جای ماهی‎هایی که یک گاو را به راحتی می‎خورند در آکواریوم نیست!

حکیم مهر - طی چند سال گذشته تکثیر و پرورش ماهیان آکواریومی در خراسان شمالی به حرفه تخصصی برخی از جوانان این استان تبدیل شده است.

یکی از مشکلاتی که نگهداری و پرورش ماهیان آکواریومی برای محیط زیست آبی استان ایجاد کرده است، پرورش ماهی گوشت خوار پیرانا در آکواریوم‌های خانگی است.

شاید در نگاه اول اینگونه تصور شود که ماهی‌های موجود در آکواریوم‌های خانگی نمی‌توانند برای محیط زیست بیرونی و زیستگاه‌های آبی منطقه آسیب زا باشند اما اگر به این نکته توجه کنیم که بسیاری از این آبزیان خانگی سرانجام سر از رودخانه‌ها، استخرها و دیگر زیستگاه‌های آبی منطقه در می‌آورند مسئله قدری متفاوت می‌شود.

در پی تماس‌ها و گزارشات مردمی مبنی بر تلف شدن تعدادی از ماهیان استخر مجموعه تفریحی توریستی بش قارداش بجنورد و پیگیری خبرنگار مهر، پس از ارسال تعدادی از ماهیان مذکور به آزمایشگاه دامپزشکی خراسان شمالی مشخص شد آبزیان تلف شده از انواع ماهی‌های پیرانا و یکی از گونه‌های خانواده کاراسیده ها (کاراسین ها) با نام علمی Pygocentrus nattereri بوده که جزء ماهیان گوشتخوار آکواریومی محسوب می‌شود.

با اعلام این خبر، تعداد تماس‌های مردمی مبنی بر مشاهده این گونه از ماهیان در استخرهای تفریحی و برخی از زیستگاه‌های آبی استان افزوده شد و پس از تحقیقات میدانی مشخص شد بسیاری از این آبزیان از آکواریوم‌های خانگی به این زیست گاه‌ها انتقال یافته‌اند.

آکواریوم خانه مناسب پیرانا نیست

مسعود سعیدی فر، کارشناس ارشد شیلات درمورد این مسئله می‌گوید: ماهیان پیرانا از انواع ماهیان گوشتخوار بوده که برخی افراد اقدام به پرورش آن‌ها در آکواریوم‌های خانگی می‌کنند اما پس از مدتی به علت برخی مشکلات نگهداری این ماهی، آنان را در استخرها و زیستگاه‌های طبیعی رها می‌کنند.

وی ادامه داد: این مسئله به خاطر خطرناک بودن این آبزیان، رشد سریع آن‌ها و نیاز به فضای بزرگ‌تر، افزایش بی رویه نیاز غذایی این گونه و سایر مشکلات نگهداری ماهیان بالغ پیرانا است.

سعیدی فر با بیان اینکه این آبزیان در دوره‌های اولیه رشد بی خطر هستند افزود: حتی چندین قطعه از این آبزیان را می‌توان در سنین پایین در یک آکواریوم 150 لیتری نگهداری کرد اما با افزایش رشد، نگهداری آن‌ها سخت‌تر می‌شود.

این کارشناس شیلات اظهار داشت: پیرانا از گونه‌های غیر بومی آبزیان بوده و منشا آن آمریکای جنوبی و رودخانه‌های آمازون است.

وی افزود: البته پیراناهای بسیار خطرناکی در دنیا وجود دارد که قادرند در طول چند دقیقه یک گاو را بخورند اما پیراناهای وارداتی به ایران از گونه‌های نیمه تهاجمی و آرام‌تر این آبزیان هستند.

سعیدی فر گفت: در صورت رهاسازی این ماهی در استخرهای طبیعی، این گونه پیرانا از ماهیان ریز موجود در استخر و یا رودخانه‌ها تغذیه می‌کند.

وی با بیان اینکه در صورت کمبود خوراک، این ماهیان خطرناک‌تر شده و حالت تهاجمی به خود می‌گیرند افزود: در این حالت این گونه ماهی به سایر حیوانات موجود در زیستگاه حمله می‌کند.

پیراناهای خراسان شمالی نیز چینی هستند!
یکی از پرورش دهندگان ماهیان آکواریومی استان در گفتگو با خبرنگار مهر اذعان داشت: این ماهی در سال‌های گذشته برای آکواریوم داران خراسان شمالی جذابیت ویژه‌ای داشت اما در حال حاضر اینگونه نیست.
فرهاد قاسم زاده افزود: در سال‌های قبل تعداد زیادی از این گونه به صورت فله‌ای وارد استان می‌شد و برای پرورش و تکثیر در آکواریوم‌های خانگی به فروش می‌رسید.
وی تصریح کرد: در حال حاضر اشتیاق مردم استان برای نگهداری از ماهیان پیرانا به شدت کاسته شده و بیشتر گونه‌های آنجل، اسکار، سورم، دم شمشیری و ... خرید و فروش می‌شود.
قاسم زاده با بیان اینکه پیراناهای خراسان شمالی از کشورهای چین و تایلند به صورت نوزاد و یا تخم ماهی وارد می‌شود افزود: اغلب این آبزیان در نوزادی و دوران اولیه رشد بدون مشکل بوده اما با افزایش سایز و محدود شدن فضا، ماهی‌ها نسبت به یکدیگر پرخاشگر و تهاجمی شده و پس از حملات کشنده تنها ماهیان بزرگ و بالغ از دست آن‌ها جان به در می‌برند.
وی اظهار داشت: به طور متوسط برای هر پیرانای بالغ در حدود 100 لیتر آب مورد نیاز است.
این پرورش دهنده ماهیان آکواریومی گفت: این آبزیان در صورت گرسنگی ممکن است دست کسی را که آن را داخل آکواریوم و یا محل زندگی این ماهی فرو کرده است گاز بگیرند.
پیرانا از مبادی غیر قانونی به استان وارد می‌شود
مدیر شیلات و امور آبزیان سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی نیز با بیان اینکه بسیاری از این آبزیان از مبادی غیرقانونی وارد استان می‌شوند تصریح کرد: واردات به صورت تخم ماهی و یا در دوران نوزادی، انجام اقدامات ممنوعیتی برای ورود پیراناها را مشکل می‌کند.
جمشید گریوانی با بیان اینکه بسیاری از پرورش دهندگان ماهیان آکواریومی خراسان شمالی در مزارع خانگی و مکان‌های غیرقابل شناسایی اقدام به تکثیر آبزیان می‌کنند افزود: در حال حاضر آمار دقیقی از تعداد تکثیر کنندگان ماهیان آکواریومی در استان نداریم.
وی آمار موجود در این زمینه را مربوط به واحدهای دارای پروانه دانست و اظهار داشت: بر این اساس تنها یک واحد تکثیر و پرورش ماهیان آکواریومی در استان دارای پروانه فعالیت است.
گریوانی افزود: در حال حاضر یک واحد دیگر تکثیر و پرورش نیز در دست احداث است.
به نظر می‌رسد وجود تعداد زیاد پیراناها در خراسان شمالی و رها سازی آن‌ها در استخرها و زیست گاه‌های طبیعی استان و به تبع آن افزایش تکثیر طبیعی این گونه خطرناک، توجه ویژه مسئولین مربوطه را می‌طلبد مخصوصا این واقعیت که پیراناها در صورت کمبود مواد غذایی بسیار پرخاشگر و تهاجمی خواهند شد.
آنچه مشخص است فرهنگ سازی عمومی و ممنوعیت رهاسازی این گونه ماهی به استخرهای شهری و رودخانه‌های استان نخستین گام جلوگیری از این آسیب زیست محیطی است.