آیا باید از تب کریمه کنگو بترسیم؟

حکیم مهر - ما ایرانی‌ها مردمان عجیب و البته جالبی هستیم. بعضی از عادت های جمعی ما واقعا جالب است. یکی از آنها توان باورنکردنی ما برای لجبازی و دیگری قدرت و توان زیاد ما برای جوسازی است.

مجله ایده‌آل به مقدمه بالا اضافه کرد: کسی پیش ما می آید و با ده ها دلیل و برهان به ما ثابت می کند که عزیز من فلان کارت اشتباه است یا فلان عقیده غلط است، این هم کلی دلیل و مدرک؛ اما ما به دلیل همان لجبازی ذاتی، پایمان را در یک کفش می کنیم که مرغ یک پا دارد و همین که من می گویم درست است و همه مدارک و دلایل تو هم چیزی در مایه های کشک! برعکس این هم وجود دارد، کسی چیزی می گوید، مثلا فلان چیز خطر دارد یا بهمان اتفاق افتاده. بدون یک لحظه تردید و تامل تلفن را برمی داریم و به همه خبر می دهیم یا در شبکه های اجتماعی می نویسیم؛ مراقب باشید اتفاقی با این مشخصات در حال رخ دادن است و یک لحظه هم پیش خودمان فکر نمی کنیم شاید داستان وجه دیگری هم داشته باشد. این توان عجیب ما در مقاومت در برابر حقیقت و پذیرفتن هر چیزی به عنوان حقیقت بدون ذره ای تحقیق واقعا جالب است.

حالا شده حکایت بیماری تب کریمه کنگو با نام کامل تر «تب خونریزی دهنده کریمه کنگو». بیماری ای که نخستین بار در سال ۱۹۴۴ در جزایر کریمه در نزدیکی اوکراین دیده شد و سال ۱۹۶۹ دانشمندان متوجه شدند، این همان بیماری ای است که در کشور کنگو نیز مشاهده شده و از آن موقع اسمش تب کریمه کنگو شد. این بیماری حالا در مناطقی از ایران دیده شده است و به محض پخش خبرش همه ای میل ها و صفحات اجتماعی پر شده از تصاویر ترسناک و دلخراش و مطالبی تکان دهنده درباره این بیماری؛ مطالبی که به همه هشدار می دهد، گوشت نخورید وگرنه مثل این تصاویر خواهید مرد!

بیماری تب کریمه کنگو یک بیماری خطرناک ویروسی است؛ این درست، اما نحوه برخورد با آن در ایران از طرف مردم فقط نمایانگر بی اطلاعی و همان جوسازی است که به آن اشاره کردم. این بیماری به روایتی(مرکز کنترل بیماری های ایالات متحده) ۹ تا ۵۰درصد و به روایت دیگری(سازمان بهداشت جهانی) ۳۰درصد باعث مرگ می شود نه اینکه هر کس احیانا مبتلا شد، قطعا رفتنی است. در همه منابع معتبر علمی علت اصلی انتقال، گزش کنه یا تماس با خون آلوده دام اعلام شده است. این فرض انتقال بیماری از طریق خوردن گوشت، ابداع عجیبی است که متاسفانه بسیاری نادانسته به آن دامن زدند. احتمال انتقال بیماری از طریق خوردن گوشت بسیار ضعیف و تقریبا غیرممکن است. ویروس این بیماری مثل بیشتر ویروس ها خارج از بدن موجود زنده ضعیف است و زود از بین می رود. ما هم به لطف زندگی مدرن شهری تقریبا محال است، گوشت گرم(گوشت حیوان تازه ذبح شده) به دستمان برسد و تقریبا غیرممکن است که بلافاصله آن را مصرف کنیم. پختن گوشت، ویروس بیماری را غیرفعال می کند. همین طور نگهداری ۲۴ ساعت آن در یخچال. برخی از متخصصان بیماری های عفونی هم معتقدند، ویروس مدت کوتاهی بعد از ذبح حیوان از بین می رود و حتی نیازی به ۲۴ ساعت نگهداری آن هم نیست. احتمال انتقال بیماری از طریق کباب هم تقریبا منتفی است چون اگر بدبینانه هم فرض کنیم که تمام کبابی ها گوشت گرم هم استفاده کنند(که نمی کنند)، برای طعم بهتر کباب آن را حدود ۲۴ ساعت در یخچال می گذارند و به اصطلاح می خوابانند، مگر اینکه کسی هوس کند مثل انسان های اولیه گوشت خام حیوان تازه ذبح شده را بجود! آخر چطور چنین چیزی امکان دارد؟!

باور کنید قضیه دقیقا به همین سادگی است. باید مراقبت های لازم برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری انجام شود چون بنابر نظر منابع معتبر علمی(قابل دسترس ترین آنها همین پایگاه اینترنتی سازمان بهداشت جهانی یا مرکز کنترل بیماری های ایالات متحده) داروی قطعی برای درمان آن وجود ندارد اما درمان با ریباورین کمابیش مؤثر بوده است.

بهترین کار این است که اصول پیشگیری را انجام دهید؛ نکات بهداشتی را دقیق رعایت کنید اما بی دلیل نترسید و دیگران را هم نترسانید. به جای اینکه بی دلیل تولید وحشت کنید و به آن دامن بزنید، می توانید ۱۰ دقیقه وقت بگذارید و در اینترنت با یک جست وجوی ساده اطلاعات کاملی درباره این بیماری یا هر چیز دیگری به دست آورید. آخر اینکه هر چیزی را باور نکنید و در برابر دلایل علمی مستند مقاومت نکنید.

● نامی ترسناک که آنقدرها هم نباید از آن ترسید

تب کریمه کنگو، هرسال با آغاز فصل گرما در بخش هایی از ایران شیوع پیدا می کند و همراه خود ترس و نگرانی می آورد که البته این موضوع امسال و با هشدارها و اخباری که از مشهد و شهرهای اطرافش می رسد نگرانــی های بیشتری برای ایرانیان ایجاد کرد. گرچه این بیماری می تواند بسیار خطرناک باشد اما راه های پیشگیری از آن بسیار ساده است. ۲ متخصص برجسته ایران در این مورد راهنمایی می کنند.

● آنفلوآنزا یا تب کنگو؟

تب کریمه کنگو، نوعی بیماری ویروسی قابل انتقال بین انسان و حیوان است. این بیماری معمولا با وارد کردن دام آلوده به کشور منتشر می شود و در انسان با تب ناگهانی، بدن درد، کوفتگی، ضعف، سردرد، درد شدید عضلات، بی اشتهایی، درد پشت کاسه چشم، تهوع، استفراغ، گلودرد، دل درد و تغییرات خلقی به صورت بی قراری و افسردگی ظاهر می شود. نشانه های این بیماری در واقع شبیه به علائم آنفلوانزا است. در این نوع بیماری خونریزی هم مشاهده می شود که این خونریزی از مخاط، زیر پوست صورت، قسمت های بالای بدن، خط زیر بغل، محل های تعریق و تحت فشار، بینی، لثه، مجاری ادرار، روده، رحم و... ایجاد می شود و علائم خونریزی معمولا از روز سوم تا پنجم بیماری آغاز می شود. بیماران بدحال از روز پنجم به بعد دچار نارسایی کبدی و کلیوی می شوند. تب کنگو را می توان با استفاده از تست های آزمایشگاهی و آنتی بادی های IGG و IGM از روز ششم بیماری تشخیص داد و برای درمان آن داروهای ضدویروسی از قبیل ریباورین توصیه می شود.

● همه چیز از یک کنه شروع می شود

این بیماری می تواند از طریق حیواناتی ازقبیل گاو، گوسفند، بز، خرگوش وحشی و شترمرغ به انسان منتقل شود. یکی از راه های انتقال، گزش کنه آلوده به این ویروس است.

این ویروس در تمام مراحل رشد کنه در بدنش باقی می ماند و از طریق تخمدان آلوده به نسل بعد منتقل می شود. در صورتی که انسان با خون، ترشحات یا بافت های آلوده دام یا افراد بیمار تماس پیدا کند، به این بیماری مبتلا خواهد شد.

گروه پرخطر شامل دامداران، دامپزشکان، کارمندان کشتارگاه ها، کارکنان بهداشتی و درمانی مانند پزشکان، پرستاران و بهیاران است. فرد مبتلا به این بیماری همیشه تب دارد و در نهایت ممکن است بر اثر نارسایی اعضا و خونریزی شدید جان خود را از دست بدهد. دوره نهفته این بیماری معمولا بین ۲ تا ۱۳ روز است. درصورت انجام ندادن به موقع اقدامات درمانی، احتمال مرگ و میر این بیماری بیشتر از ۵۰ درصد است.

● دنبال مهر دامپزشکی باشید

اگر حیوان آلوده در روزهای اوج بیماری ذبح شود و سلاخ دستکش به دست نداشته باشد یا اگر دستش خراش بردارد، ویروس بلافاصله به او منتقل می شود. استفاده از اقدامات محافظتی در جلوگیری از ابتلا به این بیماری از اهمیت بالایی برخوردار است. به خصوص پزشکان و دامپزشکان باید همیشه از دستکش، روپوش بلند، شلوار و چکمه مخصوص استفاده کنند. اصرار بر این است دام های وارداتی حتما توسط دامپزشک معاینه شوند و بعد در اختیار کشتارگاه ها قرار بگیرند. همچنین باید از خرید گوشت های بازرسی نشده و بدون مهر دامپزشکی خودداری شود. خطر انتقال بیماری طی ذبح یا بلافاصله پس از آن بسیار بالاست. بنابراین توصیه می شود لاشه دام را پس از ذبح به مدت ۲۴ ساعت در یخچال نگهداری کنید، سپس با پوشیدن دستکش آن را قطعه قطعه کرده و مورد مصرف قرار دهید. درصورتی که هنگام ذبح دستان فرد، آلوده به خون حیوان شد، باید محل آلودگی را با استفاده از محلول سفیدکننده خانگی با رقت یک درصد ضدعفونی کرد و پس از ۱۵ دقیقه آن را با آب و صابون شست وشو داد.

● راه حل در آموزش است

آموزش مردم به خصوص کودکان و دامداران در مورد محافظت در برابر گزش کنه هنگام تماس با حیوانات و جدا نکردن کنه با دست و له کردن آن از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. علاوه براین، لازم است به دامداران آموزش داده شود هنگام تماس با دام از لباس پوشیده و مخصوص با رنگ روشن استفاده کنند و پس از خروج از محل نگهداری دام، لباس های خود را تعویض کرده و از مواد حشره کش استفاده کنند. بنابراین برگزاری کلاس های آموزشی برای مردم، کارگرها، بهیاران و دامپزشکان کشتارگاه ها بسیار اهمیت دارد. البته این آموزش باید به طور مداوم و در طول سال انجام گیرد.

● گوشت را ۲۴ ساعت در یخچال بگذارید

فریز کردن گوشت تازه حاصل از دام کشتار شده بلافاصله بعد از کشتار، باعث از بین رفتن ویروس احتمالی تب کریمه کنگو در گوشت نمی شود و تنها باعث غیرفعال شدن آن می شود. گوشت باید پس از ذبح به مدت ۲۴ ساعت در دمای صفر تا ۴ درجه که همان دمای یخچال است نگهداری شود. زیرا در این مدت فعل و انفعالاتی که در گوشت رخ می دهد، باعث می شود گلیکوژن موجود در گوشت تبدیل به اسید لاکتیک شده و محیط گوشت اسیدی شود و در نهایت اسید باعث از بین رفتن این ویروس می شود. علاوه بر این، پختن گوشت، ویروس را از بین می برد.صابون و مواد شوینده قادر به از بین بردن این ویروس نیستند و تنها آن را برای مدتی غیرفعال می کنند. توصیه این است اگر فردی پس از ذبح دستانش آغشته به خون شد یا اینکه در بیمارستان با خون یا ترشحات بیمار تماس پیدا کرد باید از مواد ضدعفونی کننده و داروهای پیشگیری کننده استفاده کند.

● رستوران ها بی خطرند

گوشت گوسفند و گاو به دلیل اینکه معمولا در قصابی ها و رستوران ها بیشتر از ۲۴ساعت در یخچال نگهداری می شوند، بی خطر محسوب می شوند. تنها نگرانی موجود در باره مصرف گوشت، حیوانی است که تازه ذبح شده است. برای مثال پاک کردن و مصرف جگر تازه می تواند باعث آلودگی فرد به این ویروس شود. ممکن است که ویروس ها و عوامل بیماری زای دیگر در کباب و گوشت نپخته مشکل زا باشند اما ویروس تب کنگو معمولا از طریق مصرف کباب منتقل نمی شود.

● با خیال راحت از لبنیات استفاده کنید

تا به حال هیچ گزارشی مبنی بر انتقال بیماری از طریق لبنیات پاستوریزه دیده نشده است. برخلاف تصور عمومی این بیماری از طریق پشه انتقال پیدا نمی کند. استفاده از اماکن عمومی مانند سرویس های بهداشتی، اتوبوس ها و مترو نیز خطری برای شهروندان ایجاد نمی کند، زیرا دوره کمون این بیماری طولانی است و تا زمانی که فرد شروع به خونریزی نکند، بیماری او قابل انتقال نیست. اما تماس با پوست یا لباس فرد بیمار در صورتی که به خون یا ترشحات او آغشته شده باشد، می تواند باعث انتقال بیماری به دیگران شود. علاوه بر این، بدن فرد پس از درمان تا حدود ۱۰درصد در مقابل این بیماری مقاومت پیدا می کند و تا به حال دیده نشده است که فردی دو بار به این بیماری مبتلا شود. شایان ذکر است که این بیماری واکسن ندارد.

● نگران حیوانات خانگی نباشید

گاو، گوسفند، شتر، بز، خرگوش و شترمرغ از جمله حیواناتی هستند که می توانند ناقل این بیماری باشند. ولی در باره حیوانات گوشتخوار و حیوانات خانگی مانند سگ و گربه تا کنون گزارشی مبنی بر آلوده بودن و ناقل بودن آنها دیده نشده است. زیرا این ویروس از طریق کنه سخت منتقل می شود که معمولا در مرتع وجود دارد و در مناطق بسته وجود ندارد. علاوه براین، پرندگان نسبت به این بیماری مقاوم هستند اما می توانند با سفر از یک منطقه به منطقه دیگر باعث انتقال کنه آلوده شوند. از بین پرندگان فقط شترمرغ در برابر این بیماری حساس است و خوردن گوشت آن پس از ذبح می تواند باعث انتقال بیماری شود. این بیماری در حیوانات هیچ گونه علائمی ندارد و هیچ مشکلی برای حیوان به وجود نمی آورد. بنابراین از بعد دامپزشکی نمی توان تشخیص داد که کدام حیوان به این بیماری مبتلاست.

● مراقب باغ وحش ها باشید

رفتن به باغ وحش تا حدودی می تواند خطرناک باشد. زیرا ممکن است کنه ناقلی که روی پوست حیوان قرار دارد، به قسمت های پوشیده نشده بدن فرد منتقل شود و از این طریق او را آلوده کند. در واقع هر مکانی که با دام مرتبط است مانند مناطق روستایی، احتمال آلودگی فرد ازطریق گزش کنه وجود دارد.

خبر مرتبط :