حکیم مهر - کتاب «اولتراسونوگرافی ماهیان خاویاری» در بخش دامپزشکی جایزه کتاب فصل برگزیده شد.
دکتر علیرضا وجهی، یکی از مولفین این اثر، مطالب کتاب برگزیده را انقلابی در حوزه دامپزشکی و شیلات دانست و درباره جایزه کتاب فصل گفت: داوری در چنین جوایزی همواره باید به دور از ارتباطات و بر اساس منطق صورت بگیرد.
وی کتاب «اولتراسونوگرافی ماهیان خاویاری» را حاصل تحقیقی 10 ساله دانست و گفت: این کتاب شامل دو بخش اصلی است که هر دو برای نخستین بار در دنیا مطرح شده‌اند. محتوای این کتاب، در ابتدا، در قالب مقاله‌ای در سال 1999 میلادی در کنگره آمریکا طرح شد و ما در آن‌جا نتایج تحقیقاتمان را اعلام کردیم.
در این تحقیقات، درباره ماهیان بالغ و ماهیان نابالغ و چگونگی تشخیص جنسیت آن‌ها مطالبی آمده است. وجهی با بیان این مطلب و در توضیح چگونگی پژوهش درباره این دو دسته ماهیان گفت: ما این طرح را ابتدا روی ماهیان بالغ پیاده کردیم و حدود پنج سال بعد، این تحقیقات بر ماهیان نابالغ هم به نتیجه رسید که نتایج به‌دست آمده در جهان بی‌سابقه بود.
وجهی افزود: در واقع این کتاب حاصل یک عمر تحقیق است و این تلاش، به دلیل اهمیتی بود که ماهیان خاویاری داشتند. خاویار به عنوان طلای سیاه شناخته می‌شود و هم‌اکنون پرورش ماهی در کشور رونق زیادی گرفته و همین موضوع سبب می‌شود کتاب اهمیت زیادی پیدا کند، این در حالی است که متاسفانه تعداد این ماهیان با کاهش فوق‌العاده‌ای همراه بوده است.
(راست : دکتر مسعودی فرد - چپ : دکتر وجهی، دو تن از مؤلفان کتاب)
به گفته وجهی، نامشخص بودن جنسیت ماهیان از روی ظاهر آن‌ها، یکی از مشکلاتی است که همواره مورد توجه بوده و همین کمبود، نیاز به یک وسیله برای تعیین جنسیت را ضرورت می‌بخشید که نتایج تحقیقات ما، این امر را ممکن کرد.
وی شناسایی به موقع جنسیت ماهیان را بسیار ارزشمند دانست و گفت: پیش از این روش‌های دیگری هم برای تشخیص جنسیت وجود داشت که در آن‌ها نیاز بود شکم ماهی سوراخ شود که گاه سبب مرگ آن‌ها و یا عفونت در بدنشان می‌شد اما اولتراسونوگرافی ماهیان خاویاری، شباهت زیادی با روش انسانی سونوگرافی دارد و بی‌خطر است.
وجهی وجود این دستگاه را انقلابی در این حوزه دانست و گفت: خدا را شاکریم که توانستیم برای نخستین بار این خدمت را در ایران انجام دهیم و هم‌اکنون کشورهای مختلفی از جمله آمریکا، سوئد، دانمارک و حتی چین با الگوبرداری از همین روش، جنسیت ماهیان را تشخیص می‌دهند.
این دانشیار دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، موضوع کتاب را به طور مشترک به علم پرورش ماهی، شیلات و از سویی دامپزشکی و تصویربرداری مربوط دانست و اضافه کرد: در انتخاب گروه نویسندگان این کتاب هم این موضوع لحاظ شده و اساتیدی از رشته شیلات و دامپزشکی در کنار هم این اثر را نوشته‌اند.
معاون دانشجویی دانشگاه تهران، دیده شدن این تحقیقات گسترده را از سوی مسوولین جایزه کتاب فصل بسیار ارزشمند دانست و گفت: این مراسم، گذشته از این‌که در آن‌ها چه جوایزی به افراد اهدا می‌شود، اقدامی شایسته است و به افرادی که برای انتقال علم زحمت می‌کشند انگیزه بیشتری می‌دهد تا آثار بیشتر و بهتری ارایه کنند.
وی ارزیابی دقیق و با منطق را عنصری دانست که سبب بالا رفتن کیفیت چنین جوایزی می‌شود و افزود: اگر ارتباطات وارد داوری چنین جوایزی نشوند، شاهد رشد بیشتر آن‌ها خواهیم بود.
دکتر علیرضا وجهی، دانشیار دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، دکتر مجید مسعودی‌فرد، دانشیار دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، مهندس مهدی مقیم، عضو هیات علمی پژوهشکده اکولوژی دریای خزر موسسه تحقیقات شیلات ایران، دکتر عباس وشکینی، دانشیار دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران و امید زهتاب‌ور، دانشجوی دکترای حرفه‌ای دامپزشکی دانشگاه تهران مولفان این اثرند.
این کتاب در پنج فصل با عناوین «فیزیک فراصوت و تجهیزات»، «اولتراسونوگرافی آبزیان»، «ماهیان خاویاری»، «کالبدشناسی ماهیان خاویاری» و «تعیین جنسیت و مراحل رسیدگی جنسی ماهیان خاویاری به‌وسیله اولتراسونوگرافی» نوشته شده و برای آشنایی با اصول سونوگرافی ماهیان خاویاری و استفاده از آن در تعیین جنسیت این ماهیان، برای دانشجویان و علاقه‌مندان به رشته‌های دامپزشکی و شیلات مناسب است.
کتاب «اولتراسونوگرافی ماهیان خاویاری» اثر مشترک علیرضا وجهی، مجید مسعودی‌فرد، مهدی مقیم، عباس وشکینی و امید زهتاب‌ور در سال ۱۳۹۰ از سوی انتشارات دانشگاه تهران، در 164 صفحه منتشر شد.
در کنار این کتاب، از اثر ارزشمند دیگری متعلق به دکتر مهدی وصفی مرندی استاد دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران با عنوان "بیماری آنفلوآنزای طیور" هم در حوزه پزشکی تقدیر بعمل آمده است.
مراسم بیستمین دوره جایزه کتاب فصل، عصر 30 خرداد ۱۳۹۱، در شهر سنندج برگزار و طی آن از نویسندگان کتاب‌های برگزیده زمستان سال گذشته قدردانی شد.
خبر مرتبط :
بیننده محترم با عنوان دامپزشک : با سلام و احترام - در خصوص کتاب ارزشمند تألیف جناب آقای دکتر وصفی مرندی مطلب مشابهی منتشر شد. با تشکر از تذکر بجای شما تبریک فراوان تبریک حضور یک دانشجو مثل امید زهتاب در اینچنین کتابی که سطح علمی خیلی بالایی داره نشون دهنده اعتماد اساتید محترمی مثل دکتر وجهی و دکتر مسعودی فرد به دانشجوهای با استعداد و توانمندی مثل ایشونه و بزرگواری این اساتید تبریک به جامعه دامپزشکی و این اساتید بزرگوار با تشكر از نويسندگان محترم اين كتاب وعرض تبريك خدمت ايشان، استفاده از التراسونوگرافي در تعيين جنسيت ماهيان خاوياري ، اولين قدم در صنعت آبزي پروري اين ماهيان با ارزش است چرا كه هم اكنون مراكز تكثير و پرورش كشور از روشهاي تهاجمي لاپاراسكوپي ، بيوپسي و... استفاده مي كنند كه موجب آزار اين موجودات و پايين آمدن كيفيت پرورش مي شود. اگر امكان استفاده از اين روش وخريد دستگاه مربوطه اش براي مراكز تكثير ماهيان خاوياري فراهم شود ، تحول اساسي صورت خواهد گرفت. 
البته در این دوره جایزه کتاب فصل جناب آقای دکتر وصفی مرندی نیز با کتاب آنفلوانزای طیور جزو برگزیده ها بودند که شایسته اطلاع رسانی می باشد
با سپاس