حکیم مهر - محققان دانشگاه زنجان با همکاری سازمان جهاد کشاورزی موفق به ابداع پروتکل تولید جوجه‌های مقاوم به سرما و گرما شدند.
صنعت مرغداری ایران با دارا بودن ظرفیت تولید یک میلیارد قطعه جوجه یکروزه و تولید حدود یک میلیون تن گوشت مرغ در سال یکی از صنایع بسیار مهم و استراتژیک به شمار می‌رود. با توجه به اینکه دو سوم کشور در ناحیه با آب و هوای گرم قرار دارد، خسارت ناشی از تنش گرمایی به حدی است که سرمایه‌های عظیم صنعت طیور ایران در فصل گرما فاقد بهره‌برداری مناسب است.
بدین منظور گروه تحقیقاتی دانشگاه زنجان با همکاری سازمان جهاد کشاورزی استان مطالعات خود را در جهت استفاده بهینه از ظرفیت جوجه‌های گوشتی به منظور کاهش هزینه‌های تولید در واحدهای مرغداری شروع کردند و سرانجام موفق به ابداع پروتکل تولید جوجه‌های مقاوم به سرما و گرما شدند. اساس این پروتکل که به گفته محققان برای نخستین بار در دنیا ارائه شده روش‌های «اپی ژنتیک» و «سیناپتیک پلاستیسیتی» است.
در دنیا یک فرایند ثابت دمایی در کارخانه‌های جوجه کشی اعمال می‌شود که هرگونه تغییر دما حتی به میزان یک تا دو درجه می‌تواند اثرات زیانباری بر روی جنین جوجه گوشتی داشته باشد، اما این گروه پژوهشی پس از آزمایشات متعدد طی دوره‌های مختلف جوجه کشی موفق به شناسایی «روزهای حساس اعمال تنش حرارتی به منظور سازگاری گرمایی»، «دماهای حساس جهت اعمال تنش گرمایی»، «مدت زمان اعمال تنش‌های گرمایی» و «شناسایی بهترین دمای پوسته تخم مرغ پس از اعمال تنش حرارتی» شده است.
این موارد، عوامل مهمی در توقف استرس حرارتی بدون آسیب به جنین جوجه گوشتی محسوب می‌شوند. برایند این فاکتورها به تولید محصولی بی نظیر در دنیا منجر شده که از مزایای آن کاهش حداقل 50 درصدی مصرف انرژی جهت سرمایش سالن‌های مرغداری در مناطق گرمسیر و همچنین کاهش تلفات ناشی از استرس گرمایی در سالن‌های مرغداری عنوان شده است.
از دیگر مزایای این محصول، پایین آمدن چشمگیر استفاده از آنتی‌بیوتیکها در واحدهای پرورشی به علت بهبود عملکرد جوجه‌ها طی دوره جوجه کشی است که خود منجر به تولید محصول ارگانیک‌تر می‌شود و در نتیجه به سلامت جامعه انسانی کمک بیشتری می‌شود.
افزایش وزن پایان دوره جوجه‌های تنش دیده در نتیجه تغییرات ژنتیکی خود دستاورد مهم دیگر این پروژه تحقیقاتی عنوان شده است.
این طرح که توسط دکتر محمدحسین شهیر، دکتر محمدطاهر هرکی نژاد، مهندس رسول کریمی و مهندس رحمان رستمخانی ارائه شده در جشنواره منطقه‌ای نوآوری و شکوفایی «کوهساران» که خردادماه سال جاری با حضور مخترعان استان‌های زنجان، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و اردبیل در زنجان برگزار شد، شرکت کرد و موفق به دریافت تاییدیه سطح سه بنیاد ملی نخبگان و دریافت 40 میلیون ریال برای گسترش امور تجاری طرح شد.
خبر مرتبط :
جمله ذیل در متن ارسالی اصلاح می شود: من یک سوال دارم. لطفا دوستان دانشگاه زنجان بفرمایند که روش synaptic plasticity دقیقا چه قابلیت خاصی را می تواند در ایجاد مقاومت جوجه ها به استرس گرمایی و سرمایی ایجاد کند؟ با سلام و احترام
آنچه که خیلی حائز اهمیت است تا کنون در این مطالعات کسی ادعا نکرده است که نسل جدید جوجه های مقاوم به حرارت تولید کرده است زیرا فقط همان جوجه بعلت تغییرات هورمونی به استرس مجدد عادت پذیرتر شده است.
اگر بتوان جوجه های مادر را در مقابل این استرسها قرار داد و متعاقبا نتاج آنها به استرس جدید مقاومت نشان بدهد (البته فقط با یک آزمایش کوچک و چند جوجه نه) و سپس مطالعات دقیق ژنتیکی هم انجام گیرد و ژن مقاوم آن شناسایی گردد، می شود چنین ادعایی کرد. که هنور این اتفاق نیفتاده است. لذا چنین ادعایی آنهم با یک آزمایش کوچک دور از انتظار یک موسسه دانشگاهی است و سایت محترم هم باید با احتیاط آنرا منتشر نماید.
دکتر حسن زاده