مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کرد: تخلیه فاضلاب به آب های سطحی و رودخانه‌ها، عدم بهره‌گیری از توان تخصصی کارشناس شیلاتی مجرب و عدم پایش و ثبت فاکتورهای فیزیکوشیمیایی آب از عوامل اتلاف ماهیان سد خاکی فشافویه شهرستان ری است.
دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی علل تلف شدن ماهیان سد خاکی فشافویه شهرستان ری را مورد بررسی قرار داد و اعلام کرد: بررسی های به عمل آمده نشان می دهد شرایط زیستی آبگیر سد فشافویه برای پرورش ماهیان نامناسب بوده است و علی رغم تأکیدات فرمانداری ری مبتنی بر توقف فعالیت، اقدامی در این خصوص از سوی بهره بردار و مدیریت شیلات استان صورت نگرفته و مجوزهای قبلی نیز تمدید شده است.
در حال حاضر با توجه به شرایط موجود و آلودگی بالقوه منابع تامین آب ، آبگیر سد فشافویه به هیچ وجه شرایط لازم را برای پرورش ماهی نداشته و حتی در مورد مصارف کشاورزی نیز مورد تردید است.
از این رو نیاز به پایش مستمر دارد تا در صورت مطابقت با استانداردهای لازم به منظور آبیاری اراضی کشاورزی منطقه مورد استفاده قرار گیرد.
تخلیه فاضلاب خام به منابع پذیرنده به ویژه کانال آب های سحطی انهار و رودخانه ها، ضمن افزایش آلودگی آب های زیرزمینی و منابع آب شرب، برای مصارف کشاورزی، مورد بهره برداری بسیاری از کشاورزان منطقه قرار گرفته و سلامت محصولات کشاورزی تولید شده را مورد تهدید قرار داده است و متاسفانه این رویه کماکان ادامه داشته و پیش بینی می شود در صورت عدم اتخاذ تدابیر لازم با تداوم وضع موجود، مشکلات و معضلات جبران ناپذیری ایجاد شود.
بدیهی است، این گونه حوادث که منشا آنها آلودگی فاضلاب است، هشداری است تا به اهمیت تصفیه خانه فاضلاب بهداشتی، بیش از پیش پرداخته شود، از این رو با توجه به نقش آن در سلامت جامعه، پیشنهاد می شود، شرکت آبفا با تامین بموقع اعتبارات از منابع ملی، استانی و فاینانس و رفع موانع موجود، شبکه های جمع آوری و تصفیه خانه فاضلاب شهرها و سکونتگاه ها به ویژه در اطراف رودخانه ها و مناطق حساس را در اسرع وقت اجرا و به بهره برداری برساند.
بررسی ها در خصوص علل وقوع تلفات در بند خاکی فشافویه نشان می دهند که رعایت نکات زیر می توانست از بروز این حادثه پیشگیری کند:
۱- جلوگیری از ورود مواد آلی و مغذی بیش از اندازه که سبب تشدید کاهش اکسیژن آب مخزن به علت افزایش تراکم جلبک های مضر در آبگیر شد. به دلیل کاهش شدید حجم آب دریاچه مذکور و بالابودن بیومس (تعداد و وزن ماهی در واحد حجم) موجود در مخزن از یک طرف و وقوع پدید شکوفایی جلبکی از طرف دیگر، منجر به کاهش شدید اکسیژن موجود و افزایش گاز دی اکسید کربن در آب آبگیر مذکور شده و نهایتا منجر به اتلاف ماهیان به دلیل کمبود اکسیژن شود.
۲- جلوگیری از استمرار ورود فاضلاب شهرهای واوان، اسلامشهر و بهارستان که به ویژه به علت کاهش نزولات و عدم ورود آب سالم سیلاب ها و رواناب ها سبب افزایش غلظت فاضلاب در واحد حجم مشخص آب باقیمانده مخزن شده است.
۳- میزان رهاسازی ماهی باید با استانداردهای اعلامی توسط سازمان شیلات ایران که در پروانه بهره برداری صادره قید شده (به ازای هر هکتار برای این آبگیر در شرایط مناسب حداکثر ۱۰۰۰ قطعه) مطابقت داشته باشد.
۴- استفاده از آهک پاشی در دریاچه در اوایل بهار برای کاهش میزان مغذی در آب و رسوب فیتوپلانکتون ها این عمل به عنوان یک اصل بدیهی و روشن (که در بسیاری از منابع تخصصی پرورش ماهیان گرمابی به آن اشاره شده است). در بسیاری از استخرهای خاکی انجام می شود با توجه به اینکه آب دریاچه بند خاکی فشافویه از آب کشاورزی بالادست و نیز انتهای رودخانه های کن، کرج و ... تامین می شود، لذا واجد مواد مغذی مورد نیاز ماهیان موجود بوده و با اعمال مدیریت مناسب، کنترل و جلوگیری از شکوفایی پلانکتونی از طریق آهک پاشی امکانپذیر بوده است.
۵- بهره گیری از توان تخصصی کارشناس شیلاتی مجرب (مجتمع مذکور فاقد آن بوده است) می توانست یک عامل اصلی در تولیدات آبزی پروری و جلوگیری از وقوع تلفات باشد.
۶- پایش و ثبت فاکتورهای فیزیکوشیمیایی آب (دمای آب، تراکم پلانکتونی ،PH ، میزان اکسیژن محلول و ...) و بررسی آزمایشگاهی فاکتورهای بهداشتی و فلزات سنگین در آب و بافت ماهی به طور مدون و مستمر و ماهیانه یا فصلی در هر واحد تولید ماهی امری بدیهی و مسلم است. متاسفانه در این واحد، پایش مستمر در زمان پیک تولید اتفاق نیافتاده است.
