بسم الله الرحمن الرحیم
«یادداشتی بر طرح ممنوعیت نگهداری حیوانات در مجلس شورای اسلامی»
دکتر امید مرادی- متخصص جراحی دامپزشکی- بیمارستان دامپزشکی مرکزی کرج
با گذشت 3 سال از ارائه طرح 39 تن از نمایندگان محترم مجلس در خصوص ممنوعیت نگهداری از حیوانات بار دیگر شاهد ارائه چنین طرحی به هیات رئیسه بودیم. همزمانی این اقدام با سوگواری سالار شهیدان و فلسفه قیام آن بزرگ مرد تاریخ که همانا امر به معروف و نهی از منکر بود، مرا بر آن داشت که با بررسی شرایط وجوب امر به معروف و نهی از منکر، چند سطری را برای نمایندگان ارائه دهنده این طرح مرقوم نمایم. همانطور که می دانید این فریضه، واجب کفایی است که با انفعال افراد یا سازمانهای مرتبط که معمولاً در این شرایط نیز از آنها نیز صدایی نمی شنویم، از دوش سایرین ساقط نمی شود و رسول مکرم اسلام فرمودند امت من تا زمانی که امر به معروف و نهی از منکر می نمایند، پیوسته در خیر و سعادت به سر می برند. از این رو نیت خود را خالص گردانده و از آنجا که معتقدم نمایندگان فهیم مجلس بدلیل عدم اطلاع دقیق از حقوق حیوانات و نا آگاهی از عواقب احتمالی اجرای این طرح به ارائه آن پرداخته اند، لذا احتمال تاثیرپذیری را در ایشان زیاد می بینم.
در دین مبین اسلام بر خلاف مسیحیت و یهودیت، رابطه بین انسان و جانوران به روشنی بیان و برای جانداران احساسات خاصی توصیف شده است. خداوند در قرآن کریم در آیات متعددی مردم را به شناختن حیوانات و تفکر در کیفیت خلقت آنها و کارهایی که می کنند ترغیب نموده است (افلا ینظرون الی الابل کیف خلقت) همچنین برخی آیات قرآن به تکامل و حشر و رستاخیز حیوانات اشاره کرده اند (و اذا الوحوش حشرت) و از آنجا که واقفید لازمه رستاخیز و حساب و جزا، عقل و شعور و مسئولیت است. علامه طباطبایی در تفسیر سوره انعام می فرمایند همان فطرتی که در بشر سرچشمه دین است و وی را برای حشر مستعد می سازد، در حیوان نیز هست. حتی در روایات گرفتن قصاص حیوانات از یکدیگر نیز عنوان گردیده است.
در اسلام حیوانات دارای حقوقی بر صاحبان خود هستند که از آنها می توان به موارد زیر اشاره نمود:
1- حق حیات: این حق آنقدر مورد تاکید است که حتی اگر آب به اندازه وضو باشد و ترس از این وجود داشته باشد که با صرف آن آب جهت وضو سگی از تشنگی خواهد مرد، تیمم واجب می شود.
2- حق نفقه: از جمله حقوق حیوان برآوردن آب و آذوقه آن است و در این حکم تفاوتی بین نوع حیوان نیست و مراد از حیوان هر گونه جانداری است که خطر و زیانی برای انسان نداشته باشد. صاحب جواهر می نویسد تفاوتی بین حیوانات در این مورد وجود ندارد، خواه حیوان خوراکی باشد، خواه نباشد، خواه سودمند باشد یا نباشد.
3- حق بهداشت: این حق در کانون توجه اسلام است. به گونه ای که امام صادق(ع) به نقل از پیامبر اکرم می فرمایند جای نگهداری حیوانات را پاکیزه نگه دارید و آب بینی گوسفندان را پاک نمائید. همچنین کارهایی که جهت درمان بیماری یک حیوان صورت می پذیرد، جزو هزینه های حیوان محسوب می گردد و هزینه هر حیوان بر عهده مالک آن است (شهید ثانی).
4- حق مسکن: از جمله نیازهای اولیه حیوان امکان استراحت و آرامش است و کوتاهی ورزیدن در این امر از مصادیق آزار و اذیت حیوان محسوب می شود که مورد نکوهش اسلام است؛ به گونه ای که اگر فردی به دلیل عدم توانایی در تامین غذای حیوان بخواهد آن را آزاد نماید، تا پیش از آنکه نسنجد با انجام این کار آیا جان حیوان در خطر می افتد یا نه، به لحاظ شرعی اجازه انجام آن را ندارد.
5- حق آزار ندیدن: احکام متعددی در ناپسند بودن یا حرام بودن آزار حیوانات وجود دارد. به عنوان مثال حتی تیز کردن چاقو در جلوی چشم حیوانی که قصد ذبح کردن آن را دارند، نهی گردیده است.
6- حق کاربری درست و خوشایند: از جمله حقوق حیوان این است که از آن در همان هدفی که آفریده شده است بهره برداری گردد. به عنوان مثال امام صادق (ع) از اینکه پشت حیوان محل مجلس گفت وگو شود پرهیز داده اند.
علاوه بر موارد مذکور حیوانات حقوق دیگری نیز دارند که از عنوان نمودن آن صرف نظر می نمایم. حال به بررسی تضاد موجود در طرح پیشنهادی نمایندگان محترم با حقوقی که عنوان شد و سایر موارد مهم می پردازیم.
الف) در طرح پیشنهادی عنوان شده سگ یا میمون از مالک آن گرفته و به بیابان، جنگل و باغ وحش فرستاده می شود و هزینه های این امر بر عهده مالک حیوان است. یادآور می گردد در فقه اسلامی تسلط جابرانه بر مال یا حق دیگران "غصب" نامیده می شود که از گناهان کبیره محسوب شده و عقوبتی فراوان دارد. ضمن اینکه با انجام این عمل اصولاً مالکیت از گردن صاحب حیوان ساقط و هیچ هزینه ای شرعاً و عرفاً بر عهده وی نخواهد بود.
ب) به طور قطع با اجرای این طرح و رها کردن حیواناتی که عمری را در خانه بوده اند در بیابان و جنگل، احتمال آسیب جدی و حتی مرگ آنها دور از ذهن نیست و این به معنای زیرپا گذاشتن و سلب حق حیات حیوان است. همچنین حق بهداشت در حیواناتی که به باغ وحش منتقل می شوند، قطعاً رعایت نخواهد شد. هرچند معتقدم سپردن حیوانات به باغ وحش هایی که به دلیل عدم تمکن مالی یکی پس از دیگری در حال تعطیل شدن هستند، اصولاً محلی از اعراب ندارد.
ج) حق دیگری که با رها کردن حیوانات در بیابان و جنگل و باغ وحش از آنها دریغ خواهد شد، حق کاربری درست از آنهاست. بسیاری از حیوانات خانگی نتیجه اصلاح یا دستکاری ژنتیکی و مختص زندگی داخل آپارتمانها هستند و در محیطی چون جنگل و بیابان کاربردی ندارند.
د) سالانه تعداد قابل توجهی از نخبگان رشته دامپزشکی جهت ادامه تحصیل و اخذ مدرک دکترای تخصصی، رشته های مرتبط با حیوانات خانگی (نظیر بیماریهای داخلی،جراحی، رادیولوژی، کلینیکال پاتولوژی و ...) را انتخاب می نمایند و در حال حاضر نیز تعداد قابل توجهی از دامپزشکان کشور در این زمینه فعالیت می نمایند. نمایندگان محترم باید پاسخ دهند که آیا با اجرایی شدن این طرح اصولاً نیازی به ادامه فعالیت چنین رشته هایی در دانشگاه ها وجود دارد یا خیر؟
ه) از آنجا که واقفید بسیاری از صاحبان حیوانات، جهت پر نمودن خلاء های موجود در زندگی به نگهداری حیوان خانگی روی آورده اند. حال اینکه ما بخواهیم با گرفتن این حیوان از آنها با فرهنگی خاص مبارزه کنیم، نوعی نقض غرض است، زیرا با این کار فقط بر آمار افراد سرخورده از جامعه که به اندک بهانه ای دلخوش بوده اند افزوده ایم که قطعاً تبعاتی جدی برای جامعه خواهد داشت.
و) بخش پایانی طرح نیز که وظیفه تعیین حیوانات نجس العین را به وزارت بهداشت واگذار می نماید، با کم لطفی نمایندگان محترم همراه است، زیرا اصولاً تعیین یک امر شرعی به وزارت بهداشت ارتباطی ندارد. انتظار می رفت اگر بنا بود که این وظیفه به علمای دینی واگذار نشود، حداقل به سازمان دامپزشکی که مسئول مستقیم سیاست گذاری و تصمیم سازی در مورد حیوانات کشور است سپرده می شد.
ز) از آنجا که اسلام به روز حشر و حتی تقاضای قصاص توسط حیوانات اشاره نموده است، پیشنهاد می گردد ارائه دهندگان طرح از حالا به پاسخهایی که باید در پیشگاه باری تعالی جهت ظلمی که با اجرای این طرح بر حیوانات روا می شود بیاندیشند.
در خاتمه امیدوارم به جای اخذ تصمیمات سلبی و حذف صورت مساله، سعی در قانونمند کردن وقایع جاری و موجود کشور نمائیم.
خبر مرتبط:
طرح جدید مجلس: مجازات شلاق و زندان برای سگ گردانی، معامله و نگهداری سگ در خانه
نظر آیت الله مکارم شیرازی درباره نگهداری از سگ
کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس پیگیر طرح مبارزه با نگهداری و تردد سگ و حیوانات مضر
نامه سرگشاده دکتر ملوکپور به رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس درباره طرح مقابله با سگبازی
گل گفتی آقای دکتر مرسی. دوستی در کامنت مربوط به این خبر جمله ظنزآمیزی گفته که دقیقا برایتان نقل قول می کنم ((اگه وزارت بهداشت بیاد لیست حیوانات خطرناک را اعلام کنه، به شهرداری تهران پیشنهاد میکنم ساختمانی در ابتدای دو راهی یوسف آباد را تبدیل به یک مجتمع تجاری و رفاهی بکنه چون واقعا دیگه داره به درد نخور و متروکه میشه....)) واقعا مرسی آقای دکتر. امر به معروف و نهی از منکر به شیوه علمی و آکادمیکش را به نمایش گذاشتین حکیم مهر جان آیا امکانش هست این متن رو به رویت نمایندگان مجلس هم برسونی؟ با تشکر فراوان از دکتر مرادی الحق که قلم شیوا تون مثل دستان توانمند تون هست امیدوارم گوش شنوایی نمایندگان مجلس داشته باشند و نکته های اسلامی را بفهمند و درک کنند آقای دکتر مرادی با سلام. نگران نباشید علمای طراز اولی هستند در شورای نگهبان که وظیفه شان مطابقت دادن مصوبات مجلس شورای اسلامی با شرع مقدس است همه مسائل را فیلتر می کنند، مطمئن باشید تمام حقوق حیوانات و دوستداران حیوانات را در نظر خواهند داشت همچنین حقوق انسانهائی که می خواهند با انسانها زندگی کنند. با توجه به 6 بندی که در ابتدا عنوان کردید در خصوص حقوق حیوانات در اسلام می توان نتیجه گرفت که با افرادی که از حیوانات در مواردی غیر از هدفی که آنان خلق شده اند استفاده می کنند و آنان را از محل اصلی زندگی خود دور می کنند و در یک چاردیواری نگهداری و در آب و هوای آلوده شهری نگهداری میکنند برخورد و از حقوق اصلی حیوانات دفاع کرد؛ ضمنا افرادی که حرف از حقوق حیوانات می زنند چگونه است که حتما باید سر حیوانی بریده شود تا آبرویشان سر سفره غذا مقابل مهمانها حفظ شود؟!!! سپاس از همکاری خوبمان جناب آقای دکتر مرادی بسيار ممنون دكتر مرادي عزيز، دستانتان پرتوان بگذاريد به خاطرات چند سال پيش برگرديم. در دوره دولت گذشته كه تازه فشار هاي اجتماعي بيشتر هم بود، پليس بستن كراوات را براي پزشكان در مطب و بيمارستان ممنوع كرد. خانم دكتر دستجردي (وزير بهداشت وقت) عملا در برابر اين خواسته پليس ايستاد و اعتراض كرد و چنين ممنوعيتي عملي نشد. حالا دريغ از مسئولان سازمان دامپزشكي و نظام دامپزشكي كه سكوتي سنگيني در اين مورد كرده اند منتظرند ببينند چه اتفاقي خواهد افتاد!! آقايان اگر شايستگي دفاع از ما را نداريد همان بهتر كه ما را واگذار كنيد به وزارت بهداشت. يقينا ْنها مانند جريان كراوات از ما اين وزارت حمايت خواهند كرد. بسیار عالی بود جناب دکتر مرادی. دست مریزاد. از دکتر مرادی بسیار ممنونم. کاش و ایکاش یکبار هم که شده مسئولان دامپزشکی کامنت بسیار زیبای دوست ناشناس مان در مورد کراوات پزشکان بخوانند و بخود بیایند هر چند که تجربه نشان داده بسیار بعید است!!!! واقعا عالی بود. مستدل و علمی. از آن مهمتر به زبان خود نمایندگان مجلس امیدوارم سایر دامپزشکان هم در این مورد اعلام موضع کنند. پزشکی عقیده داردد که کراوات ببندد وزیر دفاع میکند.حالا مسئولین سازمان دامپزشکی از چه چیزی دفاع کنند؟؟؟ از مردم که دوست دارند سگ نگه دارند!!! نمایندگان مردم هستند؟؟؟ به قول کامنت دوستمان چرا متولیان دامپزشکی و آقایان روئسای قوم دامپزشکی تاکنون موضعگیری نکرده اند؟!! ................................ مسئول محترم حکیم مهر، اولا بابت زحماتتان بسیار زیاد شما قدردانی می کنم ثانیا انتقادی هم داشتم. فکر نمی کنید با حذف و یا جرح برخی از کامنت ها (فحش و توهین زشت حق با شماست) دارید فضای تکصدایی را ترویج می کنید که مثلا نشه از رئیس سازمان دامپزشکی انتقاد کرد؟ اگر اداره این سایت به هزینه سازمان دامپزشکی است، اونوقت حق با شماست، اما اگر بعنوان یک وبسایت مستقل عمل می کنید، به نظر من راهی که می روید سخت اشتباه است. سلام دكتر ميرزماني عزيز. شما كه دستتان به جايي بند است، جز حمد و سپاس گويي مسئولان دامپزشكي كاري نمي كنيد و اونوقت انتظار داريد من و ديگرا دوستان كه هيچ پست و مسئوليتي نداريم و كسي ما را نمي شناسد بريم اتاق مديران و هر چي دلمون خواست بگوييم؟!! اگر كاري براي هم صنفي هاي مظلومتان نمي كنيد لا اقل به آزادي بيان (منظور فحش و توهين نيست كه با اين استدلال سرمان مي كوبيد .........) احترام بگذاريد. حكيم مهر هم كه شده سخنگوي سازمان دامپزشكي نه دامپزشكان! دوست رنج کشیده مان در پاسخ به آقای دکتر راست می گویند، اگر تمام اونایی که تو سازمان و یا دانشگاه نشسته اند، اندکی وضع ما را درک می کردند، و یا جای ما بودند و با مدرک دکترای تخصصی پول سوار شدن به تاکسی را هم نداشتند، یقینا فحش ها و ناسزاهای بدتر از ما هم می گفتند. اینان کسانی هستند که در ساحل آرامش نشستند و به ما ایراد میگیرند که چرا موقع غرق شدن اینقدر دست و پا میزنی!! بجای اینکه از رئیس سازمان و نظام بصورت جدی در مورد حل مشکل اخیر جریمه و شلاق نگهداری سگ، مطالبه کنیم و به نقدش بکشانیمشان، حکیم مهر سانسورچی شده یکی میگه برو دفترش و .... واقعا از ماست که برماست! ممنون اميد جان. مطلب عالي بود دوست عزیز سالمند فکر کنم پدرش گفته اینجا یا جای منه یا جای سگ. پسره هم چون سگشو بیشتر از پدرش دوست داشته سگه را نگه داشته و پدرشو فرستاده خانه سالمندان. اصلا به ما چه. هرکی هر کاری دلش بخاد بکنه. کی به کیه. دوست عزیز و برادرگرمی دکتر مرادی جنابعالی ظاهرا فراموش نموده اید که یکی از کارهای تفریحی و فوق برنامه برخی از نمایندگان مجلس تصویب قوانیین در جهت ممنوعیت علاقمندی های مردم است. حیوانات خانگی نیز از چون علاقمندی های مردم است نیاز به قوانین ممنوعیت داشت که خدا را شکر تصویب شد حالا باید ببینیم سایر علاقمندی ها و دلخوشی های مردم غیر از ویدیو، ماهواره و حیوانات خانگی چیست که در آینده محدود شود ! این ارتباطی به نگرانی ایشان از سلامتی جامعه ندارد مطمئن باشید برادر 
