دکتر ماهی و سونای ماهی - دکتر سید شهرام میرزمانی

 

دکتر ماهی و سونای ماهی (Fish Spas)

دکتر سید شهرام میرزمانی (DVM-MPH)

معاون بهداشت اداره بهداشت، امداد و درمان نیروی دریایی راهبردی آجا

(ss.mirzamani@gmail.com )

تیمار، مراقبت و تمیز کردن پا با ماهی (Fish Pedicures) چیست؟

تیمار پا با ماهی، نیز به عنوان سونای ماهی شناخته شده، که مشتریان پای خود را در وان پر از آب ماهی های کوچکی به نام  Garra rufa فرو می برد یا غوطه ور می سازد. این ماهی گاهی اوقات به عنوان "دکتر ماهی" نامیده می شود زیرا آنها پوست مرده روی پای فرد را پیدا کرده و با ولع از آن تغذیه می نمایند و وقتی پوست جدیدتر نمایان شد آن موضوع را ترک می نمایند. 

Garra rufa بومی خاورمیانه است، و از آنها به عنوان یک روش درمان پزشکی برای افراد مبتلا به بیماری های پوستی مانند پسوریازیس استفاده می شود. یک مطالعه اثربخشی تیمار پا با ماهی  را در درمان پسوریازیس نشان داده، اما این درمان در یک محیط کنترل شده در دانشگاه پزشکی اتریش، نه در سالن مراقبت از ناخن انجام شد.

بیماری های قابل انتقال بین آبزیان و انسان از راه تماس

آبزیان می توانند به عنوان منبع مواجهه با عوامل بیماری زای قابل انتقال به انسان از راه تماس عمل نمایند. اگرچه اطلاعات کمی درباره انتقال بیماری هنگام تماس با ماهی و آب محیط زندگی آنها تاکنون چاپ شده، ارگانیسم های متعددی به عنوان نگرانی های بالقوه شناخته شده اند. بیشتر عوامل بیماری زای اولیه ایجاد کننده بیماری که می تواند از ماهی به انسان از راه تماس و دست زدن به ماهی منتقل شود، باکتری ها هستند. درکل، انسان اغلب به این بیماری ها از طریق روش های مواجه و تماس مستقیم و غیر مستقیم مبتلا خواهند داشت. بیشتر عفونت ها در بین افرادی که آکواریوم در خانه نگهداری می نمایند، و یا پرورش دهندگان و صیادان اتفاق می افتد، اما ممکن است یک خطر شغلی برای افراد خاص باشد.

باکتری های اصلی که بطور موضعی انسان از ماهی می تواند از طریق زخم های نافذ (تیغ و گاز گرفتن) و یا زخم های باز و تماس مداوم با پوست کسب می نماید، شامل ویبریو ولنیفیکوس، مایکوباکتریوم مورینیوم، استرپتوکوکوس اینیه، استرپتوکوکوس آگالاکتیه ، ادواردزیلا تاردا، آیروموناس هیدروفیلا و اریزیپلوتریکس روزیوپاتیه می شوند.

انتقال بیماری از دکتر ماهی به انسان

یکی از افراد و گروه های در معرض خطر ابتلا به عوامل بیماری زای قابل انتقال به انسان از راه تماس استفاده کنندگان از سونا دکتر ماهی (Doctor Fish )  برای مراقبت و درمان پا و دست با استفاده از انواع مختلف ماهی از جمله ماهی  Garra Rufa به عنوان روشی جدید درمان کک و مک، خشکی پوست، ترک پوست، ایجاد شفافیت پوست و از بین بردن لکه ها می باشند. این روش مدتی است در کشور ما در بسیاری از هتل ها بدون نظارت های بهداشتی در حال استفاده می باشد.

مرکز پیشگیری و کنترل بیماری امریکا اعلام کرده هیچ گزارش منتشر شده ای درباره بیماری های ناشی از پدیکور ماهی در دسترس نیست. اما حمام پا سالن مراقبت ناخن(یک وان آب گرم دارای چرخش شدید آب برای ماساژ)، باعث طغیان عفونت های مایکوباکتریومی غیر سلی  شده که مشتریان پدیکور آن را با جوش و زخم ترک کردند.

در سال 2011، یک سونای دکتر ماهی در ایرلند مرگ و میر تعدادی ماهی  Garra rufa متعلق به خانواده کپور ماهیان را پس از حمل و انتقال به مخازن نگهداری گزارش کرد. 30 عدد از ماهیان مرده برای بررسی های باکتریولوژی، ویروس شناسی و بافت شناسی به آزمایشگاه ارسال شد. در بررسی های آزمایشگاهی استرپتوکوک آگالاکیته گروه  B از سواپ کلیه های ماهی جدا شد اما نشانه های بالینی بیماری عفونت باکتریایی مشخص در ماهی ها مشاهده نگردید.

در سال 2012، ویبریو ولنیفیکوس و ویبریو کلرا از ماهی  Garra rufa جدا شد که به عنوان ماهی تیمار پا برای انسان در سوناهای دکتر ماهی استفاده می شود. در بررسی دیگر در سال 2012، آیروموناس سوبریا عامل مرگ و میر گسترده دکتر ماهی در مزارع پرورش این ماهی در اسلوواکی گزارش شده است. نتایج این بررسی نیز نشان داد که این باکتری می تواند به عنوان عامل بیماری زای اولیه ماهیان  Garra rufa  عمل نماید و ممکن است عامل خطر بالقوه انتقال این باکتری به افراد مبتلا به بیماری های تضعیف کننده ایمنی در حین ماهی درمانی باشد.

با توجه ظرفیت انتقال بیماری های قابل انتقال بین ماهی و انسان از راه تماس توسط سوناهای دکتر ماهی، امیدوارم مسئولین سازمان دامپزشکی و وزارت بهداشت بر روی کار و فعالیت های سوناهای دکتر ماهی در هتل های کلان شهرها و گردشگر پذیر کشور نظارت بیشتری داشته باشند.

 چرا در برخی از ایالت های از ایالات متحده امریکا استفاده از پدیکور ماهی ممنوع است؟

هر ایالتی دارای مقررات ممنوعیت پدیکور ماهی می باشند. در حال حاضر، بیش از 10 ایالت در ایالات متحده امریکا استفاده از پدیکور ماهی را ممنوع کرده اند.

بیشتر ممنوعیت ها حداقل به خاطر یکی از دلایل زیر است:

 - وان های پدیکور ماهی را نمی توان به اندازه کافی بین مشتریان هنگامی که ماهی در آن وجود دارد، تمیز و ضدعفونی کرد.

 - این ماهی خود را نمی تواند بین مشتریان ضد عفونی نماید. با توجه به هزینه های ماهی، صاحبان سالن به احتمال زیاد از همان ماهی چندین بار برای مشتریان مختلف استفاده می نمایند، که خطر انتشار عفونت را افزایش می دهد.

 - ماهی  Chin chinچینی، از گونه های دیگر ماهی است که اغلب به عنوان  Garra rufa به عنوان ماهی تقلبی، در پدیکور ماهی استفاده می شود، دندان های آن رشد کرده و می تواند با ایجاد خون ریزی، خطر ابتلا به عفونت را افزایش دهد.

 - مطابق با نظر مرکز خدمات ماهی و حیات وحش امریکا، Garra rufa می تواند یک تهدید برای گیاهان و حیوانات بومی زنده باشد اگر در حیات وحش رها شود، زیرا ماهی بومی ایالات متحده نیست.

 - پدیکور ماهی از تعریف قانونی یک پدیکور برخوردار نیست.

 - مقررات مشخص کرده که ماهی در یک سالن باید در یک آکواریوم وجود داشته باشد.