سال ۱۳۸۷ بود که سروکله تیلاپیا با دریافت مجوزهای محیط زیست در مرکز ملی تحقیقات آبزیان آب‌شور بافق پیدا شد و راه کم‌کم برای جلوگیری ازخروج مقادیر زيادی ارز برای واردات این ماهی هموار شد.
به گزارش حکیم مهر به نقل از مهر، تیلاپیا در زمره ماهیانی است که جایگاه دومین آبزی پرورشی دنیا را از آن خود کرده است و این ماهی سرعت رشد بسیار خوبی دارد و پرورش آن بسیار مقرون به صرفه است و در بسیاری از کشورهای دنیا توجه ویژه‌ای به پرورش این ماهی شده و حتی ایران نیز یکی از واردکنندگان آن است.
ویژگی‌های منحصر به فرد تیلاپیا در کنار مزه و طعم مورد پسند ایرانی‌ها سبب شد تا پرورش این ماهی وارد مرحله تحقیق شود بنابراین در دستور کار مرکز ملی تحقیقات آبزیان آب‌شور بافق در دل کویر قرار گرفت و عمق کویر به این دلیل برای تحقیق و پرورش آزمایشی ماهی انتخاب شد که تیلاپیا نباید به آب‌های آزاد راه می‌یافت و شهرستان بافق هم اقلیم بسیار مناسبی برای پرورش آن را داشت.
بعد از سال‌ها تحقیق و پژوهش، بسته کاملی از پژوهش‌ها و دانش فنی و چرخه کاملی از مولدسازی تا روش‌های پرورش و تولید خوراک توسط مرکز تحقیقات ملی آبزیان آب شور بافق ارائه شد و سرانجام مجوزهای محدودی برای تولید این ماهی توسط محیط زیست به بخش خصوصی داده شد.
بخش خصوصی هم کار خود را از استخرهای خاکی آغاز کرد و تا تولید بیش از ۳۰ تن ماهی تیلاپیا در یک دوره پرورش پیش رفت اما پس از چهار سال یعنی از فروردین ماه سال ۱۳۹۴، محیط زیست از پرورش این ماهی در بافق جلوگیری کرد.
حالا پس از تلاش‌ها و پیگیری‌های به عمل آمده، زمزمه اخذ مجوز دوباره برای تولید این ماهی در بافق به گوش می‌رسد.
سالانه حدود ۱۰ هزار تن فیله تیلاپیا وارد کشور می‌شود
معاون مرکز تحقیقات ملی آبزیان آب‌شور بافق در این باره به خبرنگار مهر گفت: ماهی تیلاپیا دومین آبزی پرورشی دنیا است و طبق آمار رسمی فائو این آبزی در ۱۳۵ کشور دنیا پرورش داده می‌شود.
فرهاد رجبی پور با بیان اینکه از جمله بزرگترین تولیدکنندگان تیلاپیا، چین و کشورهای همسایه ایران هستند، افزود: سالانه طبق آمار موجود حدود ۱۰ هزار تن فیله منجمد از کشورهای مختلف وارد ایران می‌شود و به علت بازار پسندی که دارد، این آمار طی سال‌های گذشته ۱۷۳ درصد رشد داشته است.
وی عنوان کرد: برای واردات این میزان فیله معادل ۵۰ تا ۸۰ میلیون دلار ارز از کشور خارج می‌شود و این در حالی است که در حال حاضر امکان تولید تیلاپیا با سرعت ۶ تا ۱۲ درصد در حال رشد است و در هر ثانیه ۱۵۹ کیلوگرم ماهی تلاپیا در جهان تولید می‌شود.
رجبی پور عمده‌ترین حجم واردات تیلاپیا را از کشورهای چین، برزیل و امارات متحده عربی اعلام کرد و یادآور شد: از این میزان واردات معادل ۳۰ هزار تن ماهی کامل است که برای تولید آن در داخل نیازمند ۸۰ میلیون قطعه بچه ماهی هستیم.
معاون مرکز تحقیقات ملی آبزیان آب‌شور بافق ادامه داد: برای تولید این میزان ماهی در کشور ۱۰ هزار شغل ایجاد می‌شود این در حالی است که برای تولید این مقدار ماهی، ایجاد صنایع جانبی و فرآوری تیلاپیا را نیز می‌توان در نظر گرفت که این واحدها نیز خود تعداد زیادی شغل ایجاد می‌کنند.
پرورش این ماهی دقیقا همان مسیری است که اقتصاد مقاومتی ترسیم کرده اما به نظر می‌رسد این آبزی خوشمزه در کشور ما درگیر برخی اعمال سلیقه‌ها و یا شاید درگیر برخی سود و زیان‌های افراد خاص شده است.
توقف تولید تیلاپیا مسیرهای غیررسمی را هموار می‌کند
گرچه شیلات و مجموعه جهاد کشاورزی با نظرات محیط زیست کنار آماده و در واقع مجموعه‌های شیلات و محیط زیست اهداف مشترکی را برای حفاظت از محیط زیست دنبال می‌کنند اما کارشناسان شیلات استان یزد و شهرستان بافق، هرگز زیر بار این نظریه که در بافق تیلاپیا می‌تواند مشکل‌ساز باشد، نرفته است.
برخی کارشناسان شیلات معتقدند که باید به دنبال معرفی و توسعه قانونمند تولید تیلاپیا باشیم زیرا هرچه سختگیری‌ها و برخوردهای توقفی بیشتر باشد، مسیر غیر رسمی تولید تیلاپیا فعال‌تر می‌شود زیرا مردم و پرورش دهندگان دیگر تیلاپیا را شناخته‌اند.
سختگیری‌های محیط زیست در کشور ما در حالی انجام می‌شود که در حال حاضر در نقاط مختلف کشور فعالیت‌های غیر رسمی برای پرورش تیلاپیا در حال انجام است بنابراین به نظر می‌رسد راهکار مناسب‌تر، توسعه قانونمند با توجه به ملاحظات زیست محیطی است و گرنه دستور توقف پس از این همه کار تحقیقاتی و آشنا کردن بخش خصوصی با پرورش تیلاپیا، دردی را دوا نخواهد کرد و بخش خصوصی که در این زمینه سرمایه‌گذاری کرده از سرمایه‌گذاری خود کوتاه نخواهد آمد.
تیلاپیا مسیر اقتصاد مقاومتی را هموار می‌کند
از سوی دیگر تولید تیلاپیا مسیر رسیدن به اهداف اقتصاد مقاومتی را هموار می‌کند زیرا تیلاپیا گونه‌ای پر تولید با تراکم بالا، کم آبخواه و زودبازده است ضمن اینکه این ماهی با اقلیم‌های مختلف سازگاری دارد و از همه مهم‌تر ذائقه بازار داخلی را تامین کرده و می‌توان از حجم زیادی از واردات جلوگیری کند بنابراین نه تنها صرفه اقتصادی بسیاری دارد بلکه در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی است.
بی‌شک سرمایه‌گذاری در این زمینه می‌تواند نقش مهمی در رشد و بالندگی اقتصاد کشور و تحقق اقتصاد مقاومتی داشته باشد.
۱۰ مزرعه پرورش ماهی در شهرستان بافق مجوز می‌گیرند
معاون تنوع زیستی و حیات وحش سازمان محیط زیست نیز در سفر اخیر خود به شهرستان بافق در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: گونه تیلاپیایی که در بافق پرورش داده شده، غیر بومی و مهاجم است و برای همین حساسیت خاصی از نظر محیط زیست دارد.
سیدمجید خرازیان مقدم افزود: در نخستین کارگروهی که با حضور استاندار یزد برگزار شد، بهترین نتایج مثبت برای مجوز فعالیت مزارع تیلاپیا حاصل شد.
وی از همکاری و پیگیری های مسئولان استان به ویزه استاندار یزد در این زمینه خبر داد و عنوان کرد: کار تولید به صورت پایلوت در ۱۰ مزرعه پرورش ماهی در شهرستان بافق آغاز می‌شود و این مزارع به محیط زیست معرفی می‌شوند که در صورت نتایج مثبت، محیط زیست نسبت به گسترش این کار اقدام می‌کند و در صورت بروز مشکل زیست محیطی از ادامه آن جلوگیری می‌کند.
خرازیان بیان کرد: سیاست‌های محیط زیست همواره در راستای توسعه پایدار و بهره‌وری است و در مورد پرورش تیلاپیا نیز با تعامل شیلات و محیط زیست در این زمینه گام بر می‌داریم.
تیلاپیا از محورهای مهم توسعه در شهرستان بافق است
فرماندار بافق نیز در این زمینه به خبرنگار مهر گفت: مواردی در زمینه صدور مجوزهای پرورش تیلاپیا در بافق وجود داشت که با ورود شخص استاندار این مسئله حل شد و با تعامل محیط زیست برای نخستین بار مقرر شد ۱۰ مرکز پرورش تیلاپیا در بافق فعالیت کنند.
سیدمهدی طلایی‌مقدم بیان کرد: کشاورزی و شیلات از محورهای مهم توسعه در شهرستان بافق است زیرا بافق با توجه به پتانسیل‌های موجود در زمینه پرورش تیلاپیا متقاضیان پرورش بسیاری دارد.
وی افزود: در زمینه فراهم شدن زیر ساخت‌های پرورش تیلاپیا در بافق، مجوز برداشت ۱۵۰ لیتر آب از دشت آزاد گودگوار اخذ شده و در مورد زمین و برق زیر زیرساخت‌ها فراهم شده است.
ظرفیت تولید بیش از ۲۰۰ هزار تن تیلاپیا در بافق
مدیر جهاد کشاورزی بافق هم در این زمینه اظهار داشت: در شهرستان بافق ۱۲۰ چاه عمیق و نیمه عمیق وجود دارد که لب‌شور هستند و شهرستان بافق به خاطر دارا بودن اقلیم مناسب و آب مورد نیاز برای پرورش برخی از انواع آبزیان، زمینه خوبی برای پرورش تیلایپا دارد.
حمید عسکری بیان داشت: ۱۰ سایت آبزی‌پروری در بافق وجود دارد که وسعت هر کدام ۱۰ هکتار است و اگر مزارع پرورش ماهی به صورت بسته عمل کنند با حدود ۲۵ تا ۳۰ لیتر آب در ثانیه بیش از ۲ هزار تن ماهی تیلاپیا برداشت می‌شود.
مدیر جهاد کشاورزی بافق افزود: شرایط افزایش سطح زیر کشت ماهی تیلاپیا در بافق تا ۱۰۰ هکتار نیز فراهم است و در زمان کوتاهی که برداشت انجام شد، رکورد برداشت ماهی تیلاپیا از هر هکتار در مزارع تیلاپیای بافق به ۱۶ تن رسید.
عسکری بیان داشت: طی سال‌هایی که مجوز پرورش تیلاپیا در بافق صادر شده بود و امکان پرورش این ماهی منحصر به فرد فراهم بود در هر دوره برداشت حدود ۳۰ تن تیلاپیا برداشت شده است.
پرورش تیلاپیا و گذر از اقتصاد وابسته به معدن
در حال حاضر بر اساس آمارهای ارائه شده توسط مسئولان، در مجموع ظرفیت تولید ۲ هزار تن تیلاپیا در دل کویر، کویری که به هیچ‌یک از آب‌های آزاد راه ندارد فراهم است و نباید اجازه داد این ظرفیت از دست برود.
به هرحال با این تفاسیر شهرستان بافق را می‌توان خاستگاه تیلاپیای کشور نامید چرا که زیرساخت‌های مناسبی برای تولید این ماهی در این منطقه کویری فراهم شده و نگرانی‌هایی که محیط زیست از آن سخن می‌گوید نیز در این منطقه وجود ندارد.
