«دکتر فاطمه افضلی» متخصص سلامت آبزیان و حفاظت از تنوع زیستی و پژوهشگر دوره پسادکترا انستیتوی بیولوژی دانشگاه لاوال کانادا در یادداشتی ارسالی به حکیم مهر نوشت:
ماهی تیلاپیا، ناسالم تر از همبرگر و دونات
بر اساس آمار سازمان شیلات و اقیانوس شناسی کانادا ماهی تیلاپیا دومین ماهی پرورشی جهان می باشد که در کشورهای اسیایی نظیر چین، مالزی، اندونزی، بنگلادش، فیلیپین و میانمار... پرورش داده شده و از محبوبیت نسبی بالایی برخوردار می باشد. فیله این ماهی در کشورهای امریکایی هم مورد مصرف واقع می شود اما پرورش داده نمی شود بلکه از کشورهای آسیایی خصوصا چین وارد می شود.
علی رغم محبوبیت این ماهی، جالب است بدانیم که این ماهی از ارزش غذایی کمتری نسبت به ماهیان دیگر و حتی غذاهای ناسالمی مثل دونات، همبرگر گوشت و کالباس خوک برخوردار است. گوشت تیلاپیا میزان نسبی اسید چرب امگا 6 بیشتری نسبت امگا 3 دارد (11 برابر) که موجب تشدید بیماریهای قلبی، آسم و آلرژی خواهد شد (این میزان امگا 6 دو برابر میزان آن در دونات و همبرگر می باشد). میزان ویتامین ها و مواد معدنی گوشت تیلاپیا نیز نسبت به سایر ماهیان کمتر بوده، فاقد کلسیم و ویتامین C می باشد.
از طرفی پرورش این ماهی در قفس توام با آلودگی شدید محیط زیست بوده و موجب ورود مواد سرطان زا به چرخه طبیعت می شود. فرار حتی یک ماهی تیلاپیا از قفس می تواند موجب ورود این ماهی به آبهای بومی منطقه شده و منجر به بهم خوردن تعادل بیولوژیکی منطقه شود؛ چرا که این ماهی به علت تحمل پذیری بالا نسبت به تغییرات زیست محیطی و سرعت رشد بالا می تواند به سرعت تکثیر شده و تبدیل به قدرتمندترین رقیب غذایی و مکانی ماهیان بومی شده و مانع رشد سایر ماهیان و نابودی ذخایر طبیعی گردد.
همچنین از دیگر عواقب ورود ناخواسته تیلاپیا به آبهای داخلی منطقه، شکار تخم و لارو ماهیان بومی، تخریب گیاهان آبی و افزایش کدورت آب می باشد. به عنوان مثال ماهی تیلاپیا در سال 1970 به عنوان یک ماهی آکواریومی به کشور استرالیا وارد شده ولی متاسفانه به آبهای داخلی راه پیدا کرده، طی 4 سال حدود 3000 کیلومتر در حوضه آبی این کشور گسترش پیدا نموده و موجب کاهش کیفیت آب، ورود بیماریهای جدید و کاهش بقای ماهیان بومی گردیده است. به طوریکه این ماهی در لیست گونه های مزاحم قرار داده شده و برای حذف آن از منابع آبی تمهیدات زیست محیطی جدی اتخاذ شده و هزینه های هنگفتی صرف شده است. در حال حاضر برای خرید و فروش و یا وارد نمودن تیلاپیا به استرالیا 55000 دلار جریمه نقدی در نظر گرفته شده است.
با توجه به ذخایر ارزشمند ماهیان در ابهای داخلی ایران و دریای خزر و خلیج فارس به نظر می رسد پرورش تیلاپیا حتی در محیط بسته امری است که نیاز به مطالعات زیست محیطی گسترده دارد چرا که همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. مطمئنا جلوگیری از بروز صدمات اکولوژیک و بیولوژیکی بسیار کم هزینه تر و آسان تر از مواجه با تهدیدات و صدمات زیست محیطی می باشد.
تجربه ورود جانور دریایی مزاحم (Jellyfish ) به آبهای دریای خزر نمونه ای از آسیب های جدی زیست محیطی است که در سالهای گذشته هزینه و زمان زیادی برای مقابله با آن صرف شده است. به قول بزرگان ادبیات ایران زمین "آزموده را آزمودن خطاست". درنتیجه در صورت ورود ناخواسته ماهی تیلاپیا به منابع آبی ایران به زودی پیشگیری، کنترل و حذف این ماهی از اکوسیستم آبی تبدیل به بزرگترین دغدغه زیست محیطی کشور خواهد شد، که نیازمند صرف هزینه های هنگفتی خواهد بود. این درحالیست که میتوان به جای پرورش این ماهی غیربومی که مخاطرات آن در این مقاله بیان شده، وقت کارشناسان مربوطه و سرمایه ملی را صرف رسیدگی به گونه های آبزی ارزشمند ایران خصوصا ماهیان خاویاری، ماهی سفید و یا ماهی آزاد نمود، نظر به اینکه هم اکنون 230 گونه جانوری در دریای خزر و خلیج فارس در فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) قرار داشته و در معرض خطر انقراض قرار دارد.
آرزوی توفیق بیشتر برای این هموطن. .................. اصلا چطور ممکنه یک پژوهشگر بیولوژی در کانادا که قوانین گفتمانش زبانزد جهان است،بخودش اجاره بده که درمورد ارزش تغذیه ای گوشت تیلاپیا و همچنین درباره نحوه زیست بوم آن و جالب تر اینکه درباره ماهی شناسی و فیزیولوژی این گونه و مضحک تر اینکه درباره شیوه های پرورشی و خطرات محیط زیستی آن نظر دهد؟! درحالیکه یک کلمه درمورد تأثیر جیره غذایی آن حرفی نزده. بنابراین این گزارش و مصاحبه ازنظر بنده مردود و همچنین خانمی که نظر دادند را ............. میبینم خطاب به کاربر فوق به نام "حسین": متاسفانه تیلاپیا به یک چالش جدی در کشور ما تبدیل شده و هیچ اتفاق نظری هم در مورد خوب یا بد بودن پرورش ان وجود ندارد.البته بحث تیلاپیا از دو منظر باید مورد بررسی قرار گیرد. نخست ارزش غذایی آن و سپس خطرات پرورش اش. یک جوری از تیلاپیا مظلومانه صحبت میشه که انگارهمه مشکلات پرورش دام وطیوروآبزیان ایران حل شده ومانده همین تیلاپیا.
