گفت‌وگو با «دکتر سهیل هاشمی» دامپزشک و نخستین دندانپزشک حیوانات در ایران (+تصاویر)

حکیم مهر - «دکتر سهیل هاشمی» که به‌عنوان تنها دندان‌پزشک حیوانات در ایران از او نام برده می‌شود، یکی از دامپزشکانی است که به‌رغم سختی‌های فراوانی که در مسیر فعالیت حرفه‌ای خود داشته است، با اشتیاق فراوان به آن ادامه می‌دهد.

به گزارش حکیم مهر به نقل از دندانه، مناسب دیدیم با او گفتگویی داشته باشیم تا در مورد خصوصیات کار او و وجوه تمایز و اشتراک آن با دندان‌پزشکی بیشتر بدانیم.

- پیش از شما کسی در ایران در رشته دندان‌پزشکی حیوانات کار نمی‌کرد. چه شد که به‌عنوان اولین دندان‌پزشک حیوانات فعالیت خود را در این زمینه شروع کردید؟

رشته تخصصی من در دامپزشکی است و آموختن تکنیک‌های دندان‌پزشکی را از سال ۸۴ در دانشکده دندان‌پزشکی دانشگاه شهید بهشتی تهران به عنوان همکار طرحی که برای اولین بار در ایران انجام شد شروع کردم. آن سال‌ها دوستم آقای دکتر سهراب طور سوادکوهی، که هم‌اکنون متخصص اندو و عضو هیات علمی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه آزاد تهران هستند، برای پایان‌نامه دکتری عمومی خود بر روی موضوع ایمپلنت در کیسه‌ای استئوپرتیک کار می‌کردند و ما در این پروژه، به همراه هم میزان استئواینترگریشن (میزان اتصال بافت استخوان به پیج‌های تیتانیومی ایمپلنت) بافت استخوان فک موش را بررسی می‌کردیم .

متأسفانه در آن دوران هیچ تمایلی به این حرفه نبود و حتی بعضی از دوستان که از فعالیتم باخبر می‌شدند، من را مورد تمسخر قرار می‌دادند، اما من کار دندان‌پزشکی حیوانات را در کنار اورژانس دامپزشکی ادامه دادم تا اینکه همکارانم در هیات مدیره بیمارستان دامپزشکی ایرانیان برای آن جایگاهی در نظر گرفتند و شروع به فعالیت حرفه‌ای کردم. اولین اندو و ساخت روکش فلزی برای دندان نیش در سگ را در ایران من انجام دادم که مقاله آن را سال ۹۳ در کنگره بین‌اللملی جراحی دانشگاه فردسی مشهد ارائه کردم و به‌عنوان اولین دندان‌پزشک حیوانات معرفی شدم.

- برای دندان‌پزشکی حیوانات در ایران رشته دانشگاهی تعریف شده است؟

خیر. رشته‌ای برای دندان‌پزشکی حیوانات تعریف نشده است و حتی در مورد آن صحبتی هم نمی‌شود و به‌رغم اینکه چند نفر این کار را در کشور شروع کردند، در کنگره‌های تخصصی دامپزشکی از من به‌عنوان اولین دندان‌پزشک حیوانات نام می‌برند. البته در سایر کشورها مانند آمریکا و برزیل رشته دندان‌پزشکی دامپزشکی در دوره تخصص دامپزشکی تعریف شده  است و در دوره عمومی هم تدریس می‌شود و ۱۲ واحد دارد. در اروپا هم این رشته در دوره‌های کوتاه‌مدت ارائه می‌شود و در بعضی از دانشگاه‌ها هم تدریس می‌شود .

- باوجود اینکه رشته کاری شما از سوی اطرافیان با پذیرش زیادی مواجه نیست، چه چیزی در این سال‌ها شما را ترغیب کرده است که این کار را ادامه بدهید؟

درمان کردن درد حیوانات لذت زیادی دارد. گاهی حیواناتی را برای معاینه پیش من می‌آورند که ماه‌ها درد کشیده‌اند و در سایر کلینیک‌های دامپزشکی کسی نبوده است که دندانشان را درمان کند و من می‌توانم به آن‌ها کمک کنم که به زندگی عادی بازگردند که بسیار خوشنودم می‌کند. البته همکاران دامپزشکم هم با ارجاع موارد شکستگی، ناهنجاری‌های دندان و موارد خاص پوسیدگی و بیماری‌های دهان و دندان از من حمایت کردند و باعث شدند جامعه دامپزشکی به این رشته توجه کند.

- در رشته کاری شما چه داروهایی مورداستفاده قرار می‌گیرند؟

داروهای متداول در کار ما، آنتی‌بیوتیک‌های رایج در درمان بیماری‌های پریو یعنی ترکیبی از آنتی‌بیوتیک‌های هوازی و بی‌هوازی مثل مترونیدازول و آموکسی‌سیلین یا انروفلوکساسین کیلیندامایسین یا آموکسی و آمپی‌سیلین هستند. همچنین حیوانات ژل‌های ترمیم لثه و اسپری‌های دهان‌شویه مخصوص به خود را دارند که در مواردی کمک‌کننده است.

- آیا ابزار مورد استفاده شما مانند دندان‌پزشکان است؟

بله ابزار تقریباً یکی هستند، اما تکنیک اندو و مواد مورد نیاز در ترمیم کمی با دندان‌پزشکی متفاوت است. در کار ما تکنیک‌ها همگی تهاجمی و فایل‌های اندو بزرگ هستند و گاهی فایل‌های ۴۴ میلی‌متر هم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

- برای مهار کردن حیوانات حین درمان چه می‌کنید؟

کار بر روی دندان حیوانات به دلیل رفتار خاصی که دارند تکنیک و لوازم خاصی هم می‌‌طلبد که من با تمرین و دقت و صبر موفق شدم در آن مهارت پیدا کنم. رعایت کردن اصول بی‌هوشی و کنترل درد در دندان‌پزشکی حیوانات بسیار مهم و تکنیک‌های بی‌هوشی در کم‌خطر یا بی‌خطر کردن کار مؤثر هستند .

به این دلیل که مراجعان ما اغلب مسن هستند و مصرف لیدوکائین عوارض قلبی به دنبال دارد، نمی‌توانیم از بی‌حسی موضعی برای آن‌ها استفاده کنیم، بنابراین از تلفیقی از بی‌هوشی سبک و گاهی بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود. در دندان‌پزشکی حیوانات، سطحی از بی‌هوشی برای کارهای بدون درد مانند جرم‌گیری مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما شرایط حیوان مانند میزان اکسیژن محلول در خون حتماً باید مانیتور بشود. همچنین برای کنترل تنفس و جلوگیری از ورود آب توربین و اسکیلر (دستگاه جرم‌گیری التراسوند) به ریه‌ها از لوله نایی اکسیژن استفاده می‌شود. یکی دیگر از نکات بسیار مهم، کنترل بی‌هوشی است که من این علم را مدیون دکتر محمد ابرکار، متخصص جراحی و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد هستم.

- علائم خرابی دندان در حیوانات چه هستند؟

ریزش بزاق و عدم تمایل به خوردن غذای خشک و گاهی بی‌اشتهایی از جمله علائم مشکلات دندانی در حیوانات هستند و رادیوگرافی و معاینه بالینی در تشخیص بیماری آن‌ها کمک‌کننده است، اما تست سرما و گرما و فشار در دندان‌پزشکی حیوانات و در مواقعی که مجبور هستیم حیوان را برای معاینه لثه و دندان‌های کرسی با دارو آرام کنیم مؤثر نیست.

- آیا برای حیوانات ترمیم لثه، ایمپلنت یا ارتودنسی هم انجام می‌شود؟

ایمپلنت به دلیل رفتار حیوان ماندگار نیست و البته هزینه هم عامل بازدارنده‌ای برای انجام آن است. البته من این کار را در یک پروژه تحقیقاتی انجام دادم که در کنگره آینده جامعه دندان‌پزشکان دامپزشکی ارائه می‌کنم. جراحی‌های ترمیم لثه هم برای درمان تحلیل لثه یا درمواردی که به دلیل ابتلای حیوان به سرطان یا هر بیماری دیگری مجبور هستیم بافت لثه و حتی استخوان را برداریم یا دندان حیوان شکسته است استفاده می‌شود .

برای درمان ناهنجاری‌های دندان، نظیر دندان‌های نابجا که به بافت لثه آسیب می‌زنند، بهترین درمانی که در دنیا هم مورد قبول است، ترمیم و اندو کردن دندان است و به‌طورکلی ارتودنسی دندان حیوانات فعلاً در دنیا برای مطالعات دانشگاهی انجام می‌شود.

- صاحبان حیوانات خانگی چگونه باید از سلامت دندان‌های آن‌ها مراقبت کنند؟

توصیه می‌شود دندان حیوانات خانگی را روزانه با خمیردندان مخصوص حیوانات مسواک بزنند و از اسپری‌های مخصوص حیوانات برای آن‌ها استفاده کنند. همچنین مراجعه به دندان‌پزشک حیوانات، هر ۳ ماه یک بار از بسیاری از بیماری‌های پریو جلوگیری می‌کند .

- زمانی که خدمات دامپزشکی و دندان‌پزشکی حیوانات وجود نداشت، حیوانات خانگی یا حیوانات جنگل که از این خدمات بی‌بهره هستند چه سرنوشتی داشتند؟

دندان‌های شکسته راهی برای نفوذ میکروب‌های دهان به بافت استخوان و در نهایت گردش خون است و از طرف دیگر رابطه مشکلات قلب، کلیه و کبد با بیماری‌های پریو اثبات شده است. به همین دلیل اندو از واجبات دندان‌پزشکی حیوانات به شمار می‌رود و رها کردن دندان شکسته، علاوه بر تحمیل درد به حیوان، بستری بسیار مناسب برای ایجاد این بیماری‌های داخلی است. از بین رفتن حیوانات هم به‌ علت بیماری‌هایی که ذکر شد وجود داشت و متأسفانه هنوز هم دارد که می‌شود با کنترل و معاینه و درصورت نیاز اقدامات درمانی خاص از آن‌ها جلوگیری کرد .