آیا می دانید منشاء بیماری هاری چیست و چگونه می شود از دچار شدن به این بیماری خطرناک جلوگیری کرد؟ آیا می دانستید ایران تنها کشور خاورمیانه است که واکسن هاری را برای انسان رایگان عرضه می‌کند؟ افرادی که به دلایل شغلی مانند دامپزشکان، کارکنان محیط زیست، پرورش دهندگان و غیره با حیوانات در تماس هستند باید واکسینه شوند.
به گزارش حکیم مهر به نقل از ایسکانیوز، وقتی نام هاری می آید اولین تصویری که به ذهن بسیاری می رسد سگ های وحشی و تهاجمی است که احتمالا پوزه شان کف کرده و به دنبال گاز گرفتن انسانها هستند. ولی شاید باور نکنید که بسیاری از افرادی که دچار هاری می شوند به شکل غیر مستقیم و در تماس با یک جانور آرام بوده اند.
گاهی فردی برای نجات یک جوجه تیغی زخمی اقدام می کند و ناخواسته دچار هاری می شود گاهی نیز ممکن است از طریق حیوان دست آموز خانگی این بیماری منتقل شود، اما منشاء بیماری هاری چیست و چگونه می شود از دچار شدن به این بیماری خطرناک جلوگیری کرد موضوعی است که با «دکتر خشایار افشارپاد»، دامپزشک و نویسنده مجموعه کتاب های علوم جانوری مطرح کردیم.
بیماری هاری چیست و منشأ آن کجاست؟
هاری یک بیماری ویروسی است که موجب التهاب مغزی حاد می‌شود. این ویروس در همه حیوانات و انسان می‌تواند ایجاد بیماری کند البته پرندگان، ماهی‌ها، خزندگان و دوزیستان مبتلا نمی شوند. در بیشتر مواقع هاری در حیوانات وحشی و عمدتاً در راسو ها، راکون‌ها، خفاش ها، کایوت ها و روباه‌ها دیده می شود. ولی در محیط های شهری و روستایی این بیماری را در موش ها، سگ سانان و گربه سانان واکسینه نشده می بینیم.
ویروس هاری چگونه منتقل می شود؟
ویروس از بزاق حیوان مبتلا به هاری از محل گازگرفتگی وارد بدن می شود، در ماهیچه‌ها به سمت اعصاب انتهایی می‌رود و شروع به تکثیر می‌کند. در سال ۲۰۱۰ حدود ۲۶ هزار نفر بر اثر این بیماری جان باختند. درحالی که در سال ۱۹۹۰ این رقم بیش از دو برابر یعنی ۵۵ هزار نفر بوده که این کاهش آماری نشان از تاثیر مناسب واکسیناسیون است.
در کل دنیا بیش از ۹۹ درصد موارد هاری در انسان از طریق سگ سانان منتقل می‌شود اما در قاره آمریکا بیشتر موارد هاری در انسانها از خفاش‌ها منتقل می‌شوند و انتقال از طریق سگ فقط کمتر از ۵ درصد کل موارد هاری را شامل می‌شود. بیماری هاری در حدود ۱۵۰ کشور دنیا وجود دارد.
در بیشتر نقاط اروپا و استرالیا به دلیل واکسیناسیون مناسب، ویروس هاری فقط در خفاش‌ها وجود دارد. مخزن بیماری هاری هنوز در ایران مشخص نشده‌است اما به نظر می‌رسد با توجه به تحقیقات انجام شده، روباه صحرایی، مخزن این بیماری است.
با اینکه این بیماری درمان ندارد، چگونه می‌توان از این بیماری پیشگیری کرد؟
ایران تنها کشور خاورمیانه است که واکسن هاری را برای انسان رایگان عرضه می‌کند. افرادی که به دلایل شغلی مانند دامپزشکان، کارکنان محیط زیست، پرورش دهندگان و غیره با حیوانات در تماس هستند باید واکسینه شوند.
کسی که توسط حیوانی مشکوک به هاری گاز گرفته شود باید به سرعت محل گازگرفتگی را با آب و صابون به مدت حداقل ۱۵ دقیقه شستشو دهد و سریعاً به یک مرکز مقابله با هاری مراجعه کند تا با واکسیناسیون هاری از بیماری جلوگیری شود.
علایم این بیماری چیست و چگونه می‌توان از وجود این بیماری آگاه شد؟
نشانه های گوناگونی دارد اما در انسان ترس از نور، درد در گلو و عدم توانایی در بلع، فلجی فک، استفراغ، فلجی دست و پا، ترشح شدید بزاق و در نهایت به علت از کار افتادن دیافراگم و خفگی جان خود را از دست می‌دهد. در حیوانات، هاری دو نوع سخت و آرام دارد.
نوع اول که بیشتر با حالات پرخاشگری بسیار شدید و ترشح شدید بزاق در سگ و گرگ همراه است و در طی 10 روز حیوان را می‌کشد و در نشخوار کنندگان بیشتر گاز گرفتن چوب و فشار دادن سر به دیوار مشاهده می‌شود اما در نوع آرام آن که بیشتر در گربه سانان دیده می‌شود، با ناز کردن خود و گاز گرفتن انگشتان همراه است و بعضاً با گوشه نشینی بیش از حد همراه است. البته تشخیص هاری آرام به عهده دامپزشک است و بسیار پیچیده تر از آن چیزی ست که توضیح داده شد.
آیا حیوانات مجاز خانگی نیز دچار هاری می شوند؟
بله، اگر از حیوانات مجاز خانگی نگهداری می کنید به طور مرتب آنها را نزد دامپزشک ببرید تا واکسن مناسب را بر حسب منطقه‌ای که در آن هستید تزریق کند.
از در معرض تماس قرار گرفتن حیوان خانگی تان با دیگر جانوران جلوگیری کنید. غذای حیوان خود را بیرون از خانه قرار ندهید. این کار باعث جذب حیوانات وحشی و غیر واکسینه می‌شود.حیوانات وحشی و حیات وحش نباید به عنوان حیوان خانگی نگهداری شوند. این کار نه تنها غیرقانونی است بلکه این حیوانات پتانسل مبتلا کردن صاحبان خود و دیگران را به بیماری هاری دارند و باید توجه ویژه ای به واکسیناسیون آن ها داشت.
حیوانات وحشی را از دور مشاهده کنید. حیوان وحشی هار ممکن است رام به نظر آید و نشانه های بیماری هاری را نداشته باشد ولی هرگز به آن نزدیک نشوید. به کودک خود بیاموزید که "هرگز” به حیوانات ناآشنا نزدیک نشود، حتی در مواردی که حیوان آرام به نظر می‌رسد و در ظاهر علائم بیماری هاری را ندارد مگر حیواناتی که صاحب آنها اظهار به واکسیناسیون به هنگام حیوان را دارد. در صورتی که احساس می‌کنید یک حیوان غیرمعمول به نظر می‌رسد آن را به سازمان دامپزشکی استان اطلاع دهید. اگر در مناطقی هستید که خفاش یا جوندگان بسیاری دارد؛ خانه خود را عایق بندی کنید تا از ورود آن ها به خانه جلوگیری شود.
حرف آخر...
باید توجه داشت که این بیماری کشنده می تواند از طریق جوندگان، گربه سانان و سگ سانان در صورت آلوده بودن منتقل شود پس ذکر این مورد لازم هست که واکسیناسیون به هنگام این حیوانات را فراموش نکنید و حتی اگر یک جونده ی وحشی آرام همچون یک جوجه تیغی مصدوم را پیدا کردید و قصد پرستاری تا زمان بهبود آن را داشتید اقدام به واکسیناسیون کنید و پس از بهبودی، آن را رها کنید.
چند ماه پیش من رفتم واسه واکسن ولی جوابی که شنیدم این بود که کمبود واکسن داریم و فقط به وقتی میتونیم تزریق کنیم که واقعا زخمی رو بدن تون باشه که ناشی از گزش باشه....