همه چیز درباره مهاجرت دامپزشکان به خارج از کشور/ از تطبیق مدرک و دریافت پروانه کار تا میزان درآمد

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: دامپزشکانی که علاقه‌مند به مهاجرت به خارج از کشور هستند، چه باید بکنند؟ این سؤال احتمالاً حداقل یک بار ذهن بسیاری از دامپزشکان فعال و علاقه‌مند را به خود مشغول کرده است. «دکتر مجید ابن‌النصیر» در گفت‌وگو با حکیم مهر به این سوال و بسیاری سوالات دیگر مهاجرتی پاسخ داده است.

از نظر او، درآمد دامپزشکانی که به استرالیا مهاجرت می‌کنند، بسته به ایالتی که در آن فعال هستند، می‌تواند متفاوت باشد، اما به طور کلی آمارهایی که وجود دارد حاکی از این است که دامپزشکی که تجربه کافی در استرالیا داشته باشد، به ازای هر ساعت کار می‌تواند حدود ۴۰ تا ۵۰ دلار دریافتی داشته باشد. ارقام حقوق سالانه دانش‌آموخته‌های تازه فارغ‌التحصیل از ۵۰ هزار دلار شروع و تا میانگین ۸۰ هزار دلار برای دامپزشکان عمومی اعلام شده است که این رقم برای متخصص‌ها گاهی به بالاتر از ۱۰۰ هزار دلار استرالیا هم می‌تواند برسد. اما به طور میانگین، رقم ۸۰ هزار دلار درآمد سالانه دامپزشکان عادی است و البته اعداد در ایالات مختلف استرالیا و بسته به فیلد کاری متغیر است.

حکیم مهر: آقای دکتر، چه آینده‌ای پیش روی آن دسته از دامپزشکانی است که تصمیم به مهاجرت می‌گیرند؟

معمولا دامپزشکان زمانی که به هر دلیل از جمله برای کار یا تحصیل تصمیم به مهاجرت می‌گیرند، معمولا می‌توانند در ۲ مسیر مرتبط، راه خود را ادامه ‌دهند؛ راه نخست این است که محقق شوند و به عنوان راه دوم می‌توانند به سمت کار بالینی حرکت کرده و یا تخصص بالینی دریافت کنند که این دو راه کاملا از هم جداست.

عزیزانی که قصد ورود به کار پژوهشی دارند، مسیر تحصیل در رشته‌های Master's و PhDها را دنبال می‌کنند و راه آنها مشخص است. اما دامپزشکانی که قصد فعالیت بالینی داشته باشند، اعم از اینکه بخواهند مستقیما با دکترای عمومی کار کنند و یا به دوره‌های اینترنشیپ و رزیدنسی وارد شوند و تخصص بالینی دریافت نمایند، ناچار هستند امتحاناتی را پشت سر بگذارند که به این پروسه تطبیق مدرک می‌گوییم.

حکیم مهر:‌ چه امتحاناتی؟

امکان تطبیق مدرک و دریافت پروانه کار در عمده کشور‌ها به ۳ امتحان اصلی خلاصه می‌شود؛ یکی امتحان آمریکا و کاناداست که به جز چند تفاوت جزئی، کاملا یکسان بوده و فقط اسامی آنها متفاوت است. امتحان آمریکا ECFVG و امتحان کانادا NEB نام دارد. در عمل هر کس تطبیق مدرک این دو کشور را انجام دهد، تقریبا قادر است در همه جای دنیا  کار کند. در واقع معتبرترین تطبیق مدرک متعلق به کانادا و آمریکاست.

در عین حال انگلستان نیز امتحان RCVS و استرالیا امتحان NVE را برگزار می‌کنند. امتحان NVE  مختص استرالیا، نیوزیلند و بعضی کشورها مثل سنگاپور، مالزی و هنگ کنگ است که قبولی در امتحان استرالیا را به عنوان ملاک دریافت پروانه در کشور خود می‌پذیرند. این امتحان برای کشورهای استرالیا و نیوزیلند خیلی مهم است؛ هرچند که استرالیا امتحانات آمریکا، کانادا و انگلستان را هم قبول دارد و کسی که آنها را انجام داده باشد، دیگر نیاز نیست که برای استرالیا دوباره امتحان دهد.

حکیم مهر: آیا مدرک همه دانشکده‌های دامپزشکی مورد پذیرش این کشورها هست؟

کشورهای استرالیا، کانادا، امریکا یا انگلستان برای بررسی اعتبار مدرک دانشگاه، از ۲ لیست استفاده می‌کنند. یکی لیست متعلق به انجمن دامپزشکی آمریکا یا AVMA است و دومی متعلق به WES یا World Education Services . انجمن دامپزشکی آمریکا ۲ لیست از دانشکده‌های دامپزشکی منتشر کرده است. لیست اول دانشکده‌های Recognized یا شناسایی شده هستند که اکثر دانشکده‌های دامپزشکی ایران هم جزء آن است و به مرور هم به آن اضافه می‌شود، مثلا اخیرا دانشکده دامپزشکی سمنان و بابل هم به این لیست اضافه شدند و در مورد دانشکده‌های دیگر هم همکاران دامپزشک و دانشجویان در حال تلاش هستند. سیستم دیگر تحت عنوان World Education Services است که استرالیا به‌جز لیست قبلی، از آن لیست هم استفاده می‌کند.

دانشکده‌هایی که در لیست AVMA نیستند، می‌توانند طی مراحلی از طریق کمک وزارت علوم و پیگیری، به سادگی به این لیست اضافه شوند. این اقدام یک وجهه خوب برای کشور به دنبال دارد، کمااینکه گاهی در رده‌بندی‌ جهانی دانشگاه‌ها تاثیر می‌گذارد و می‌تواند موجب ارتقا شود. لذا دانشجویان علاقه‌مند می‌توانند با همکاری ریاست دانشکده و معاونت‌های بین‌الملل با یک نامه‌نگاری ساده اسم دانشکده خود را به این لیست‌ها اضافه کنند؛ مثلا بعضی دانشکده‌ها مثل زابل در این لیست نیستند که بهتر است اضافه شوند.

حکیم مهر:‌ این لیست دقیقاً چه دانشکده‌هایی را شامل می‌شود؟

این لیست شامل دانشکده‌هایی است که به رسمیت شناخته شده‌اند. یعنی دانش آموخته‌های این دانشکده‌ها می‌توانند خیالشان راحت باشد که برای این امتحانات به مشکلی از بابت مدرک بر نمی‌خورند؛ فقط باید مدارک خود را کامل کنند و بفرستند تا وارد پروسه آزمون شوند. البته بد نیست اشاره کنم که AVMA یک لیست دیگر هم دارد که شامل دانشکده‌های دارای اعتبار آموزشی کافی است و متاسفانه هیچ دانشکده‌ای از ایران هنوز جزء این لیست نیست. این دانشکده‌ها دیگر نیاز به تطبیق مدرک خاصی ندارند و دانش‌آموخته آن‌ها می‌تواند مستقیما برای دریافت پروانه کار اقدام کند.

حکیم مهر: برای ورود به دانشکده‌های کشورهای مختلف، چه امتحانات ورودی باید انجام شود؟

امتحانی که برای کشورهای استرالیا و نیوزلند گرفته می‌شود، با این هدف و فلسفه طراحی شده است که سطح فرد متقاضی را به نوعی با سطح یک دانش‌آموخته دامپزشکی تازه فارغ‌التحصیل در استرالیا معادل‌سازی کند. این امتحان شامل بخش تئوری و عملی است. بخش تئوری آن شامل سوالات تستی از موضوعات بسیار متنوعی از دامپزشکی است و خود ۲ قسمت دارد؛ یک قسمت بحث اطلاعات علمی داوطلب و بخش دیگر توان به کار بستن اطلاعات کلینیکی را ارزیابی می‌کند.

بخش دوم قسمت تئوری به این شکل است که کیس‌هایی را مطرح می‌کنند و پاسخ‌های چهارگزینه‌ای با توجه به اطلاعاتی از علائم بالینی کیس، رادیوگرافی یا آزمایش خون در نظر گرفته می‌شود و توقع دارند که فرد بتواند با استدلال منطقی و دانش بالینی پاسخ‌گو باشد.

بعد از امتحان تستی، یک آزمون عملی هم در پیش دارند که این امتحان در کشور استرالیا به مدت ۵ روز در ۱۲ بخش مختلف از جمله جراحی، بیهوشی، طب حیوانات خانگی، طب اسب، حیوانات مزرعه و ... انجام می‌شود. دامپزشکان باید این مراحل را به صورت عملی در قالب کار عملی یا به صورت شفاهی در حضور ممتحن پشت سر بگذارند تا بتوانند یک گواهی دریافت کنند. بعد از موفقیت در این امتحان و با آن گواهی می‌توانند برای پروسه مهاجرت و یا کاریابی اقدام کنند.

حکیم مهر: میزان حقوق دریافتی دامپزشکانی که به این کشورها از جمله استرالیا مهاجرت می‌کنند، چقدر است؟

بحث درآمد بسته به آن ایالتی که دامپزشکان در آن فعالیت می‌کنند، می‌تواند متفاوت باشد. اما به طور کلی آمارهایی که وجود دارد حاکی از این است که دامپزشکی که تجربه کافی در استرالیا داشته باشد، به ازای هر ساعت کار می‌تواند حدود ۴۰ تا ۵۰ دلار دریافتی داشته باشد. ارقام حقوق سالانه دانش‌آموخته‌های تازه فارغ‌التحصیل از ۵۰ هزار دلار شروع و تا میانگین ۸۰ هزار دلار برای دامپزشکان عمومی اعلام شده است که این رقم برای متخصص‌ها گاهی به بالاتر از ۱۰۰ هزار دلار استرالیا هم می‌تواند برسد. اما به طور میانگین، رقم ۸۰ هزار دلار درآمد سالانه دامپزشکان عادی است.

البته این اعداد در ایالات مختلف استرالیا و بسته به فیلد کاری متغیر است؛ به عنوان مثال درآمد دامپزشکی که عمومی است و با حیوانات همدم یا فقط با اسب کار می‌کند، متفاوت از دامپزشکی است که با گونه‌های مختلف و ترکیبی از اسب و پت را کار می‌کند. به طور کلی اگر دامپزشکان در این کشورها تخصص بگیرند درآمدشان بالاتر می‌رود، اما اساساً درآمد دامپزشک در همه جای دنیا از رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی پایین‌تر است.

حکیم مهر:‌ آیا اصلاً این کشورها نیاز به دامپزشک دارند که دامپزشکان ما بخواهند مهاجرت کنند؟

بله، به‌خصوص در مورد استرالیا آماری که وزارت استخدامی این کشور در سال ۲۰۱۹ داده، حاکی از این است که دامپزشکی جزء رشته‌هایی است که اصطلاحا در لیست Shortage یا کمبود قرار گرفته است که این کمبود از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۹ تشدید شده است؛ دلایل مختلفی هم دارد که یکی از آنها پایین‌تر بودن درآمد دامپزشکان از پزشکان با وجود سنوات و شرایط تحصیلی مشابه است. از طرفی دامپزشکان بومی که در استرالیا فارغ‌التحصیل می‌شوند، بیشتر به دنبال کار در شهرهای بزرگ هستند، در نتیجه به مناطق روستایی و شهرهای کوچکتر نمی‌روند که این باعث شده خیلی از مشاغل و افرادی که صاحبان کسب و کار دامپزشکی هستند، دچار مشکل در تامین نیروی کار مناسب شوند. تا حدی که در سال ۲۰۱۹ فقط ۲۹ درصد از آنها توانستند فضاهای کاری مورد نیاز خود را پر کنند و ۲۳ درصد از این فضاها اصلاً متقاضی نداشته است. چنین کمبودی در خصوص نیروی کار دامپزشکی در کشورهایی مانند کانادا، آمریکا و انگلستان نیز وجود دارد.

آمریکا نیز در زمینه نیروهای متخصص دامپزشک هم به شدت کمبود دارد؛ مثلا در آمریکا در سال ۲۰۱۸ در خصوص تخصص رادیولوژی ۷۰ فرصت کار وجود داشته که فقط توانسته ۴۳ فرصت را پر کند، یعنی آمریکا سال گذشته ۳۰ متخصص رادیولوژی دامپزشکی کم آورده که عدد بزرگی است.

بنابراین، علت اینکه این کشورها این امتحانات را برگزار می‌کنند این است که فضاهای کاری خالی را با دامپزشکان خارجی توانمند و دارای دانش کافی پر کنند و خدمات دارای کیفیت مناسبی را ارائه دهند. البته این کمبود برای نمونه در استرالیا از طریق افزایش پذیرش و موارد دیگر نیز در حال جبران است که چند سالی طول خواهد کشید و بد نیست بدانید تاکنون نیوزیلند فقط یک دانشکده دامپزشکی دارد اما استرالیا هفت دانشکده دامپزشکی دارد که هم دوره دکترای عمومی و هم تخصصی دامپزشکی را برای رشته‌های PhD یا Master's و هم رشته‌های تخصصی بالینی ارائه می‌کنند.

حکیم مهر: فرایند اخذ ویزا به چه شکل است. صفر تا صد این کار چقدر طول می‌کشد؟

درخصوص فرایند اخذ ویزا با توجه به گستردگی موضوع و تفاوت‌‌های ناشی از شرایط فردی، من ترجیح می‌دهم که همکاران اطلاعات روز را از منابع معتبر مرتبط دریافت کنند و بهتر است خودشان در این زمینه مطالعه کنند یا از طریق وکلای معتبر اقدام نمایند.

حکیم مهر:‌ تجربه شما در این زمینه چه می‌گوید؟

در مجموع معمولا کسانی که بتوانند امتحانات را پشت سر بگذارند، پروسه اخذ ویزای کار یا دریافت PR یا اخذ اقامت آنها تسهیل می‌شود. با داشتن نتایج مثبت و موفقیت‌آمیز این آزمون‌ها، خیلی راحت‌تر می‌توانند کار پیدا کنند یا با ویزای کار بروند.

حکیم مهر: دامپزشکانی که متاهل هستند و دارای فرزند، برای مهاجرت چه وضعیتی دارند؟

در مورد افرادی که همسر یا فرزند دارند، معمولا بعد از پشت سر گذاشتن این آزمون‌ها مشکلی نخواهند داشت. معمولا امتیازبندی و جداولی وجود دارد که می‌توانند بر اساس آنها امتیاز خود را بر مبنای سن، وضعیت تاهل و سایر مولفه‌ها بررسی کنند.

با این‌ حال، این مباحث قانونی را نیز همکاران بهتر است با وکلای مهاجرت مطرح نمایند. اما پیشنهادی که دارم این است که ترجیحا وکلای مهاجرتی که در خود کشور مقصد هستند را انتخاب کنند. چراکه متاسفاته گاهی همکاران با مشکلات زیادی مواجه می‌شوند و هزینه‌های زیادی را می‌پردازند که خیلی اوقات ختم به شکایت می‌شود. در نتیجه، برای جلوگیری از این رخدادهای بد، بهتر است از وکلای معتبری که در کشور مقصد حضور دارند، استفاده شود یا افرادی که واقعا شناخته شده باشند و معرف داشته باشند. کما اینکه این افراد اغلب در رابطه با پروسه خود آزمون‌ها و نکات مربوط به تطبیق مدرک دامپزشکان هم اطلاعات کافی ندارند. اتفاقا یکی از دلایلی که باعث شد بنده سعی کنم آنچه را که می‌دانستم در اختیار همکاران قرار دهم، همین مسئله بود.

حکیم مهر: به‌عنوان حرف آخر...

یکی از مواردی که من همیشه روی آن تاکید دارم این است که ما همکاران موفق زیادی را در کشورهای مختلف داریم که در حوزه‌های غیر بالینی و پژوهشی، زمینه‌های خوبی را انتخاب و دنبال کرده‌اند و موفق هستند. اما در رابطه با تخصص‌های بالینی بین‌المللی هنوز آن طور که باید، مانند پزشکان نتوانسته‌ایم درخشان عمل کنیم. در واقع دامپزشکان کمی را داریم که در کشورهای دیگر تخصص‌های بالینی دریافت کرده باشند. این مساله از این جهت اهمیت دارد که اگر همکارانی را داشته باشیم که در کشورهای مختلف کارهای بالینی را دنبال کنند، برای آینده نزدیک، زمانی که بخواهیم کیفیت آموزش دامپزشکی را ارتقا دهیم، می‌توانیم از دانش این دسته از همکاران نیز در آموزش دوره دکترای عمومی دامپزشکی یا دوره‌های تخصصی استفاده کنیم. اتفاقی که در ژاپن و خود استرالیا هم افتاد. خیلی از تخصص‌ها مثل اورژانس، پوست، قلب و عروق و موارد مختلف در استرالیا وجود نداشت و خود دامپزشکان استرالیایی به آمریکا، کاناد و اروپا رفتند و این تخصص‌ها را دریافت کردند و امروز در کشور خودشان دوره‌های تخصصی را با قوت و قدرت بیشتر راه اندازی کرده و پیش می‌برند، به گونه‌ای که الان دانش آموخته‌های استرالیا می‌توانند در کشور خودشان هم این تخصص‌ها را دریافت کنند؛ مشابه آنچه پروفسور وصال عزیز در مورد تخصص بیهوشی و مراقبت‌های ویژه در ایران پیگیری و اجرا کردند. همین اتفاق می‌تواند در رابطه با رشته‌های دیگر هم بیفتد. اگر عزیزانی بتوانند تخصص‌های این کشورها را دریافت کنند و حداقل زمانی را برای بهبود آموزش دامپزشکی در ایران اختصاص دهند، می‌توانند به ارتقای کیفی دامپزشکی بالینی ما کمک کنند و کیفیت خدمات ما را ارتقا دهند.

حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.

سپاس از شما و مخاطبان عزیز حکیم مهر.