حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: یکی از معضلات فارغ‌التحصیلان رشته دامپزشکی، عدم مهارت آنان برای ورود به بازار کار است. مشکلی که رئیس گروه تخصصی دامپزشکی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز بر آن اذعان دارد و البته از برنامه‌های دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران برای رفع آن سخن می‌گوید.
«دکتر سید مصطفی پیغمبری» به تغییر برنامه آموزشی دوره عمومی دامپزشکی اشاره میکند و می‌گوید: «از ۲۲۲ واحد درسی دوره آموزشی، ۳۲ واحد آن را انتخابی کردیم، به شکلی که دانشجو سال آخر را در قالب یک ترک ۳۲ واحدی انتخاب میکند و به این شکل در حوزه‌ای که به آن علاقه‌مند است، به تجربیات لازم می‌رسد.»
حکیم مهر: آقای دکتر، به نظر می‌رسد که دانش آموختگان دامپزشکی، بعد از گذراندن دوره عمومی، مهارت لازم برای ورود به بازار کار را ندارند. ارزیابی شما چیست؟
بله. یکی از مشکلاتی که در آموزش دامپزشکی وجود داشت، این بود که دانشجویان بعد از ۶ سال تحصیل در دوره عمومی، اعتماد به نفس لازم برای ورود به حوزه‌های دلخواه خود را نداشتند و لازم بود که تجربیات حرفه‌ای مورد نیاز برای صنعت یا سازمان های حرفه ای را داشته باشند. به‌عنوان مثال اگر می‌خواستند به حوزه طیور ورود کنند، تجربیات لازم را نداشتند. در حالی که محل سرمایه‌گذاری مردم، محل ارائه خدمت است نه کسب تجربه. لذا این یک ضعف برای آموزش دامپزشکی بود که نتواند فردی را تربیت کند که بلافاصله بعد از دانش‌آموختگی آماده ارائه خدمت در سازمان دامپزشکی، صنعت طیور، صنعت آبزیان، گاوداری، یا عرصه‌های مختلف حرفه‌ای باشد.
حکیم مهر: تجربه‌ی دنیا در این زمینه چیست؟
سایر کشورها از حدود ۲۵ سال پیش آموزش دامپزشکی را به گونه‌ای تعریف کردند که دانشجویان در طول ۴ یا ۵ سال اول، یک برنامه آموزشی یکسان را آموزش می‌بینند و بعد وارد ترک‌های مختلف شده و مسیرهای متفاوتی را دنبال میکنند. در حقیقت در حوزه‌های مختلف، چینش واحدهای آنها به گونه‌ای است که دروس عملی و تئوری را به شکل توأمان مثلاً ترک طب اسب، طب دام های کوچک، بهداشت حیوانات مزرعه و... می‌خوانند، به شکلی که دانشجو در آن حوزه‌ها بتواند خود را در یک سال آخر تقویت کند.
در حال حاضر این یک سال حتی گسترده‌تر شده و در دانشگاههای مدرنی مثل دانشگاه اتریخت هلند، ۳ سال آخر دوره آموزشی دانشجویان track-based شده است. در واقع دانشجویان از مقطع دیپلم وارد دانشکده دامپزشکی میشوند، در ۳ سال اول آموزش یکسان می‌بینند و از سال چهارم وارد ترک‌های تخصصی طب اسب، طب حیوانات همراه و بهداشت حیوانات مزرعه می شوند. یعنی در حقیقت به نوعی یک اسب‌پزشک تربیت میکنند. حالا ممکن است ۲۰ سال دیگر این ترک‌ها را جلوتر هم بیاورند، به گونه‌ای که سیستم‌ها از همان ابتدای آموزش دامپزشکی جداگانه باشند.
برای آن دسته از دانشجویان که نمی خواهند مسیر خاصی را دنبال کنند استریم عمومی یا مخلوط (General or mixed track ) نیز موجود است. به‌طور کلی هدفشان از این‌گونه برنامه‌ریزی آن است که تجربیات حرفه‌ای دانشجویان خود را در بعد خاصی افزایش دهند تا هم به علائق شغلی دانشجو (Carrier interest ) پاسخ داده باشند و هم دانش‌آموختگانی را به صنعت تحویل دهند که وقتی پای‌شان به صنعت باز شد، تازه نخواهند کسب تجربه کنند چون محل سرمایه‌گذاری مردم محل کسب تجربه نیست.
حکیم مهر: این مشکل در ایران چه راهکاری دارد؟
در ایران نیز ما راه چاره را در همین رویکرد دیدیم و برنامه آموزشی دکتری عمومی دامپزشکی (لینک برنامه مصوب) را تغییر دادیم. به شکلی که از ۲۲۲ واحد درسی دوره آموزشی، ۱۹۰ واحد الزامی برای همه دانشجویان مشترک است و ۳۲ واحد مابقی (یعنی فقط 15 درصد برنامه) انتخابی است که دانشجویان آنها را از یک سبد دارای حدود ۲۰۰ واحد درسی انتخاب می‌نمایند. سبد دروس انتخابی حاوی تعداد زیادی دروس جدید در زمینه‌های مختلف است که دانشجویان را از نظر حرفه‌ای در بعد خاصی تقویت میکند.
ما در دانشگاه تهران برای کمک به دانشجویان و در راستای حوزه‌های شغلی که هم‌اکنون در بیرون برای دامپزشکان وجود دارد، تلاش کردیم تا ۲۰۰ واحد انتخابی را در 8 مسیر (track) مختلف ساماندهی نمائیم. در حقیقت همانند سایر کشورهای دنیا، هدف ما افزایش توانایی و ورزیدگی دانشجو حداقل در یک مسیر منتهی به مشاغل قابل احراز برای دامپزشکان در کشور است. لذا هم‌اکنون ۸ ترک در برنامه آموزشی مصوب دانشگاه تهران داریم که از سال ۹۵ در دانشگاه تهران اجرا شده است. این ترک‌ها در دانشگاه تهران بر اساس آئین‌نامه دکتری عمومی دامپزشکی جدید دانشگاه تهران (لینک) شامل طب بالینی دامهای بزرگ، طب بالینی دامهای کوچک، بهداشت و بیماریهای پرندگان، بهداشت و بیماریهای آبزیان، بهداشت مواد غذایی و بهداشت عمومی دامپزشکی، علوم پاراکلینیکال دامپزشکی، علوم دارویی دامپزشکی، و ترک عمومی میباشد.
در بازنگری‌های آینده میتوان با توجه به وضعیت بازار کار و نیازهای پیشنهادی سازمان‌های دولتی و خصوصی مرتبط با دامپزشکی، با برنامه‌ریزی جدید دروس فعلی و یا افزایش دروس انتخابی جدید، پس از تصویب در شوراهای ذیربط در دانشگاه تهران، بعضی ترک‌ها را حذف، ادغام، و یا ترک‌های جدید را طراحی و ارائه نمائیم. البته مثل سایر کشورهای دنیا، همه مدرک DVM دریافت میکنند بدون آنکه نام ترک در مدرک آنان نوشته شود. علاقمندان به سایت دانشکده‌های دامپزشکی دانشگاههای آمریکا، کانادا، اروپا و استرالیا مراجعه کنند تا برنامه‌های آموزشی جدید دوره DVM را مشاهده کنند.
حکیم مهر: این سیاست مختص دانشگاه تهران است یا دانشگاههای دیگر هم باید آن را پیاده کنند؟
هم‌اکنون همه دانشگاه‌ها ملزم نیستند که همه ترک‌ها را اجرا کنند و اجرای آن بستگی به تعداد اعضای هیات علمی و توانایی آنها دارد. دانشگاه تهران با حدود ۹۰ عضو هیات علمی می‌تواند این ترک‌ها را اجرا کند. ما از سال ۹۵ برنامه جدید دکتری عمومی دامپزشکی را اجرا کردیم و سایر دانشگاههای کشور (بجز دانشگاه شیراز) و حتی دانشکده‌های دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی هم از سال ۹۶ و ۹۷ به بعد برنامه جدید را آغاز کرده اند.
حکیم مهر: یعنی اولین دانشجویان، چه سالی به مرحله انتخابی می‌رسند؟
دانشجویان ورودی ۹۵ از سال ۱۴۰۰ به مرحله ترک‌ها می‌رسند و آنجا باید یکی از این ترک‌های ۸ گانه را انتخاب کنند. به همین دلیل ما هم آیین‌نامه آموزشی دوره DVM را که آخرین آن مربوط به سال ۱۳۷۶ می‌شد، تغییر دادیم و در سال ۹۸ آیین‌نامه جدید آموزشی دوره DVM در دانشگاه تهران را تصویب کردیم که همین ترک‌ها را مشخص کرده است.
در واقع بر اساس آئین‌نامه جدید، دانشجو به لحاظ قانونی الزام دارد که یکی از این ترک‌ها را انتخاب کند. دانشجویی که مثلا ترک طب دامهای کوچک را دنبال میکند، وقتی DVM خود را دریافت کرد، در زمینه طب دامهای کوچک تجربیات زیادی دارد و کلینسین ورزیده‌تری نسبت به دانش‌آموختگان ترک عمومی خواهد بود. با اجرای این سیستم آموزشی و آزمون تعیین صلاحیت حرفه‌ای دانش‌آموختگان دانشگاه‌ها (که الان در سازمان نظام دامپزشکی مورد بحث است) و صدور پروانه کار بر اساس آن، بسیاری از مشکلات حل میشود.
برای دامپزشکانی که بعد از دانش‌آموختگی به هر دلیلی مانند وضعیت بازار کار از انتخاب ترک خاصی در دوران تحصیل پشیمان میشوند، برنامه‌های Back to School اجرا خواهد شد، یعنی دانشجو می‌تواند مجدداً به دانشگاه برگردد و بصورت دانشجوی آزاد مدتی را در بخش مربوطه بگذراند. این برنامه‌ها در دانشکده‌های دامپزشکی دنیا بسیار رایج است. اصولاً دانش‌آموختگان دانشگاههای دنیا به‌ویژه امریکای شمالی بعد از DVM که به‌راحتی نمی‌توانند وارد دوره‌های رزیدنسی شوند، دوره‌های انترنشیپ را در دانشگاههای مختلف می‌گذرانند تا پس از کسب تجربه بتوانند در دانشکدهای پوزیشن رزیدنسی بگیرند. لذا ما هم‌اکنون به دنبال طراحی دوره‌های انترنشیپ (non-degree, non-thesis ) بعد از DVM در رشته‌های مختلف بالینی دامپزشکی هستیم. این دوره‌ها یک‌ساله و آزاد (دارای شهریه) هستند. برای دانش‌آموختگان، این دوره‌ها چون مقطع تحصیلی به حساب نمی‌آیند، مدرک تحصیلی صادر نمیشود بلکه گواهی (Certificate ) پایان دوره توسط دانشگاه مجری صادر خواهد شد. این دوره‌ها نقش مهمی در افزایش تبحر و ورزیدگی دامپزشکانی خواهد داشت که تمایل دارند در حوزه‌های بالینی دامپزشکی فعال باشند. البته به دنبال اجرای برنامه جدید DVM و راه‌اندازی دوره‌های انترنشیپ، کلیه برنامه‌های تخصصی رزیدنسی دامپزشکی باید بازتعریف و بازنگری شوند، مثلا در طب دامهای کوچک باید دوره‌های تخصصی انکولوژی، افتالمولوژی، درماتولوژی و... را راه‌اندازی کنیم.
حکیم مهر: اخیراً دانشگاه آزاد، آموزش دامپزشکی را در کنار آموزش پزشکی قرار داده است. آیا در دانشگاه سراسری هم می‌توانیم این طرح را پیاده کنیم؟
در دانشگاه آزاد تصمیم‌گیری درون یک دانشگاه بود و به راحتی توانستند این کار را انجام دهند. از آنجا که سیستم پزشکی ما به وزارتخانه دیگری رفته است، اجرای این طرح باید با یک توافق در سطح ۲ وزارتخانه صورت گیرد. اما مشکلی که در این زمینه هست اینکه حتی در بدنه خود دامپزشکی کشور نیز در این زمینه اتفاق نظر وجود ندارد. اگر به مصاحبه‌های افراد مختلف در این زمینه دقت کنید، چه در مورد انتقال آموزش دامپزشکی و چه سیستم اجرایی دامپزشکی، متوجه این مساله خواهید شد. بنابراین ابتدا خود ما باید به یک جمع‌بندی و اتفاق نظر برسیم. بعضا دانشگاهیان و برخی دوستان به خصوص کلینیسین‌ها و افرادی که در فیلد دامپزشکی کار میکنند، موافق نیستند که بدنه اجرایی سازمان دامپزشکی از وزارت جهاد کشاورزی جدا شود یا آموزش دامپزشکی به وزارت بهداشت برود، چون عقیده دارند که مشکلات در وزارت بهداشت بیشتر است، لذا باید کار دقیق و کارشناسی روی آن انجام شود.
حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.
همه اینا رو گفتین ولی چیزی یاد دانشجو نمی دهند مهمترین چیز برای مهارت یافتن تجربه کاری است نه چیز دیگه. 
به نظر بنده این طرح زمانی خوب است که دانشگاه توان آموزش درست را داشته باشد. متاسفانه نوع آموزش اکثر اساتید و نحوه ی تدریس، اطلاعات علمی اساتید، تجربه ی کاری و شناختشان از خواسته های بازار و فضای کار بسیار ضعیف است، و از آن بدتر جمعی از آنها با وجود توان بالا علاقه ای به انتقال مطالب ندارند. در حالی که رسالتشان پرورش دانشجوهاست اما اموزش درست را دریغ میکنند، عده ای هم که تنها دغدغه شان چاپ مقالات یا سو استفاده از دانشجوها به عنوان اپراتور کارهایشان است. با این شرایط تا زمانی که رویکرد گزینش اساتید، نوع نظارت بر عملکردشان، توانایی ارتباط گرفتنشان با صنعت و فضای کار و دانشجوها و.... درست نشود حتی ما اگر آموزش دامپزشکی را مثل پزشکی بلوک بندی هم کنیم فایده ای ندارد. باید به این حقیقت تلخ اشاره کنیم که در حال حاضر دانشگاه فضایی نیست که دانشجو را برای محیط کار ورزیده و آماده کند حالا با هر برنامه ای، من از جناب دکتر پیغمبری خواهشمندم در مرحله اول تمرکزشان را بر روی پرورش و انتخاب اساتید واجد شرایط معطوف کنند. ...................... این نوع آموزش فعلی درست نیست.هزار ترک هم اگر تعریف شود ولی بستر و اموزش درست مهیا نشود ذره ای ارزش ندارد. این مسیری که ایشان فرمودند تنها روی کاغذ عملی است با شرایط فعلی. و در همان ترک های انتخابی هم باید افسوس آن را خورد که چرا فرصت و زمان برای یادگیری موجود بود، اما برنامه و استاد و شرایطی نبود که آموزش داده شود، درست همانند کارورزی های حاضر. 
| ضمن تایید نظر دامپزشک جوان ، ...........................!! 
| کاملا درسته. آنچه بنده 
| عالی | خوب، گزینش استادان بر اساس میزان پایبندی شان به امور مذهبی و سیاسی انجام میشود 
آسیب شناسی اصلی اینه که بایستی آموزش دامپزشکی حتما بره زیر نظر وزرات بهداشت 
لطفا جلوی توزیع واکسن ها و داروهای تقلبی را بگیرید که توسط مراکز پخش وارد بازار شده. ما تا حالا متوجه نشدیم رشته مثل فیزیوتراپی چرا فقط در 5 دانشگاه دولتی است و با گذشت ده ها سال هیچ دانشکده ای و هیچ دانشگاه ازادی این رشته را ندارد ولی دامپزشکی در دانشگاههای ازاد روستا ها تدریس می شود و بی حد و اندازه دانشجو به بازار کار می فرستد | همکار گرامی;بارها نوشته ام از ماست که برماست! همکاران خصوصا در شهرستان ها با روابطی که با مسئولین دانشگاه آزاد وتوجیه اقتصادی تاسیس رشته دکتری دامپزشکی برای واحد دانشگاهی (که واقعا هیچ رشته ای سود دهی دامپزشکی را برایشان ندارد)نمایندگان و مقامات شهری دارند برای عضو هیئت علمی شدن و عنوان استادی گرفتن و کسب درآمد بیشترشخصی ۲-۳ همکار دیگر را در همان شهر یا شهرهای مجاور و حتی تهران بصورت پروازی همراه کرده اقدام به تاسیس رشته دامپزشکی آنهم در سطح دکترا می نمایند که تربیت کاردان برای دوستان افت دارد. آقای دکتر پیغمبری عزیز جناب رییس گروه تخصصی دامپزشکی وزارت علوم قرار بود شما در این جایگاه از افزایش بی رویه تعداد دانشکده ها و دانشجویان دامپزشکی جلوگیری بفرمایید، لطفا در این مورد شفاف سازی کنید که چه اقداماتی تا کنون صورت گرفته 
با سلام خدمت همکاران محترم علاوه بر داشتن تخصص لازم هم نحوه ارتباط برقرارکردن با تولید کننده است همکارانی که روابط عمومی خوبی داشته باشند در کار موفق تر هستند اگر در آموزش دانشجویان واحد درسی با محتوای نحوه ارتباط با تولید کنندگان گنجانده شود همکاران موفق تر عمل می کنند تخصصگرفتن مهم هست اما مهمتر تحوه استفاده از تخصص هست ما در قسمت دوم معمولا تامل نداریم موفق باشید بنده به عنوان کارمند سازمان دامپزشکی و همینطور دانشجوی دوره phd دست تمام اساتید دانشکده های دامپزشکی ایران را با افتخار و تعظیم می فشارم با احترام فراوان برای همکار عزیز دکتر پیغمبری و تشکر از دلسوزی که برای این رشته به خرج میدهند.بنده با نزدیک به 40 سال سابقه دانشگاهی مشکل را در جایی دیگر میبینم و مطمنا این ترک ها راه کار مطلوب نخواهند بود. مشکل این است که دانشجو وارد دانشکده دامپزشکی میشود ولی دامپزشک تحویل اجتماع داده نمیشود.چرا؟ برای اینکه هیچیک از دانشکده های ما استااندارد یک دانشکده دامپزشکی آموزشی را ندارد.من به دانشگاه تهران قبل از انقلاب برمیگردم که خود از آنجا فارغ التحصیل شدم و پس از 6 سال متوجه شدم فقط یک کاغذ در دستم هست بازهم مشکل کار را متوجه نشدم تا اینکه پس از انجام خدمت نظام وظیفه وارد دانشکده دامپزشکی لندن شدم و از همان روز اول متوجه این واقعیت شدم که آموزش ما بسیار متفاوت بوده است. یک دانشجوی انگلیسی برای اینکه دامپزشک شود باید دوره هایی را ببیند که من آنرا ندیده بودم. این دوره ها مهمترین بخش آموزش یک دانشجو است.گذر از فارمهای مختلف و دادن گزارش کار در هر یک از این مقاطع، گذر از بخش های کلینیکی مختلف و دادن گزارش در هر مقطع. بنده اکنون دریک دانشکده دامپزشکی با قدمت بیش از 50 سال مشغول کار هستم و شاهد خروج تعداد زیادی دانشجو از این دانشکده بدون گذراندن اصول استاندارد مورد نیاز برای دامپزشک شدن بوده ام.بدون تعارف این مسئله را به تمام دانشکده ها میتوان تعمیم داد. دوست عزیز ما در مملکتمان نخست به دامپزشکانی احتیاج داریم که بتوانند مارا از محصولات دامی بی نیاز نمایند و مسلط به مبارزه با بیماریهای دامی و نحوه پرورش آنها باشند. آموزش دیده در بخش طیور،آموزش دیده در بخش گاو،گوسفند وآبزیان وهمچنین برای آندسته که تمایل به کار در دامهای کوچک دارند.آقای دکتر بعنوان مسئول آموزش دامپزشکی آیا میدانید دامپزشکان ما در خیلی از دانشکده ها بدون اینکه حتی از یک فارم دیدن نمایند و با اصول پرورش مدرن گاو وگوسفند و طیور آشنا شوند فارغ التحصیل میشوند. شما اگر میخواهید کاری انجام دهید ساحتار دانشکده ها را عوض کنید آنها را از یک دانشکده دامپزشکی تئوری به یک دانشکده دامپزشکی عملی تبدیل کنید. هرچه سریعتر مدیریت های آنها را وادار به احداث فارمهای آموزشی نمایید.این یک بعد قضیه است. بعد دیگر دور ماندن ما از علم جهانی است و نداشتن تماس های لازم با سر چشمه های علم میباشد. آموزش دهنده های دامپزشکی آنقدر قوی نیستند که بتوانند علم روز را براساس نیاز مملکت به دانشجو منتقل نمایند بهمین دلیل فارغ التحصیلان دست خالی از دانشگاه فارغ میشوند. اکنون سطح آموزش در تمام دانشکدهای ما یکسان است.در صورتیکه باید رقابت علمی بین دانشکده از نظر آموزش و پژوهش وجود داشته باشد برای مثال رنکینگ دانشکده دامپزشکی کالیفرنیا با رنک مثلا اکلاهما متفاوت است و یا رنک لندن با گلاسکو و کمبریج از نظر آموزشی فرق میکند اما من تفاوتی نه چندان بین دانشکده های خودمان از نظر آموزش میبینم. ضمن احترام، در دانشکده های دامپزشکی معتبر دنیا با تکیه بر کیفیت آموزشی و روش های آموزشی، دامپزشکان کارآمد و ماهر تربیت می کنند. روش هایی مثل Integration، Problem based learning و Team based learning و غیره که مهارت های حرفه ای و حتی اجتماعی را برای دانشجویان فراهم می کند. بنظر نمی رسد تغییرات کمی در فرآیند مهارت آموزی دانشجویان دامپزشکی موثر باشد. بهرحال امیدوارم آنالیز برنامه جدید هم انجام شود و از پیشنهادات متخصصین استفاده شود تا همین برنامه هم به شیوه علمی اجرا شود و نقاط ضعف بررسی شود. 
