مروری بر ویروس‌های خانواده کرونا (کروناویریده) در دامپزشکی (بخش نخست)
ترجمه و گردآوری : دکتر افشین ابراهیمی
دامپزشک بخش خصوصی مشهد
afshinvet@gmail.com
با توجه به اینکه این روزها عضو جدید خانواده کرونا در حال جولان بوده و گیتی‌شمول (پاندمیک) شده است، خانواده بزرگ دامپزشکی کشور به عنوان بخشی از کادر بهداشتی و درمانی، افزون بر نقش همیشگی و کنونی در پیشگیری و کنترل بیماری‌های مرتبط، در این شرایط در آگاهی‌رسانی همگانی نیز حایز نقش فعال و چشمگیری هستند. ازین رو، بر ماست تا مروری روزآمد بر دانسته‌های خود در این زمینه داشته باشیم. هدف و مجال این نوشتار، تدریس ویروس‌شناسی نیست و بسیار گزیده و گذرا، اطلاعات خود را درباره این خانواده چالش‌زا بازآوری و به روزآوری می‌کنیم.
خانواده کروناویریده، دربردارنده ویروس‌هایی با RNA تک‌رشته‌ای و پوشینه‌دار هستند که 80 تا 220 نانومتر بوده و اغلب آنها کروی شکل می‌باشند.
علت نام‌گذاری آنها به وجود برجستگی‌های تاج مانندی است که از پوشش خارجی آنها خارج شده و ظاهری شبیه به پرتوهای خورشید به آن می‌دهد.
از نظر اندازه، این خانواده ویروسی جزو ویروس‌های نسبتاً بزرگ است که در تصویر زیر می‌توانید با ویروس‌های دیگر مقایسه کنید.
خانواده کروناویریده شامل دو زیر خانواده است:
الف. کروناویرینه: شامل تعدادی از پاتوژن‌های پستانداران و پرندگان است که تعدادی از بیماری‌ها از جمله پنومونی، آنتریت، هپاتیت، آنسفالومیلیت، نفریت و دیگر اختلالات را ایجاد می‌کند.
عفونت‌های کروناویروسی و شبه کروناویروسی در خوک، گاو، اسب، شتر، گربه، سگ، جوندگان، پرندگان، خفاش‌ها، خرگوش، راسو، سمور و گونه‌هایی از حیات وحش توصیف شده است، هر چند بسیاری از عفونت‌های کروناویروسی به صورت تحت بالینی هستند.
ب. توروویرینه: شامل پاتوژن‌هایی در حیوانات آبزی و خشکی‌زی بوده و دربردارنده دو جنس توروویروس (برنه ویروس اسب و بردا ویروس گاو) و رافینی ویروس (ویروس بریم سفید در ماهی) می‌باشد.
زیر خانواده کروناویرینه بر پایه ویژگی‌های ژنتیکی و سرولوژیکی به 4 جنس تقسیم میشود:
1. آلفا کروناویروس: که شامل ویروس‌های زیر است:
- کروناویروس سگ
- کروناویروس گربه
- کروناویروس راسو و سمور
- کروناویروس‌های E 229 و HKU1 انسان
- ویروس گاستروانتریت واگیردار خوک
- کروناویروس تنفسی خوک
- ویروس اسهال اپیدمیک خوک
- و بسیاری از ویروس‌های یافت شده در خفاش‌ها
2. بتا کروناویروس: که خود به چهار گروه تقسیم میشود:
گروه A:
- ویروس هپاتیت موش خانگی
- کرونا ویروس موش صحرایی
- کروناویروس های گاو و اسب
- کروناویروس تنفسی سگ
- ویروس آنسفالومیلیت هماگلوتینه کننده خوک
- تعدادی از کروناویروس‌های انسان
گروه B:
- کرونا ویروس SARS انسان
- کرونا ویروس‌های گربه سیویت، سگ راکون و خفاش نعل اسبی
گروه C:
- کرونا ویروس MERS انسان و شتر
- کروناویروس‌های بسیار نزدیک به خفاش
گروه D:
- فقط شامل کرونوویروس‌های خفاش
3. گاما کروناویروس:
- ویروس برونشیت عفونی طیور
- کرونا ویروس بوقلمون (ویروس بیماری تاج آبی)
- و چندین ویروس طبقه‌بندی نشده از پرندگان وحشی و پستانداران دریایی مثل وال و دلفین
4. دلتا کروناویروس: که اخیراً شناسایی شده‌اند شامل:
- ویروس‌هایی از خوک‌ها و تعدادی از پرندگان وحشی و نیز ویروسی از گربه پلنگی آسیایی
اعتقاد بر این است که مهره‌داران خونگرم پروازکننده، میزبان‌های نهایی برای استخر ژنی کرونا ویروس هستند وکرونا ویروس‌های آلفا و بتا با خاستگاه خفاش و کروناویروس های گاما و دلتا دارای خاستگاه پرندگان می‌باشند.
ویروس‌های زیرخانواده توروویرینه با وجود داشتن شباهت بسیار زیاد، از نظر ژنتیکی با کروناویروس‌ها متفاوتند.
به هر روی، بسیاری از توروویروس ها هنوز کاملا شناخته و توصیف نشده‌اند.
«درخت فیلوژنیک 50 کرونا ویروس با توجه به توالی نوکلئوتیدی»
در بخش دوم این نوشتار به علایم و نشانه‌ها، راه(های) انتقال و پیشگیری و کنترل کروناویروس‌های دامپزشکی می‌پردازم.
منابع:
1. Fenner’s Veterinary Virology, 5th Edition (N. James Maclachlan, Edward J. Dubovi)
2. https://courses.lumenlearning.com/microbiology/chapter/types-of-microorganisms/
3. http://www.biologydiscussion.com/viruses/properties-of-viruses-with-diagram/5685
4. ویروس شناسی دامپزشکی، دکتر احمد شیمی
بسیار عالی و با تشکر سلام. بسیار مفید وپر محتوا بود... ممنون ازینکه وقت گذاشتید واطلاعاتی مفید بیان کردید...سپاسگزارم ممنون ، عالی بود . 
احسنت با تشکر از مطالب مفید ارائه شده، لطفا راجع به کووید۱۹ نیز توضیح دهید. | ببخشید ایشون ویرولوژیست نیستند که در مورد کووید 19 نظر بدن باین انفجار اطلاعات لطف بفرمایید مقالات اکسپت شده بین المللی رو بخونید 
عالی سلام روز بخیر از مطالب مفید جنابعالی عمو جان سپاسگزارم و از زحمات شما تشکر فراوان دارم انشاالله در تمام مراحل موافق باشید. 
ممنون،دستتون درد نکنه. دوست عزیز زیر خانواده ای از این ویروس که در ماهی ها وجود دارد bafini virus هست نه رافینی ویروس که شما فرمودید.... سعی کنیم اطلاعات درست منتقل کنیم بخصوص بحث ماهی و ماهی قرمز که الان مهمه | خوب شما هم بجای مبصر کلاس بودن دست به قلم ببر و بنویس جای دوری نمیره برای دستاتون هم خوبه ویرولوژیست عزیز!!! | سلام اشتباه تایپی بوده و گرنه اگر بیشتر دقت می کردید در عکس همان بافینی آمده است ممنون از نوشته شما!!! ممنون جناب دکتر لطفا اتیولوژی بیماری را توضیح بدهید من نمیدونم چرا مطالبی کلیشه ای که در هر جزوه ای پیدا مشود اینهمه تملق به کار رفته میشود بابا ویروس کرونا رو که نشکافته اینهمه هجمه آفرین احسنت باریکلا. | جناب سامان | آقای سامان، تعداد بازدید خود نشان دهنده مفید و جذاب بودن مقاله است
بسیار عالیست ادامه دهید، هر کمکی امروز ارزشمند است درود فراوان بر شما اقای دکتر، از باسوادان این حرفه. بسیار استفاده کردم. موید باشید کار بسیار پسندیده ای بود دزود بر کادر دامپزشک که حقا و انصافا حق بزرگی بر مجموعه غذایی و خوراکی کشور و جامعه دارند و در بهداشتی سازی زیرساخت های دامی و متعاقب ان انسانی کمک شایان توجهی می نمایند.درود بر فعالان و زحمت کشان و تلاشگران حوزه سلامت و بهداشت دام و بهداشت و سلامت کشور.هماهنگی و همیاری و همکاری و هم افزایی و همراهی کادر دامپزشک و علوم پایه دامپزشکی و پزشکی و تمامی حوزه های سلامت و بهداشت کشور اعم از پزشک و پرستار و بهداشت محیط و بهداشت حرفه ای ضرورتی اجتناب ناپذیراست.ای کاش همه وزارتخانه ها و دوایر و دستگاههای دولتی و عمومی و همه نهادهای عمومی و ارگان ها و شرکت ها و مجموعه های کشوری و اصناف و کسبه قدردان زحمات بی شائبه تیم ها و گروههای سلامت و بهداشت مواد غذایی کشور باشند 
بهتر است مطالب کامل تر و مفید منتشر کنید. الان با یک سوال ساده از هوش مصنوعی در چند ثانیه متن کاملتری از این مقاله آقای ابراهیمی می شود تولید کرد. مثلا این:
