حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: مصادیق اخلاق حرفه‌ای در دامپزشکی چیست؟ «آنچه که اکنون در جامعه دامپزشکی با آن مواجه هستیم، عدم رعایت احترام متقابل، عدم تابعیت قانون، صداقت، مسئولیت‌پذیری و شفافیت است»؛ این را یک دامپزشک بخش خصوصی استان اصفهان به حکیم مهر می‌گوید.
«دکتر بهروز کبیری» معتقد است که در حرفه پزشکی نسبت به دامپزشکی، احترام متقابل بین همکاران بسیار محرز و شفافیت در آنها بهتر است. تعرفه‌های خدمات درمانی پزشکان همسان‌تر است و از زمان دانشگاه و آموزشکده‌های پزشکی، اخلاق حرفه‌ای به‌عنوان اصول تدریس میشود که پزشکان بعد از آن، بهتر می‌توانند با جامعه خود ارتباط داشته باشند.
وی می‌گوید: «طرف مقابل پزشک، یک موجود به نام انسان است اما در دامپزشکی با دو نوع اخلاق مواجه هستیم؛ یکی حیوان و دیگری صاحب حیوان. این ناهمخوانی باعث شده مقداری بین دامپزشکی و حرفه پزشکی فاصله بیفتد.»
حکیم مهر: آقای دکتر، تعریف اخلاق حرفه‌ای دامپزشکی چیست؟
به طور کلی اخلاق حرفه‌ای در برگیرنده اصول، وظایف و استانداردهای رفتار فردی و سازمانی مورد انتظار از افراد حرفه‌ای در مشاغل گوناگون است. افراد شاغل در موقعیت‌های حرفه‌ای از مهارت‌ها و دانش خود برای انجام کار بهره می‌گیرند. این افراد قادر به قضاوت، اعمال مهارت و دانش و تصمیم براساس دانش خود در شرایطی هستند که عموم جامعه به دلیل نداشتن این دانش و مهارت قادر به انجام آن کار نیستند. چگونگی استفاده از این دانش و مهارت هنگام ارائه خدمات به جامعه، مساله اخلاقی و موضوع اخلاق حرفه‌ای است.
حکیم مهر: مؤلفه‌های اخلاق حرفه‌ای چه چیزهایی هستند؟
برخی از مولفه‌های اخلاق حرفه‌ای، صداقت، راست‌کرداری، شفافیت، مسئولیت‌پذیری، رازداری، بی‌طرفی، احترام، تابع قانون بودن و وفاداری است. در حرفه دامپزشکی نیز مثل مشاغل دیگر، در قوانین از اخلاق حرفه‌ای نام برده شده است و بندهای ۲ و یک ماده ۲ قانون سازمان دامپزشکی که مربوط به اهداف تاسیس آن است، تلاش در جهت ارتقای اخلاق حرفه‌ای در کلیه امور دامپزشکی در چهارچوب ارزش‌های عالی اسلام و تلاش در جهت حفظ شئون حرفه‌ای دامپزشکی آورده شده است.
همچنین در ماده ۵ آیین‌نامه اجرایی رسیدگی به تخلفات صنفی و حرفه‌ای شاغلان حرفه دامپزشکی مصوبه ۱۳۸۳، آمده است که عدم رعایت شئونات شغلی عبارت است از هرگونه اقدامی که موجب هتک حرمت جامعه دامپزشکی میشود، از قبیل رقابت ناسالم حرفه‌ای، اعتیاد به مواد مخدر، استفاده غیرمجاز از موقعیت‌های شغلی و به کار بردن عناوین علمی و غیر واقعی و امثال آن.
حکیم مهر: مساله اصلی جامعه دامپزشکی در حوزه اخلاق حرفه‌ای چیست؟
آنچه که اکنون در جامعه دامپزشکی با آن مواجه هستیم، عدم رعایت احترام متقابل، عدم تابعیت قانون، صداقت، مسئولیت‌پذیری و شفافیت است. مولفه‌هایی که در این حرفه در رعایت اصول اخلاقی باید به آن توجه کرد شامل این موارد هستند:
برخوردهای سلیقه‌ای مسئولین ادارات دامپزشکی در اجرای ضوابط، مقررات، شیوه‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها و بخش‌نامه‌ها که ناشی از سوء برداشت، پیش‌داوری و بی‌اعتمادی متقابل یکدیگر است. سوء استفاده، روابط پنهان و ایجاد رانت، تفکیک وظایف حاکمیتی و تصدی‌گری و واگذاری امور تصدی‌گری، عدم برخورد با درمان‌های غیر مجاز و عدم همخوانی تعرفه‌های خدمات درمانی با تورم سالیانه.
حکیم مهر: راهکارهای پیشنهادی شما برای حل این معضلات چیست؟
راهکارها شامل فرهنگ‌سازی، شفاف‌سازی و آگاهی افراد از حقوق خود، اطلاع‌رسانی از قرارداد و قوانین و مقررات، احصا و تسریع در روند امور قابل واگذاری، برخورد جدی با دخالت اشخاص غیرمجاز در امور دامپزشکی و کاهش تعداد مراکز آموزش دامپزشکی است. همچنین دانشجویان در طول دوران تحصیل آموزش بسیار کمی در رابطه با رعایت اخلاق حرفه‌ای با رشته خود فرا می‌گیرند که لازم است در دانشگاه بیشتر دقت شود و پیگیری گردد.
حکیم مهر: تفاوت‌های رفتار حرفه‌ای در دامپزشکان و پزشکان در چیست؟
تفاوت رفتاری به همان فاکتورهایی برمی‌گردد که من نام بردم؛ یکی اینکه در حرفه پزشکی نسبت به دامپزشکی، احترام متقابل بین همکاران بسیار محرز است و شفافیت در آنها بهتر است. تعرفه‌های خدمات درمانی پزشکان همسان‌تر است. از زمان دانشگاه و آموزشکده‌های پزشکی، اخلاق حرفه‌ای به‌عنوان اصول تدریس میشود که پزشکان بعد از آن، بهتر می‌توانند با جامعه خود ارتباط داشته باشند.
دومین مساله‌ای که بین دامپزشکی و پزشکی هست، وجود یک ناهمخوانی در اخلاق حرفه‌ای در پزشکی و دامپزشکی است. در پزشکی طرف مقابل یک موجود به نام انسان است اما در دامپزشکی با ۲ نوع اخلاق مواجه هستیم؛ یکی حیوان و دیگری صاحب حیوان. این ناهمخوانی باعث شده مقداری بین دامپزشکی و حرفه پزشکی فاصله بیفتد.
حکیم مهر: اشاره کردید که در پزشکی احترام متقابل بیشتر از دامپزشکی است. چرا؟
چون این احترام از دانشکده ایجاد میشود. از زمانی که فردی در دانشکده پزشکی قبول میشود، این احترام متقابل به او دیکته میشود. از آنجا آموزش داده میشود که در هر حال برای حرفه خودشان ارزش قائل باشند و بیشتر به آن رسیدگی کنند.
حکیم مهر: به غیر از احترام متقابل، چه چیزهایی را باید از رفتار صنفی پزشکان بیاموزیم؟
فاکتورهای زیادی هست که یکی از آنها ارزش‌گذاری است. دیگری صداقت است که در پزشکان بیشتر است. یکی مسئولیت‌پذیری به امور صنفی است. یکی شفافیت است که بین پزشکان خیلی خوب است. آنها به قانون احترام می‌گذارند و کار آنها بر کیفیت و رقابت سوار است، یعنی در کسب و کار آنها رقابت از نوع کیفیت استوار است. ما باید اینها را از پزشکان یاد بگیریم.
حکیم مهر: نحوه تعامل بین اصناف مختلف دامپزشکی را با هم چطور ارزیابی میکنید. مثلا تعامل کلینیسینها و داروخانه‌دارها.
تعامل بین این ۲ صنف به ساختاری در سازمان دامپزشکی به نام بخش تشخیص و درمان برمی‌گردد. بخش تشخیص و درمان شامل داروخانه، آزمایشگاه و کلینیسین است و قطعاً در یک بخش و یک آیتم نهادینه میشود. اما این به قوانین اجرایی برمی‌گردد که دستگاه نظارتی چگونه بین اینها ارتباط متقابل خوب ایجاد کند. هم در قانون سازمان نظام دامپزشکی و هم در قانون سازمان دامپزشکی، در دستورالعمل‌ها و شیوه‌نامه‌ها، وظایف به شکل کاملاً مشخص ایجاد شده است. اما چگونه است که بین این ۲ صنف، به جای رابطه تعامل، تقابل ایجاد گردیده‌اند؟ علت این مساله برمی‌گردد به دستگاه حاکمیتی نظارتی که قوانین را در یک بخش اجرا میکند و در بخش دیگر، خیر. به فاکتورهایی برمی‌گردد که فعلا باعث شده در دامپزشکی تقابل ایجاد شود، از جمله برخوردهای سلیقه‌ای مسئولین ادارات در استان‌ها و شاید شهرستان‌ها و عدم نظارت و عدم به کار بردن دستورالعمل‌ها و قوانینی که از طریق سازمان دامپزشکی ابلاغ می‌گردد؛ اینها باعث شده که این تعامل به تقابل تبدیل شود.
یکی از مسائلی که درمانگران بسیار از آن شاکی و ناراحت هستند، توزیع بی حد و حصر دارو و در دسترس بودن آن برای عموم جامعه ایران در بخش دام یا مرغداری سنتی یا صنعتی است که باعث ایجاد درمان‌های غیر مجاز شده است. این مساله باعث شده افرادی که در درمان‌های مجاز به عنوان درمانگر و کلینیسین فعالیت می‌کنند و دارای پروانه هستند، به مشکل برخورد کنند. به هر حال ضوابطی برای آنها ایجاد شده تا بتوانند درمان کنند و برای آنها پروانه صادر شود و شرایط خاصی را طی کنند که به آن حد برسند تا بتوانند پروانه بگیرند.
از جهتی شرایطی که داروخانه‌ها ایجاد کرده‌اند، باعث شده که دارو بدون ارائه نسخه صورت گیرد. عدم ارائه نسخه، بی‌ارزش کردن نسخه، در دسترس بودن کافی دارو بدون تجویز کلینیسین باعث شده تا چرخه بهداشت عمومی نیز به خطر بیفتد.
حکیم مهر: این معضل چگونه برطرف میشود؟
زمانی این معضل برطرف میشود که هر صنف وظایف ذاتی قانونی خود را اجرا کند. درمانگر وظیفه دارد که به دقت و درستی تشخیص دهد و از عوامل پاراکلینیک استفاده کند، به آزمایشگاه بها دهد و دارویی را تجویز کند که در سیکل جریان قانونی، داروخانه‌دار هم طبق نظر دکتر دامپزشک درمانگر دارو ارائه دهد. چنین فرایندی زمانی اتفاق می‌افتد که دستگاه حاکمیتی و نظارتی، به دقت به این مساله نگاه کند. یعنی بگوید که صنف داروخانه این وظایف و صنف درمانگر این وظایف را دارد. اما این‌چنین نیست و دستگاه نظارتی کوتاهی میکند. دستگاه نظارتی حتی قوانین و دستورالعمل‌های خودش را اجرا نمی‌کند. این باعث شده که خودبه‌خود یک اخلاق غیرحرفه‌ای در این بخش شکل گیرد و هر دو، همدیگر را به عدم اجرای قوانین متهم کنند. در نهایت آن چیزی که ضرر می‌خورد، بهداشت جامعه عمومی انسانی است که در مقاومت آنتی‌بیوتیکی نهادینه شده است و مصرف بی‌رویه و تلفات بیش از حد از طریق درمان‌های غیرمجاز توسط دامدار و مرغدار به اقتصاد جامعه کنونی ما نیز ضربه می‌زند.
حکیم مهر: به‌عنوان حرف آخر...
ما امیدوار هستیم که در حرفه دامپزشکی که یک حرفه قابل احترام است، این مساله از بالا به پایین تلقین شود که اخلاق باید به درستی تدوین شود. وقتی روابط در حرفه دامپزشکی به درستی تعیین و قوانین به شکل درست اجرا شود، در نهایت آن فردی که مصرف کننده یا خدمات گیرنده هست، در بهترین حالت و کمترین چالش و با بهترین کیفیت، خدمات حرفه دامپزشکی را دریافت میکند. متاسفانه در حال حاضر در جامعه کنونی و در مقطع کنونی، دامپزشکی به آن جایگاهی که باید نرسیده است. دلیل آن هم این است که حاکمیت در این زمینه به شکل سلیقه‌ای عمل میکند و رانت وجود دارد.
اگر این مسائل برطرف شود، ما می‌توانیم امیدوار باشیم که دامپزشکی نیز مثل حرفه پزشکی صاحب منصب، قدرت و محبوبیت شود. اما تا زمانی که این مسائل و اخلاق حرفه‌ای در آن رعایت نشود، امیدی به ارتقای جایگاه این رشته نداریم.
حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.
............. اگر از درون به دیگر صنوف و منجمله پزشکان بنگرید اوضاع به همین منوال و حتی بدتر است. 
پس استفاده کمتر از نقطه چین یکی از راههای اصلاح امور است .