مراقب این بیماری در دام‌های جوان باشید

مسئول درمانگاه مرجع اداره کل دامپزشکی خراسان جنوبی گفت: بیماری آنتروتوکسمی که به آن بیماری پرخوری یا قلوه نرمی و ورزنکی نیز گفته می‌شود، به دنبال جذب مقادیر زیاد سم از دیواره روده بروز می‌کند.

به گزارش حکیم مهر به نقل از ایسنا، «علی اکبر عندلیبی» اظهار کرد: عامل بیماری آنتروتوکسمی که جزء میکروب‌های طبیعی دستگاه گوارش دام‌هاست، در سال 1982 برای اولین بار توسط یک میکروب شناس جداسازی شد، زمانی که تعداد این میکروب‌ها سریعاً زیاد شود، از خود سمی ترشح می‌کنند که باعث آسیب به روده و خونریزی در آن و مرگ ناگهانی دام می‌شود.

مسئول درمانگاه مرجع اداره کل دامپزشکی خراسان جنوبی با بیان اینکه این میکروب دارای پنج نوع A,B,C,D,E بوده و نوع‌های B,C,D در ایران از اهمیت بیشتری برخوردارند، افزود: نوع C  و D معمولاً در خاک وجود داشته و نیز جزو میکروب‌های  طبیعی دستگاه گوارش گوسفندها و بزهای سالم هستند.

عندلیبی ادامه داد: این میکروب‌ها تحت شرایط خاصی از جمله تغییر جیره غذایی و پرخوری نوع D به سرعت تکثیر یافته و مقادیر زیادی سم اپسیلون تولید می‌کند، حیوانات جوان به این بیماری حساس‌تر بوده و میزان بالای مرگ و میر ناگهانی این بیماری متعلق به بره‌ها و بزغاله‌ها است.

چرا آنتروتوکسمی به وجود می‌آید؟

وی با بیان اینکه حیوانات بالغ نیز در برابر آنتروتوکسمی حساس بوده و در برابر مقادیر مزمن این سموم ایمن می‌شوند، تصریح کرد: اگر به عللی از جمله پرخوری و تغییر جیره غذایی و یا استفاده بیش از حد از غلات در جیره غذایی حیوانات، حرکات دستگاه گوارش کند یا متوقف شود، بر تعداد این باکتری‌ها در دستگاه گوارش افزوده شده و با تولید سم باعث بیماری آنتروتوکسمی می‌شوند.

مسئول درمانگاه مرجع اداره کل دامپزشکی خراسان جنوبی بیان کرد: عوامل موثر دیگری مانند مصرف بیش از حد شیر و یا غذای دانه‌ای(غلات) توسط بره‌ها و بزغاله‌ها،  تغذیه با جیره غذایی سرشار از غلات و ماده خشک کم (یونجه یا علف سبز)،  به دنبال ابتلای شدید به انگل‌های دستگاه گوارش از قبیل نماتودها و کوکسیدیا، در دوران نقاهت بیماری و یا استرس نیز در بروز این بیماری نقش دارند.

علائم بیماری آنتروتوکسمی

عندلیبی تصریح کرد: در دام‌های جوان شکل فوق حاد بیماری شایع بوده که مشخصه آن مرگ ناگهانی 12 ساعت پس از بروز اولین علائم است.

وی افزود: مرگ ناگهانی دقایقی پس از این که بره و یا بزغاله علائم سیستم اختلالات سیستم عصبی مرکزی را از خود نشان داد رخ می‌دهد و این علائم شامل؛ هیجان و تشنج، از دست دادن اشتها، درد ناحیه شکمی(که به واسطه لگد زدن به شکم و قوس کردن ناحیه کمر مشخص می‌شود) و اسهال شدید(اسهال آبکی با و یا بدون خون) است.

تشخیص بیماری 

مسئول درمانگاه مرجع اداره کل دامپزشکی خراسان جنوبی بیان کرد: تشخیص این بیماری براساس علائم بالینی و علت مرگ ناگهانی که توسط کالبد گشایی مشخص می‌شود بوده و حضور مقادیر فراوان قند گلوکز در ادرار می‌تواند دلیلی بر بیماری آنتروتوکسمی باشد.

عندلیبی با اشاره به اینکه لاشه دام تلف شده باید کالبدگشایی شده و بافت‌های لاشه برای تأیید علائم بالینی به آزمایشگاه‌های تشخیص طبی ارسال شود، تصریح کرد: در بررسی پس از مرگ روده‌های بزرگ و کوچک مقادیر فراوانی از خونابه و لخته‌های پنیری و تعداد زیادی زخم‌های مخاطی (در لایه داخلی روده) مشاهده شده و بافت مغز و کلیه نرم می‌شود.

وی در مورد راه‌های پیشگیری، ادامه داد: با جلوگیری از تغییر سریع جیره غذایی حیوانات و جلوگیری از پرخوری حیوانات به خصوص از علوفه‌های سبز و پرآب و واکسیناسیون دام‌ها با واکسن آنتروتوکسمی می‌توان از بیماری آنتروتوکسمی جلوگیری کرد.

مسئول درمانگاه مرجع اداره کل دامپزشکی خراسان جنوبی اظهار کرد: واکسینه کردن دام‌های آبستن در جریان چهارمین ماه آبستنی باعث غنی سازی آغوز یا جک با آنتی بادی‌ها و محافظت بره‌ها و بزغاله‌های تازه متولد شده در برابر آنتروتوکسمی(تنها در آنهایی که از این آغوز خورده باشند) می‌شود.

عندلیبی با بیان اینکه تمامی دام‌های جوان باید پس از یک ماهگی و با تکرار 2 الی چهار هفته بعد واکسینه شوند، افزود: بزها نباید در 21 روز مانده به کشتار واکسینه شوند.

وی با بیان اینکه حیواناتی که ظاهراً سالم هستند باید واکسینه شوند و از واکسیناسیون دام‌های تب‌دار و یا مبتلا به بیماری‌های انگلی خودداری شود، تصریح کرد: این دام‌ها به خوبی به واکسن پاسخ نمی‌دهند چراکه سیستم ایمنی آن‌ها ممکن است ضعیف باشد.