«دکتر پیام محبی» افزود: آن زمان هیچکس فکر نمیکرد رشته دام کوچک در ایران جدی شود. ما در دهه هشتاد در فضایی کار را شروع کردیم که بسیاری هنوز تصور روشنی از بیمارستان دامپزشکی نداشتند ...
حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: در مراسم آغاز به تحصیل نخستین دوره دانشجویان کارشناسی پرستاری دامپزشکی در مرکز آموزش علمی کاربردی بیمارستان دامپزشکی تهران، «دکتر پیام محبی» رئیس بیمارستان دامپزشکی تهران، در سخنانی صریح و خاطرهمحور، روند شکلگیری نخستین بیمارستان دامپزشکی کشور و چالشهای سالهای ابتدایی این مسیر را روایت کرد.
به گزارش حکیم مهر، او با اشاره به اینکه بیمارستان دامپزشکی تهران «بیستوچند سال» است که بهعنوان نخستین مرکز تخصصی درمان حیوانات کوچک فعالیت میکند، گفت: «آن زمان هیچکس فکر نمیکرد رشته دام کوچک در ایران جدی شود. ما در دهه هشتاد در فضایی کار را شروع کردیم که بسیاری هنوز تصور روشنی از بیمارستان دامپزشکی نداشتند.»
به من گفتند بیمارستان دامپزشکی رونق نمیگیرد، برج بساز!
دکتر محبی با یادآوری واکنشهای اولیه برخی کارشناسان و مسئولان، اظهار کرد: «بهخوبی یادم هست وقتی برای بازدید ملک کامرانیه آمدند، نخستین جملهای که شنیدم این بود: این کار نمیگیرد؛ ساختمان را خراب کن و برج بساز! حتی این جمله را با لحنی کاملاً قاطع گفتند؛ انگار آینده از قبل مشخص بود.»
او افزود که علیرغم این واکنشها، با اشتیاق و سماجت کار را پیش برده است: «از در بیرونم میکردند از پنجره برمیگشتم! اما ایمان داشتم که این حوزه جای رشد دارد.»
رئیس بیمارستان دامپزشکی تهران خاطرنشان کرد که مقاومتها اغلب از سر «ناآگاهی نسبت به آینده دامپزشکی حیوانات کوچک» بود، نه از سر مخالفت شخصی: «هیچکس بدخواه نبود. فقط کسی نمیدانست بیمارستان دامپزشکی چه آیندهای پیدا میکند. وقتی توضیح میدادم و پای کار میایستادم، معمولاً قانع میشدند.»
به من گفتند تهران ۸ دامپزشک دارد و ظرفیت آن برای فعالیت دامپزشکان تکمیل است
او در ادامه یکی از سختترین مذاکرات آن سالها را به یاد آورد: «برای گرفتن مجوز بیمارستان، مسئول وقت امور درمانگاههای سازمان به من گفت ظرفیت تهران برای فعالیت دامپزشکان تکمیل است و چه هشت نفر در یک بیمارستان کار کنند چه در هشت کلینیک، فرقی نمیکند. نگاه عددی بود، نه آیندهنگر.»
دکتر محبی با ذکر خاطرهای از جلسات متعدد با مسئولان وقت سازمان دامپزشکی، به تغییر نگاه تدریجی اشاره کرد: «گاهی هر هفته فهرست جدیدی از تجهیزات اجباری به ما میدادند. یکبار گفتند باید دستگاه بیهوشی سینشاخه هم اضافه کنید. به شوخی و جدی گفتم: اگر هر هفته یک مورد اضافه شود، فردا از من MRI هم میخواهید! امروز اما میبینیم MRI هم وارد حوزه دامپزشکی شده است.»
او افزود که در نهایت با همراهی برخی مدیران آگاهتر، مسیر هموار شد: «یکبار معاون فنی وقت، در جلسهای رو به یکی از کارشناسان گفت: تو که خودت بیمارستان نزدهای، چرا اینطور سخت میگیری؟ بگذار کسی که فکرش را کرده، کارش را انجام بدهد. همین نگاهها بود که راه را باز کرد.»
دکتر محبی بخش نخست سخنان خود را با اشاره به دشواریهای آن دوران و ناآشنایی سیستم با مفهوم بیمارستان دامپزشکی به پایان رساند و گفت: «داستان آن روزها مثل قصه فیل در تاریکی مولانا بود؛ هرکس بخشی را لمس میکرد و تصور خودش را داشت. ما هم در همین ابهام، با امید حرکت کردیم.»
پرستاری دامپزشکی پاسخ به یک دغدغه مهم است
دکتر پیام محبی در ادامه سخنان خود، با ابراز خوشحالی از حضور در جمع نخستین دانشجویان رشته پرستاری دامپزشکی، تأکید کرد که شکلگیری این رشته، پاسخی به یکی از مهمترین دغدغههای او در بیش از دو دهه فعالیت حرفهای بوده است.
او گفت: «از روز اولی که بیمارستان دامپزشکی تهران کارش را شروع کرد تا همین امروز، دو نگرانی اساسی داشتم؛ مهمترینش کمبود نیروهای کارشناس و تکنسین بود. ما همیشه دکتر دامپزشک کافی داشتیم، اما نیروی کارشناس متخصص واقعاً چالش جدی بود.»
دکتر محبی با اشاره به حجم بالای نیروی انسانی متخصص در بیمارستان تهران افزود: «امروز بیش از هشتاد دامپزشک در بیمارستان ما کار میکنند؛ اما هنوز استخدام یک دکتر دامپزشک سادهتر از پیدا کردن یک کارشناس دامپزشکی ورزیده است. بهترین کارشناسهایی که الان در تهران فعالیت میکنند، از بیمارستان تهران بیرون آمدهاند، اما جای این آموزشها از ابتدا در نظام آموزشی کشور خالی بود.»
او با مقایسه ساختار نیروی انسانی در بیمارستانهای دامپزشکی با بیمارستانهای پزشکی، به اشکال اساسی موجود اشاره کرد: «در بیمارستانهای پزشکی، اداره امور با کادر پرستاری است؛ پزشک نسخه مینویسد و میرود. اما در دامپزشکی، همه کار را دکتر انجام میدهد؛ از درمان گرفته تا امور اداری. این روش نه اصولی است نه کارآمد.»
وی ادامه داد: «یک دامپزشک باید تمام ذهنش درگیر روند بیماری و درمان باشد؛ نه اینکه درگیر مدیریت روزمره و اداری بیمارستان شود. اما متأسفانه در شرایط فعلی، همه مجبورند چند نقش را همزمان بر عهده بگیرند.»
دکتر محبی خطاب به دانشجویان گفت: «شما آغاز یک فصل جدید در تاریخ دامپزشکی هستید. امروز واقعاً یک روز تاریخی است؛ روزی که باید ثبت شود.»
او سپس به تجربههای بینالمللی اشاره کرد و تشکیل یک مرکز جدید در دبی را تشریح کرد: «در امارات هم همین دغدغه وجود دارد؛ ترکیه هم همینطور. کمبود شدید تکنسین دامپزشکی در کل خاورمیانه کاملاً مشهود است. اما در اروپا و آمریکا، هر دامپزشک معمولاً سه تا چهار تکنسین کنار دستش دارد.»
دکتر محبی با لحنی انتقادی اما همراه با تأسف، به مسئله حضور ایرانیها در بازار کار منطقه پرداخت: «در تمام کلینیکهایی که در دبی دیدم، دامپزشک ایرانی زیاد بود، اما حتی یک نرس ایرانی ندیدم. وقتی پیگیری کردم مشخص شد که هیچ مدرکی از ایران برای تأیید مهارت نرس دامپزشکی به آنها ارائه نشده. طبیعی است که بدون مدرک رسمی، هیچ کشوری نیروی ما را نمیپذیرد.»
او تأکید کرد که ایران ظرفیت برجستهای در حوزه دامپزشکی حیوانات کوچک دارد: «دانش دامپزشکی ایران در حوزه پت، بدون تعارف، در خاورمیانه اول است؛ حتی از بسیاری کشورهای اروپایی هم جلوتر هستیم. ما توان علمی و عملی لازم را داریم؛ فقط باید مسیر رسمی و آموزشی این نیروها درست تعریف شود.»
دکتر محبی افزود: «این رشته جدید میتواند بازار کار خاورمیانه را برای نیروهای ایرانی باز کند. حتی اگر همه دانشجویان امروز نخواهند در آینده پرستار دامپزشکی شوند، مهارتی که یاد میگیرند حتماً در حرفهشان اثرگذار خواهد بود. الان شاید پنجاه درصدشان بخواهند این مسیر را ادامه دهند، اما مطمئنم تعداد بیشتری جذب بازار کار میشوند.»
او با تأکید بر نقش کلیدی نیروی کارشناس در آینده صنعت دامپزشکی، گفت: «همکاران من در کلینیکها و بیمارستانها خیلی زود خواهند دید که حضور یک کادر پرستاری حرفهای چه تأثیری بر کیفیت خدمات و اقتصاد مجموعهشان میگذارد. شما پیشگام یک تغییر بزرگ هستید.»
دکتر پیام محبی در بخش پایانی سخنان خود، با اشاره به اهمیت اطلاعرسانی درباره رشتههای جدید دامپزشکی، گفت: «امیدوارم برنامهها و دورههایی که اجرا میکنیم باعث شود حتی افراد بیشتری که علاقهمند به این رشته هستند، اصلاً بدانند چنین رشتهای وجود دارد. وقتی یک رشته وارد دفترچه سازمان سنجش میشود، تبلیغاتی برای آن به سختی انجام میشود و افراد فقط بر اساس علاقه خود دفترچه را بررسی میکنند. خود من اولین بار چندین بار برای پیدا کردن رشتهمان تماس گرفتم و خوشحالم که الان این مشکل برطرف شده است.»
دانشگاهها نگران مداخله درمانی نرسها بودند
وی با یادآوری تجربه پیشین رشته کاردانی دامپزشکی افزود: «دانشگاهها نگران بودند که اگر نرس پرورش بدهیم، افراد مداخله درمانی کنند. این دغدغه ناشی از تجربهای اشتباه با کاردانیهای قبلی بود. ما تلاش کردیم نام رشته را به گونهای تغییر دهیم که فعالیت آن مشخص باشد؛ اکنون رشته بهداشت یاری به جای کاردانی دامپزشکی تعریف شده و افراد از همان ابتدا میدانند در حوزه بهداشت میتوانند فعالیت کنند.»
دکتر محبی به ضرورت توسعه رشتههای فوق تخصصی در دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران اشاره کرد: «اعتقاد دارم دانشکده باید رشتههای فوق تخصص را به درستی راهاندازی کند. ما به جایی رسیدیم که به جای تفکیک دقیق رشتهها، هنوز بسیاری از دانشجویان مجبورند بخشهای غیرمرتبط را هم بگذرانند. باید مسیر تخصصی برای هر علاقهمند به دام کوچک یا دام بزرگ فراهم شود و آموزشها متناسب با علاقه و مهارت آنها باشد.»
وی همچنین بر اهمیت بهرهگیری از تخصص و تجربه اساتید تأکید کرد: «معلم خوب، لزوماً دانش کامل ندارد، اما فن آموزش را بلد است. همین تجربه را در راهاندازی دورههای تخصصی داشتیم؛ حتی وقتی متخصص جراحی یا داخلی دام کوچک نداشتیم، با بهرهگیری از علاقه و توانایی متخصصان موجود، آموزشها شروع شد و اکنون این مسیر باید ادامه یابد.»
دکتر محبی در پایان به تأثیر اقتصادی و تجهیزاتی رشته پرستاری دامپزشکی اشاره کرد: «بیشترین تأثیر رشته پرستاری دام کوچک، کاهش هزینههای نیروی انسانی در درمان و افزایش منابع برای تجهیزات است. دامپزشکی امروز رشتهای محوره و تجهیزات گرانقیمت دارد؛ هرچه بتوانیم کمبود نیروی انسانی را با پرستار متخصص جبران کنیم، منابع بیشتری برای سرمایهگذاری در تجهیزات و فناوری خواهیم داشت.»
او سخنانش را با تأکید بر نقش حیاتی رشته پرستاری دامپزشکی در آینده حرفه دامپزشکی ایران به پایان رساند و خاطرنشان کرد: «این رشته، علاوه بر ارتقای کیفیت خدمات درمانی، فرصتهای شغلی گسترده و قابل توجهی برای علاقهمندان ایجاد خواهد کرد و نقشی کلیدی در توسعه پایدار صنعت دامپزشکی کشور ایفا خواهد نمود.»
