نقدی بر مقاله «تولید قراردادی گوشت مرغ» نوشته دکتر ماکنعلی
توسعه شیوه اینتگریشن امنیت غذایی را تضمین می‌کند یا تهدید؟!
دکتر رضا شیبانی تذرجی
مقاله ای در تاریخ 12 ژانویه 2022 (22 دی ماه 1400) در سایت معتبر poultry world با این تیتر منتشر شده است: «بایدن برای ایجاد زنجیره تولید عادلانه تر در صنعت مرغداری اقدام می کند»؛ این در حالی است که قبلا گزارش خبری دیدار بایدن با تولیدکنندگان بخش کشاورزی پیرامون اصلاح فضای رقابتی تولید در سایت رسمی کاخ سفید انتشار یافت. نویسنده مقاله «Tony McDougal » به عنوان روزنامه نگار مستقل موضوع بسیار مهمی را به چالش کشیده است؛ به این دلیل که زیر سؤال بردن مراکز قدرت در اقتصاد سرمایه داری آمریکا از طریق روزنامه ها و رسانه های رسمی (به دلیل روابط پیچیده سیاسی- اقتصادی حاکم بر دنیای رسانه که تقریبا در همه کشورها کم و بیش وجود دارد) تقریبا غیرممکن است و افراد صاحب نظر همچون نویسنده مقاله مذکور با استفاده از فرصت پیش آمده اقدام به نقد و بررسی موضوعات مورد نظر به صورت مستقل می نمایند.
در اسفندماه 1399 و فروردین 1400 مقاله دو قسمتی به قلم ریاست محترم وقت سازمان دامپزشکی با عنوان «تولید قراردادی گوشت مرغ» در سایت حکیم مهر منتشر گردید (اینجا و اینجا) و پانوشتی هم از سوی اینجانب (با ذکر نام و نه به صورت ناشناس)در تاریخ 14 فروردین 1400 در نقد آن مقاله، با 11 نمره مثبت و بدون نمره منفی از سوی مخاطبین محترم که همه از همکاران فرهیخته و اندیشمند مجموعه دولتی و خصوصی دامپزشکی کشور هستند، درج شد.
بدون تردید طی چند دهه گذشته، مالکیت خرد در حوزه کشاورزی به ویژه کوچکتر شدن پیوسته زمین های کشاورزی متاثر از قوانین مدنی در تقسیم ارث رفته رفته در حال تبدیل شدن به بحران و مانع جدی در راه توسعه یافتگی تولید بوده است اما خطر ظهور شرکت های بزرگ بدون فراهم نمودن زیرساخت های اجتماعی را نباید نادیده گرفت. شرکت هایی که با داشتن سرمایه هنگفت، پتانسیل ارتباط با مراکز قدرت را دارند و تجربه نشان داده است تمرکز قدرت و ثروت به دنبال خود رانت، انحصار و فساد می آفریند که همچون بهمنی ویرانگر اقتصاد ملی را نابود می کند. تولیدکنندگان در قبضه قدرت انحصارطلب چنان شرکت هایی در می آیند و چه بسا دولت ها نیز از پس توقعات خودخواهانه معدود افراد قدرتمند بر نیایند و البته تکلیف مصرف کنندگان گرفتار در این آسیاب خردکننده روشن است (ارجاع می دهم به بلاتکلیفی دولت و مجلس در حذف ارز 4200 تومانی؛ ارزی که صرفا به نام تولیدکننده و مصرف کننده تخصیص یافت اما در عمل به کام شرکت ها و افراد انگشت شمار و دارای قدرت و ثروت تمام شد).
از نگاه بی طرف یک کارشناس، برآیند عملکرد سازمان دامپزشکی طی 4 سال اخیر به نفع شرکت های بزرگ و دارای قدرت و ثروت بوده است. اعزام کارشناس ناظر بهداشتی برای واردات گوشت به عنوان یک طرح بالقوه مفید، قابل بررسی و نقد است و اکنون مجال پرداختن به آن نیست اما به نقل از همکار بازنشسته و ارجمند جناب آقای دکتر مشکوة، از لحاظ برآورد ریالی هزینه ماموریت ناظرین بهداشتی برای شرکت های واردکننده آن قدر ناچیز است که حذف ناظران به منظور کاهش قیمت تمام شده و به نام حمایت از مصرف کننده، نه طنزآمیز بلکه هجوآمیز است! (سرشکن هزینه اعزام ناظر بهداشتی برای هر کیلوگرم گوشت وارداتی زیر رقم ۵ هزار ریال برآورد شده که در برابر تضمین کیفیت و سلامت گوشت وارداتی و از همه مهمتر تضمین امنیت زیستی، بسیار بسیار اندک است)
هیچ موضوعی را به خاطر ندارم که از سوی رییس سازمان به صورت رسانه ای و با طول و تفصیل به آن پرداخته شده باشد، به شکلی که آقای دکتر ماکنعلی در فواید تولید قراردادی گوشت مرغ نگاشته اند. اگر چنان سخن پردازی پیرامون مبارزه با بیماری های گوناگون (بیماری هایی که به رغم برخی ادعاها و اظهارنظرها همچنان واحدهای پرورشی را در می نوردند از جمله سالمونلا، PPR ، آبله، تب برفکی، بیماری های زنبور عسل و اخیراً بیماری آنگارا) انجام شده بود، جای سپاسگزاری و محلی برای تبادل نظر کارشناسی در رابطه با بهبود وضعیت بهداشتی واحدهای تولیدی (و نه آمارهای خام افزایشی مرتبط با تولید که به قیمت نادیده گرفتن ضوابط بهداشتی به دست آمده است) و البته ارتقای جایگاه سازمان دامپزشکی بود.
شاید این سخن خوشایند برخی نباشد، اما اگر با معیارهای علمی و با بررسی همه جانبه داده های موجود، رسمیت بخشیدن به ورود واکسن آنفلوانزای فوق حاد پرندگان را واکاوی کنیم، بعید نیست نفع واردکنندگان واکسن بیش از منافع ملی (نفع مرغداران و به طور کلی صنعت طیور کشور) برآورد شود!
در مقاله تولید قراردادی، اهدافی از قبیل برقراری انضباط در تولید و کنترل دلال های صنعت طیور ذکر و در تایید و توجیه طرح به تجارب کشورهای مختلف در زمینه تولید قراردادی اشاره شده است. این مصادیق با چنان رنگ و لعاب دادن در نوشتار و ذکر جزئیات و اعداد و ارقام کافی است تا کارشناسان قوای مقننه و مجریه را به اجرای فوری طرح مجاب کند! اولین کشوری که نویسنده به آن اشاره و استناد کرده اند، ایالات متحده است که همین موضوع به نگارش مقاله فعلی منتهی گردید. تجربه نشان داده است الگوبرداری سطحی از سایر کشورها به ویژه کشورهای پیشرفته غربی (بالاخص آمریکا) در مسائلی که زیرساخت بومی و متناسب با ظرفیت کشورهای در حال توسعه وجود ندارد، محکوم به شکست است. سامانه های سازمان دامپزشکی- از جمله GIS - شبیه سازی ناقصی از مدل های خارجی بود و بیش از آن که در حال حاضر مشکل گشای تشکیلات دامپزشکی در ریشه کنی یا حداقل کنترل بیماری ها باشند، پیش‌قراول آماری و مالی سایر نهادها و تا حدودی هم تامین کننده منافع برخی شرکت های انفورماتیک است (سنجش میزان موفقیت و عملکرد سازمان دامپزشکی در انجام رسالت تاریخی خود که کنترل و ریشه کنی بیماری ها بوده است، قبل و بعد از راه اندازی سامانه های گوناگون، کار چندان دشواری نیست). محدود نمودن و جهت دادن تولید در قالب قراردادی در بهترین حالت و با استانداردهای آمریکایی و با جزئیات مستدل و محکمی که آقای دکتر ماکنعلی ذکر فرموده اند، به معضل بزرگی خواهد انجامید که اکنون دولت آمریکا برای رفع آن مجبور به مداخله شده است.
تصمیم کاخ سفید برای اجرای طرح ضربتی حمایت از تولیدکنندگان خرد در برابر زنجیره های کلان تولید در راستای تضمین امنیت غذایی جامعه آمریکا اعلام گردیده که پس از تورم بی سابقه در بخش مواد غذایی به ویژه گوشت مرغ و تخم مرغ اتخاذ شده است.
«جو بایدن» در دیدار با کشاورزان، دامداران و فعالان صنف عمل آوری مواد غذایی که به صورت مستقل کار می کنند، استراتژی دولت خود را در زمینه ارائه برنامه اقدام فوری در 4 محور تشریح نمود:
1- افزایش ظرفیت بخش خصوصی مستقل (تولیدکننده خرد)
2- حمایت فوری از کارگران بخش خصوصی مستقل
3- تقویت قوانین حمایتی از تولیدکنندگان و مصرف کنندگان
4- اجرای عادلانه قوانین مرتبط با تولید (تعدیل رقابت بین تولیدکنندگان جزء و شرکت های بزرگ زنجیره تولید)
گزارش اخیر نشان می دهد که فقدان رقابت عادلانه در نهایت به تولیدکنندگان، مصرف کنندگان و اقتصاد آمریکا آسیب وارد کرده است. بر اساس مقاله منتشر شده، 4 شرکت بزرگ بسته بندی گوشت 85 درصد بازار گوشت گوساله، 4 شرکت بزرگ عمل آوری 54 درصد بازار گوشت مرغ و 4 شرکت قدرتمند 70 درصد بازار گوشت خوک را در آمریکا کنترل می کنند. در این حالت سود عمده در بخش تولید به جیب شرکت های قدرتمند و ثروتمند سرازیر و بیشترین درآمد عاید واسطه ها می گردد ولی تولیدکنندگان درآمد کمتری دارند و مصرف کنندگان نیز هزینه بیشتری در ازای دریافت محصول تولیدی می پردازند. دولت آمریکا نگران است که اتکای بیش از حد به زنجیره های قدرتمند تولید سبب آسیب پذیری امنیت غذایی جامعه گردد.
از دکتر ماکنعلی به دلیل حذف نظارت بهداشتی خارج از کشور تشکر می کنیم امیدواریم اینکار به شرکت های بازرسی بین المللی واگذار شود | شرکت بین المللی بازرسی چه صیغه ایه؟ از اختراعات جدیده؟ | که چه کسانی به اب و نانی برسند | .............................. شرکت بازرسی بین المللی کجاست ما تحریم هستیم گوشتی وارد نمیشود که بازرس بخواهد امیدواریم دکتر آقامیری به این مسئله حاکمیتی رسیدگی کند | حذف نظارت از مبدا فقط ب نفع شرکت واردکننده گوشت هست که هر گوشتی رو با هر کیفیت و سلامت دلخواهش وارد کنه و نظارتی روی کارش نباشه بسیار عالی و دقیق مساله باز شده. بخصوص که اقتصاد خرد تولیدات خرد نادیده گرفته شد ۱-در خصوص ناظرین بهداشتی کاملا موافق هستم که هر چه زودتر اعزام ناظرین بهداشتی بایستی از سرگرفته شود در غیراینصورت فاجعه و مخاطرات شدیدی در خصوص بهداشت و سلامت گوشت وارداتی رخ خواهد داد و البته درحال حاضر نیز این مخاطرات جدی نیز وجود دارد | برخلاف نظر جناب مجتهد ، نگاه سطحی به موضوع نشان از سادگی داستان مفسده ساز زنجیره تولید در سیستم فعلی دامپروری کشور هست . سرشاخه زنجیره تولید که گندم با ارز ۴۲۰۰ تومن وارد کنه و باارز ۲۵ هزارتومن بفروشه چطور می تونه به تولید کمک کنه. اصل داستان رو فراموش کردین . اینهمه مجوز برای خدمات دامپزشکی و دامپروری صادرشده . تکلیف اونا چیه وقتی زنجیره جان خودش دارووواکسن بگیره از پخش ، ببماری گزارش نده ، کارگر افغان وبی سوادش واکسن بزنه ، توکشتارگاه با نظارت خودش بکشه و بسته بندی کنه و ده ها تخلف دیگه واونقدر قدرت داشتهذباشه که حتی مدیر کل و وزیر و معاون وزیر رو‌مدیریت کنه ، بنظر شما درکجای دنیا دیده شده ؟ مگر تو کشوراروپایی زندگی میکنید که قانون حرف اول ذو می زنه ؟ بنظر شما آنگارا از چه راهی وارد ایران شد ؟ بنظر شما دلیل اینهمه خسارت آنفولانزای فوق حاد بعداز واردات واکسن چینی چه بود ؟ لطفا سنگ دکتر ماکنعلی رو به سینه نزنید . نگاه دامپروری و منفعت سازی برای شرکتهای معظم ذیربط، آسیب سنگینی به دامپروری و دامپزشکی کشور زد . | با سلام و ادب و احترام.موضوع قابل طرح با لحاظ نمودن محدودیت هایی که از فنی وجود دارد بسیار خلاصه نوشته شده.از این دیدگاه شاید به زعم جنابعالی به صورت سطحی پرداخته شده است.از طرفی در پایان مقاله عرض کرده ام باید چنین طرح هایی کارشناسی شوند و بنده یا شما و جناب دکتر ماکنعلی کارشناس حوزه اقتصاد و جامعه شناسی نیستیم و نیاز به ارجاع به متخصصین امر هست.خوشحال خواهم شد ادامه بحث را بر عهده بگیرید و موشکافانه تر در این باره بنویسید که مورد استفاده قرار بگیرد.با سپاس از توجه شما دوست گرامی بهتره که اسم زنجیره های تولید را زنجیره های فساد گذاشت. الان حقوقی به مسولین فنی نمیدن و کسی جرات رسیدگی نداره عزیزان دامپزشک آیا فقط نظارت بر گوشت و مرغ باید در مبدا انجام بگیرد؟ در وضعیت کنونی چند درصد از مردم توان خرید و مصرف گوشت و مرغ دارند؟ آیا نظارت از مبدا بر واردات برنج ، روغن ،میوه و سایر مواد غذایی لازم نیست؟ و آیا تمام محصولات داخل که استفاده میشوند همگی سالم هستند که اگر سالم هستند چرا کشورهای همسایه برگشت میدهند و … 
| حقیقتا تلاش ما بر اینست که شما به اندازه کافی از همان برنج و روغن و میوه وارداتی انواع و اقسام سرطان و بیماری را میگیرید دیگر از مرغ و گوشت وارداتی نگیرید کار بدی اگر میکنیم بگویید ما هم رها کنیم تا از اینهایی که تحت نظر دامپزشکی هست هم بگیرید حالا خوب است که حقوق و دستمزد اندازه کارگر روزمزد هم نمی‌دهید شما نگران تجارت خود هستید نه سلامت مردم با سلام و احترام خدمت همه همکاران محترم و خصوصا گردانندگان پرتلاش سایت حکیم مهر به خاطر فراهم کردن محلی برای بحث و گفتگوی جامعه دامپزشکی بخش دولتی و خصوصی سراسر کشور.امیدوارم بتوانیم بیاموزیم و آموخته های خود را به اشتراک بگذاریم و با نقد سازنده و محترمانه به فکر ارتقا سیستم دامپزشکی کشور باشیم. سلام باسلام. همینکه جناب آقای دکتر شیبانی نگذاشته نظرات کارشناسی شون در دلش بمونه و آن را انتشار داده قابل تقدیر است.اکثراً کارشناسان چون هر نظری خلاف نظر مراکز قدرت داده اند سرکوب شده اند ، از خیر اظهار عقیده صرف نظر کرده اند و گوشه عزلت گزیده اند.جناب دکتر شیبانی ممنون و احسنت. سلام.دوست عزیز جناب اقای دکتر شیبانی ،ما نه اقتصاددان هستیم و نه جامعه شناس ،ما دامپزشک هستیم .بنظرم وظیفه اصلی ما دامپزشکان ارتقای سطح بهداشت و سلامت موادخام دامی و در نتیجه تضمین امنیت غذایی جامعه است.اقای دکتر بعنوان کسی که 17 سال فعالیت می کنم در واحدهایی صنعتی و واحدهای روستایی ،خدمت شما و همه دوستان عرض کنم تا ما از روش سنتی پرورش حرکت نکنیم به سمت صنعتی کردن پرورش ،در کنترل بیماریها و افزایش بهره وری موفقیتی کسب نخواهیم کرد.یک مثال ساده ما تا حدودی توانسیم بروسلوز را در گاوداریهای صنعتی کنترل کنیم و ایا در واحدهای روستایی موفقیتی کسب کردیم ؟جواب این سوال قطعا منفی است.ادمه سخن از حوصله خواننده خارج است .چند سوال دارم از حضرتعالی ،1- منظور اقای بایدن از واحدهایی مستقل چی بوده است ،ایا ایشان منظورشان از واحدهای مستقل ،واحدهایی پرورشی بزرگ با مالکیت حقیقی بوده ،یا واحدهای پرورشی خرد روستایی؟2- احتمالا جریان الودگی مرغهایی صنعتی و روستایی در اصفهان به توکسوپلاسما را رصد کرده باشید ،برنامه شما برای کنترل این جریان چیست ؟از تغییر نترسیم و با استفاده از تجربیات سایر کشورها می توانیم علاوه بر ایجاد اشتغال پایدار ،افزایش میزان بهروری ،ارتقای بهداشت و سلامت مواد خام دامی ،گامی مهم در راستایی امنیت غذایی کشور برداریم.و اما نکته اخر ،مخالفت کردن با یا ایده ،زمانی قابل قبول است که برنامه ای با قدرت اقناع و قدرت اجرایی شدن ارایه شود .متاسفانه نوشته شما هیچ برنامه ای ارایه نمی کند و بعد نوشتم علمی نیست ،چون هیچ ادم عاقلی در دنیای امروز و با این تعداد ویروس و باکتری در گردش در جمعیت دامی کشور ،سرمایه خود را هدر نمی دهد و اصلا هیچ شخصی حاظر نیست سرمایه گذاری کند و اصلا واحدهایی خرد حتی دیگر در روستاها هم توجیه اقتصادی ندارد. | سلام مجدد جناب قیصربیگی عزیز | سلام.جناب شیبانی،شما از یکسری گزاره های درست،نتیجه گیری نادرست می کنید. سلام.در مطلب فوق ،منظورم ،هیچ ادم عاقلی در دنیای امروز،با این همه ویروس و باکتری در گردش، در کشور ما سرمایه خود را در واحدهای کوچک سرمایه گذاری نمی کند. 
خداروشکر که دلنوشته شمارو حداقل چاپ کرد . تشکر می کنم به این نگاه علمی و کارشناسی.
دوست عزیز اتفاقا برعکس ،امثال شما که بدون هویت انتقاد می کنید و چیزی برای گفتن ندارید،بهتر است خاموش باشید و هر زمان که شجاعت پیدا کردید با هویت واقعی خود بنویسید تشریف بیاورید ،در هر مکانی که امکان پذیر بود ،با هم مناظره کنیم.
گرچه می دانم حکیم نا مهربان این جوابیه را سانسور می کند.
نیک می دانم که جواب دادن به شما ارزش چندانی ندارد.
ولی در همین سایت ،نوشته دکتر ماکنعلی در خصوص بازرسی گوشت و نحو قضاوت بیماری سل موجود است و کامنتهای بنده هم ذیل نوشته ایشان موجود است.
یک جستجوی ساده ،نشان خواهد داد که این صحبت شما چقدر درست و چقدر نادرست است.
گرچه می دانم که حتی شجاعت اعتراف به اشتباه خودرا ندارید .
اما دوستان لطف بفرمایید و یک جستجوی ساده در همین سایت انجام دهید.
سپاسگزارم.