خطر انقراض در کمین بیش از ۵۰ درصد گونه‌های زیستی کمتر شناخته شده

حکیم مهر: محققان می‌گویند درباره هزاران گونه گیاهی و جانوری «کمبود داده» وجود دارد و ممکن است بیش از نیمی از این گونه‌ها با خطر انقراض رو به رو باشند؛ به تازگی ابزارهای رایانه‌ای برای برآورد اولیه‌ خطر انقراض این گونه‌ها در اختیار دانشمندان قرار گرفته است.

به گزارش حکیم مهر به نقل از ایرنا، ما درباره شمار زیادی از گونه‌ها اطلاعات بسیار کمی داریم و متاسفانه این همیشه نشانه خوبی نیست. اغلب یک گونه را آن قدر خوب درک نمی کنیم که بگوییم اوضاع آن چطور است. هزاران گیاه و حیوان در فهرست قرمز شناخته شده «اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت» (IUCN) قرار دارند که به عنوان گونه‌هایی طبقه‌بندی شده‌اند که درباره آنها «کمبود داده» وجود دارد.

به بیان ساده، محققان اطلاعات کافی در مورد این گونه ها ندارند تا بتوانند بگویند آیا در خطر انقراض هستند یا خیر. با این حال اکنون که اندکی دانش بیشتر در دسترس قرار گرفته است، اخبار خوبی وجود ندارد.

«فرانچسکا ورونس» استاد برنامه بوم‌شناسی صنعتی دانشگاه علم و فناوری نروژ (NTNU) می‌گوید: ما گونه‌هایی را بررسی کردیم که نسبتا شناخت کمی از آنها وجود دارد، اما حداقل پراکندگی جغرافیایی آنها مشخص است. این گونه‌ها نسبت به گونه‌هایی که شناخت بیشتری از آنها داریم؛ بیشتر با خطر انقراض رو به رو هستند.

در حقیقت، بیش از نیمی از این گونه‌های کمتر شناخته شده ممکن است با خطر ناپدید شدن (از صفحه روزگار) رو به رو باشند. به علاوه، گونه‌های دیگری وجود دارند که شناخت کمتری از آنها وجود دارد و حتی نمی‌دانیم آیا آنها در خطر قرار دارند یا خیر.

تصویر: گونه‌ای با نام «اودیپینا کاپیتالینا» (Oedipina capitalina) که چند سال پیش در هندوراس یافت شده و در فهرست گونه‌هایی که «داده ناکافی» درباره آنها وجود دارد، اما ممکن است در خطر انقراض باشد

یک هیات بین‌المللی از محققان حوزه تنوع زیستی (IPBES) برآورد کرده است که حداقل یک میلیون از گونه‌های ساکن روی زمین در خطر منقرض شدن قرار دارند. اما ممکن است اعداد و آمار دیگری هم به گوش شما خورده باشد. اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت ۱۴۷ هزار گونه را مورد ارزیابی قرار داده و اعلام کرده است که ۴۱ هزار مورد از آنها با تهدید رو به رو هستند.

وجود این شکاف تا حدی به این علت است که ما هنوز بسیاری از گونه‌ها را کشف نکرده‌ایم. دانشمندان فرض می‌کنند که سیاره زمین ۱۰ میلیون گونه دارد، اما کمتر از ۲۰ درصد آنها را می‌شناسیم. برخی از گونه‌ها احتمالا پیش از اینکه از وجود آنها مطلع شویم، منقرض خواهند شد.

اگر قرار است از حیات روی سیاره زمین مراقبت کنیم، در ابتدا باید بدانیم که چه گونه‌هایی وجود دارند. بنابراین مهم است که تا حد امکان آگاهی بیشتری درباره موجودات روی زمین بدست آوریم، اما دانش ما حتی درباره گونه‌هایی که از وجود آنها اطلاع داریم، بسیار کم است. تهدیدها و روندها هم بطور مداوم در حال تغییر است و محققان کافی برای بررسی همه چیز نداریم. اینجاست که فناوری می‌تواند به کمک ما بیاید.

ابزارهای رایانه‌ای احتمالات را محاسبه می‌کنند

«یان بورگلت» از دانشکده انرژی و مهندسی فرآیند دانشگاه علم و فناوری نروژ می‌گوید: ما از یادگیری ماشینی برای محاسبه خطر انقراض ۷ هزار و ۶۹۹ گونه‌ کمتر شناخته‌شده، استفاده کردیم. اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت ۲۰ هزار و ۴۶۹ گونه را با عنوان گونه‌هایی که «نقص داده» درباره آنها وجود دارد طبقه بندی کرده است. با احتمالاتی که رایانه‌ مطرح می‌کند، ابزارهای محاسباتی مختلف می‌تواند برخی از این شکاف‌های دانش را پر کند.

این احتمالات مطرح شده بر اساس مدل‌های رایانه‌ای با نمونه‌های منفردی که محققان بطور دستی بررسی کرده بودند مقایسه و مشخص شد که مدل‌های رایانه‌های بسیار دقیق هستند. به گفته بورگلت هدف از ایجاد این مدل‌ها جایگزینی کار محققان نیست، بلکه این مدل‌ها می‌توانند یک برآورد اولیه از خطر انقراض گونه‌هایی به دست دهند که هنوز داده‌های کافی در باره آنها نداریم.