سرمایه لازم برای راه‌اندازی یک داروخانه دامپزشکی در سال ۱۴۰۲ چقدر است؟

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: اولین سوالی که برای فارغ‌التحصیلان دامپزشکی و علی‌الخصوص علاقه‌مندان به فعالیت در زمینه داروخانه دامپزشکی مطرح می‌شود، این است که راه‌اندازی یک داروخانه دامپزشکی به طور متوسط چقدر سرمایه نیاز دارد؟

به گزارش حکیم مهر، اولین نکته‌ای که فرد خواهان تاسیس داروخانه دامپزشکی، کلینیک دامپزشکی، آزمایشگاه دامپزشکی یا مراکز مایه‌کوبی باید به آن توجه کند، میزان سرمایه اولیه مورد نیاز است. در این گزارش تلاش داریم تا به جزئیات مساله در خصوص داروخانه‌های دامپزشکی ورود کرده و به این پرسش نسبتا مهم پاسخ دهیم.

طبق تعریف، داروهای دامپزشکی شامل فراورده‌های ساده یا مرکب هستند که به منظور تشخیص، پیشگیری، کنترل و درمان بیماری‌های دام و حیات وحش، به کار می‌روند و کلیه فراورده‌های تقویتی، تحریک‌کننده، ویتامین‌ها و مانند آن که فهرست آنها از سوی سازمان اعلام و منتشر می‌شود را شامل می‌شوند. ازجمله مواد بیولوژیکی، مواد ضدعفونی کننده و سموم دامپزشکی.

همچنین داروخانه دامپزشکی به مرکزی اطلاق می‌شود که بر اساس سیاست‌ها، ضوابط حاکمیتی، دستورالعمل‌ها و شیوه‌نامه‌های سازمان برای نگهداری و فروش (نسخه‌پیچی) داروهای دامپزشکی، مواد ضدعفونی کننده و سموم دامپزشکی در محدوده جغرافیایی تعیین شده، به صورت تمام‌وقت تاسیس شده و فعالیت می‌کند.

در این میان مجوز یا پروانه تاسیس، مجوزی است که در قالب سیاست‌ها و ضوابط حاکمیتی سازمان برای متقاضی واجد شرایط تاسیس داروخانه دامپزشکی توسط سازمان نظام صادر می‌شود. مسئول فنی نیز فردی واجد شرایط است که با اخد مجوز، مسئولیت اجرای ضواہط و مقررات اعلامی از سوی سازمان را در داروخانه دامپزشکی بر عهده دارد. مسئول فنی جانشین فرد واجد شرایطی است که در غياب موسس یا مسئول فتی به صورت موقت در داروخانه دامپزشکی فعالیت می‌نماید.

الزامات تاسیس داروخانه دامپزشکی چیست؟

محل تاسیس داروخانه دامپزشکی و انبار مربوطه، باید دارای سند مالکیت یا اجاره‌نامه رسمی حداقل به مدت یک سال باشد. داشتن انبار، اختیاری است لیکن در صورت نیاز باید واجد شرایط اختصاصی باشد. انبار باید در محل داروخانه با جداسازی آن یا همجوار با داروخانه دامپزشکی قرار داشته باشد. محل تاسیس و استقرار داروخانه دامپزشکی، باید در محل جغرافیایی مناسب و فاصله کافی از واحدهای دارای احتمال آلایندگی اعم از بیولوژیکی، شیمیایی و فیزیکی و یا دارای حساسیت بهداشتی باشد. یعنی حداقل ۲۰۰ متر با دامداری‌ها، مرغداری‌ها، آبزی‌پروری‌ها و سایر موارد مشابه، حداقل ۲۵۰ متر با کارخانه‌های جوجه‌کشی، کارخانه‌های خوراک دام، طيور و آبزیان، مزارع مرغ مادر و مراکز اصلاح نژادی و حداقل ۳۰۰ متر با میدان دام، کشتارگاه‌های دام و طیور، کارگاه‌های عمل‌آوری پوست و چرم، کارگاه‌های تبدیل ضایعات و سایر کارگاه‌های مشابه، قرار داشته باشد.

 وضعیت تابش نور آفتاب در داروخانه دامپزشکی و انبار مربوطه باید قابل کنترل بوده و از تابش نور مستقیم محفوظ باشد و در صورت قرار گرفتن در معرض تابش مستقیم نور آفتاب دارای سایه‌بان مناسب باشد. مساحت داروخانه دامپزشکی باید حداقل ۲۰ متر مربع با حداقل ارتفاع ۲/۷ متر و در صورت استفاده از انبار با حداقل مساحت ۱۵ متر مربع و ترجیحا در ورودی و خروجی انبار یکی باشد و برای نگهداری سموم مورد مصرف دامپزشکی، فضای اختصاصی به مساحت حداقل ۴ متر مربع در نظر گرفته شود.

 کف و دیوار داروخانه و انبار، باید کاملا صاف و قابل ضدعفونی باشد. داروخانه و انبار باید دارای سیستم تهویه با نصب هواکش به تعداد کافی و بر اساس قدرت هوادهی مجهز به قاب توری یا کرکره بوده و در نقاط مناسب نصب شده باشد. داروخانه و انبار باید متناسب با منطقه جغرافیایی محل استقرار، مجهز به سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی باشد. در داروخانه و انبار شرایط استاندارد برای نگهداری دارو از نظر دما و رطوبت به ترتبب معادل ۲± ۲۳ درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی ۵% ± ۵۵ می باشد. همچنین داروخانه دامپزشکی برای نگهداری داروهای مشمول نگهداری در زنجیره سرد (۸-۲ درجه سانتیگراد) باید مجهز به یخچال متناسب با ظرفیت مورد نیاز باشد.

از طرفی داروخانه دامپزشکی و انبار باید مجهز به ترموگراف و رطوبت‌سنج بوده و یخچال داروخانه دامپزشکی، باید دارای دماسنج و ترموگراف باشد. همچنین داروخانه دامپزشکی باید دارای قفسه‌بندی مطلوب و متناسب با حجم داروها، پیشخوان، سرویس روشویی و تابلو بالای در ورودی، رایانه و لوازم جانبی آن، تلفن ثابت و دستگاه نمابر باشد. سیستم رایانه‌ای داروخانه دامپزشکی باید امکانات لازم برای ارتباط با سامانه خدمات الکترونیکی دارویی دفتر امور دارو و درمان سازمان و اداره کل، آرایه خدمات الکترونیکی و ارسال گزارش‌ها را داشته باشد. انبار داروخانه دامپزشکی، باید قفسه بندی شده و از پالت های مناسب (ترجیحا پلاستیکی و یا فلزی ضد زنگ)، استفاده نماید.

امسال ۱۲۰ میلیون رهن و ماهی ۲۰ میلیون اجاره می‌دهم

«سازوکار داروخانه دامپزشکی به گونه‌ای است که امکان فعالیت آن در طبقه دوم هم وجود دارد.» این را مالک یکی از داروخانه‌های دامپزشکی پایتخت به حکیم مهر می‌گوید: «اولین پیش‌نیاز راه‌اندازی داروخانه دامپزشکی اجاره یا خرید ملک است که هزینه آن بسته به اینکه بر خیابان اصلی یا طبقه دوم یا طبقه زیرزمین باشد، خیلی متفاوت است. من سال گذشته داروخانه‌ام را در طبقه دوم اجاره کردم و امسال طبقه اول؛ سال گذشته فقط صد میلیون تومان پول رهن دادم و اجاره پرداخت نمی‌کردم، امسال ۱۲۰ میلیون تومان پول رهن دادم و ماهیانه ۲۰ میلیون تومان هم باید اجاره دهم؛ تفاوت به این شکل است.»

هزینه یخچال و طبقه‌بندی: ۱۰۰ میلیون تومان

«دکتر سعیده پندآموز» با اشاره به سایر هزینه‌های راه‌اندازی داروخانه دامپزشکی، تصریح می‌کند: «خرید تجهیزات قدم اول است که شامل مواردی مثل یخچال، پالت، هواکش، اینورتر برای یخچال، تامین برق اضطراری و هزینه برای بازدید کارشناس است. خود من یخچال دست دوم خریداری کردم. این تجهیزات حدود ۵۰ میلیون تومان می‌شود‌. قدم بعدی این است که همان ملکی را که اجاره کرده‌اید، تجهیز و طبقه‌بندی کنید. هزینه طبقه‌بندی نیز با قیمت امروز حدود ۵۰ میلیون تومان می‌شود.»

خرید دارو: ۸۵۰ میلیون تومان داروی اولیه؛ ماهانه ۴۰ میلیون تومان خرید نقدی

وی می‌افزاید: «هزینه بعدی مربوط به خرید داروست که به دو بخش تقسیم می‌شوند. برخی داروها خرید نقدی هستند و اگر برای بار اول قصد خرید داشته باشید، باید پول نقد به آنها بدهید. برخی داروها هم چکی هستند. من در قدم اول حدود ۲۵۰ میلیون تومان دارو خریدم و مابقی داروها به صورت چکی بود که رقم آن حدود ۶۰۰ میلیون تومان شد. جدای از اینها هر ماه نیز خرید نقدی دارو دارم. به این معنا که خریدهای چکی داروخانه به عنوان پایه در نظر گرفته‌ شده‌اند که داروخانه تا حدی پر شود. بعد از آن هم برخی داروها که فروش می‌رود، باید جایگزین شوند و آن هم به صورت خرید نقدی خواهد بود که ماهیانه حدود ۴۰ میلیون تومان بابت خریدهای خرده‌ریز و نقدی دارو هزینه می‌کنیم.»‌

حق‌الزحمه پرسنل

دکتر پندآموز درخصوص نیروی انسانی مورد نیاز برای داروخانه دامپزشکی خاطرنشان می‌کند: «اگرچه برای داروخانه من حضور یک نفر کافی است، اما من یک نفر را هم به صورت پاره‌وقت استخدام کردم، چون به هر حال مشکلات خاص مادر بودن را دارم و اگر زمانی نیاز شد که در منزل باشم، کار داروخانه پیش برود. چون ما تمام‌وقت کار می‌کنیم و جمعه‌ها هم باز هستیم. حقوق وزارت کار در سال جاری بابت کار صبح تا عصر حدود هشت میلیون و ۷۰۰ هزار تومان است، اما برای نیرویی که می‌خواهیم تا ساعت ۸ شب بماند، حدود ۱۰ تا ۱۲ میلیون تومان باید پرداخت کنیم.»

عدم وجود داروهای خارجی و داروی پرنده‌های زینتی در بازار

وی در ادامه به برخی مشکلات پیش پای داروخانه‌های دامپزشکی اشاره و تصریح می‌کند:‌ «یکی از مشکلات ما این است که دارو در دسترس نیست. از طرفی فروش داروهای خارجی در داروخانه‌ها ممنوع است و تقلب در آنها بسیار زیاد است از این طرف تقاضا شدید است و مشابه ایرانی داروها را نداریم و تولید نمی‌شود. مثلا برای پرنده‌های زینتی به هیچ عنوان تولید دارو نداریم و شخصی که از طوطی برزیلی مراقبت می‌کند، هیچ دارویی نمی‌تواند به آن بدهد. این یک معضل بزرگ در داروخانه‌هاست.»

سود فروش دارو ۱۲ درصد در نظر گرفته شده که منطقی نیست

دکتر پندآموز با یادآوری اینکه قبلا دارو با قیمت مناسب و با تخفیفات خوب و مدت‌دار در اختیار داروخانه قرار می‌گرفت، خاطرنشان می‌کند: «اما الان تخفیف‌ها به جنس تعلق می‌گیرد و نقدی نیست. یعنی باید جنس را بفروشم تا به سود برسم و سود آن هم ۱۲ درصد در نظر گرفته شده است. یعنی از شرکت به من می‌گویند که ۱۰ هزار و ۷۰۰ تومان قیمت داروست و قیمت خرید شما ۱۰ هزار تومان است. یعنی فقط ۷۰۰ تومان سود در نظر گرفته شده است. مگر می‌شود؟ با توجه به این افزایش اجاره‌ها و ثابت بودن سود داروخانه، ۱۲ درصد اصلا منطقی نیست. این خودش فساد را به داروخانه می‌آورد و ما مجبور هستیم که داروی خارجی بفروشیم چون داروی ایرانی هیچ سودی برای ما ندارد. از آن طرف تخفیف روی محصول است. ما یک زمانی تخفیف را نقدی می‌گرفتیم و می‌گفتیم سود ما همان تخفیف است. اما الان تخفیف نقدی وجود ندارد و اگر بفروشی به سود خود رسیدی که آن هم زمان می‌برد. این سود ۱۲ درصد کمر داروخانه‌ها را شکسته و خیلی پایین است. حداقل باید ۳۰ درصد سود برای داروخانه‌ها در نظر بگیرند تا هزینه‌های اجاره و پول آب و برق و نیروی کار و... جبران شود.»

این داروخانه‌دار معضل بعدی را مربوط به مشکلاتی می‌داند که درخصوص بوروکراسی اداری وجود دارد و فرایند اخذ مجوز را خیلی سخت و زمانبر کرده است.

- پای صحبت مالک یکی دیگر از داروخانه‌های دامپزشکی پایتخت

حداقل ۵۰۰ میلیون رهن و ۳۰ میلیون تومان اجاره لازم است

«در معمولی‌ترین حالت، اگر ملک متعلق به خودتان باشد، اوضاع خوب است اما اگر بخواهید ملک را در منطقه‌ای معمولی که مناسب کار داروخانه باشد و اصطلاحا پاخور داشته باشد، اجاره کنید، حداقل باید ۵۰۰ میلیون تومان برای رهن و حدود ۳۰ میلیون تومان هم برای اجاره بپردازید.» این را مالک یکی دیگر از داروخانه‌های دامپزشکی پایتخت به حکیم مهر می‌گوید.

پرداخت حقوق مسئول فنی و حسابدار

این داروخانه‌دار تصریح می‌‌کند: «مورد بعدی بحث سرمایه در گردش و نیروی انسانی است که شامل یک نفر کارمند مسئول فنی و یک نفر حسابدار می‌شود. حقوق مسئول فنی ماهیانه حدود ۱۵ میلیون تومان و حقوق حسابدار حداقل ماهی ۱۰ میلیون تومان خواهد بود. در کنار آن به یک راننده یا کسی که امورات معمولی را انجام دهد، نیاز است. همچنین هزینه‌های مربوط به آبونمان آب، برق، گاز، اشتراک اینترنت و لوازم موردنیاز برای تجهیز را باید در نظر گرفت.»

سرمایه در گردش برای شروع کار: حداقل ۵۰۰ میلیون تومان

وی می‌افزاید: «سایر تجهیزات شامل یک سردخانه و یک یخچال است که اگر حداقل اینها را هم حساب کنیم، با حدود ۳۰۰ میلیون تومان، لوازم جمع و جور می‌شود. مورد بعدی سرمایه در گردش است که بستگی به میزان پاخور داروخانه و پت شاپ دارد. در این بخش نیز با این وضعیتی که می‌بینیم، حداقل برای شروع کار باید حدود ۵۰۰ میلیون تومان در نظر گرفت.»

این داروخانه‌دار تصریح می‌‌کند: «نکته‌ای که درخصوص سرمایه در گردش برای شروع کار وجود دارد این است که شرکت‌ها برخی داروها را به صورت نقد و برخی را به صورت شرایطی می‌دهند. در واقع اخذ پروانه و مجوز از نظام دامپزشکی و سازمان دامپزشکی به معنای نوعی اعتبار برای فرد و این حقیقت است که فرد متفاضی پروانه، مورد وثوق این سازمان‌هاست و شرکت‌ها را مجاب به فروش شرایطی می‌کند. مثلا شرکت می‌گوید تا سقف این مقدار و تا حدود چند ماه به صورت نقدی کار کن و مابقی شرایطی و به صورت چک یک ماهه، دو ماهه، سه ماهه و بعضی شرکت‌ها ۶ ماهه. در واقع گردش مالی داروخانه بالای ۳ میلیارد تومان خواهد بود اما آورده اولیه همان ۵۰۰ میلیون تومان کافی است. البته در شهرستان ممکن است که با صد میلیون و ۲۰۰ میلیون تومان هم بتوان کار را شروع کرد.»