همه چیز درباره جزئیات آزمون کارشناسی صدور پروانه سازمان نظام دامپزشکی/ از منابع سؤالات آزمون تا میزان درآمد کارشناسان صدور پروانه

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی:‌ بعد از گذشت بیش از یک دهه، قرار است که آزمون اخذ گواهی‌نامه کارشناسی صدور پروانه‌های نظام دامپزشکی استان‌ها با هدف انجام امور مرتبط با ماده ۵ قانون نظام جامع دامپروری و نیز ماده ۲ قانون افزایش بهره‌وری کشاورزی برگزار شود.

به منظور آشنایی بیشتر با جزئیات این آزمون به سراغ معاون امور فنی و صدور پروانه‌های سازمان نظام دامپزشکی جمهوری اسلامی ایران رفتیم. «دکتر محمدحسن گلپایگانی» در گفت‌وگو با حکیم مهر معتقد است که در گذشته به کارشناسی نظام دامپزشکی به‌عنوان یک شغل نگاه می‌شد و این باعث شده بود که در برخی استان‌ها به دلیل کمبودن سطح درامدها الزاما نتوانند نیرویی جذب کنند: «بعضا شخص می‌خواست به کار دیگری بپردازد چون درآمدهای کافی نداشت. از یک شهری مثلا به ۳۰۰ کیلومتر آن‌طرف‌تر می‌رفت و کار انجام می‌داد و اینها باعث می‌شد که یک تاخیری در انجام خدمات و بعضا نارضایتی‌هایی پیش بیاید. ما در برخی استان‌ها اصلا دکتر دامپزشک به‌عنوان کارشناس نداشتیم و صرفا از نیروهای پیرادامپزشک استفاده می‌شد. همین وضعیت در مورد دبیران صدور پروانه نیز وجود دارد و لذا می‌بایست یک بازنگری در این خصوص انجام می‌شد.»

وی با تاکید بر اینکه درآمد کارشناسان بر اساس موارد بازدید است، تصریح می‌کند: «همانطور که در تعرفه‌های سال ۱۴۰۲ هم آمده، کارشناسان به ازای هر بازدیدی که انجام می‌دهند، درآمد کسب می‌کنند.»

حکیم مهر: آقای دکتر، مفاد آزمون کارشناسی صدور پروانه‌های نظام دامپزشکی چیست؟

مفاد آزمون در حوزه ضوابط و مقررات صدور و  تمدید پروانه ماده ۵ (شرایط احداث دامداری‌ها) و ماده ۲ (شرایط اخذ پروانه تاسیس مراکز درمانی و...) است؛ یعنی ضوابط و دستورالعمل‌هایی که سازمان دامپزشکی کشور برای احداث یک دامداری ابلاغ کرده، چه مواردی هستند؟ همین‌طور درخصوص ماده ۲، کارشناسی که قرار است برای صدور پروانه، گواهی‌نامه اخذ کند و تعیین صلاحیت یابد، می‌بایست به تمام ضوابط و مقررات شرایط احداث کلینیک‌ها، بیمارستان‌ها و مراکز مایه‌کوبی اشراف کامل داشته باشد. در خصوص استقرار و شرایط بهداشتی، اصول GMP و GHP و همینطور GLP را بداند تا بتواند یک مرکز را بر اساس ضوابط و مقررات تصمیم‌گیری و هدایت کنند تا پروانه خود را بگیرد.

حکیم مهر: منابع آزمون چه هستند؟

اگر بخواهم مثالی در ارتباط با صدور پروانه مرغداری بزنم، کسانی که به منظور کارشناسی اماکن دامی مراجعه می‌کنند، می‌بایست تمام مواردی را که به استناد آیین‌نامه نظارت بهداشتی دامپزشکی و قانون سازمان دامپزشکی وجود دارد، بدانند. همچنین این کارشناس باید اطلاعات کامل و جامعی را از کلیه اموری که جهت صدور پروانه به موجب قانون نظام جامع دامپروری به نظام دامپزشکی واگذار شده و در حال حاضر سازمان نظام دامپزشکی کارهای آن را انجام می‌دهد، داشته باشد تا بتواند در این خصوص دبیر صدور پروانه را راهنمایی کند که شرایط به چه گونه‌ای بوده است. بداند شرایط مرغداری چطور است، فواصل آن چطور است و...

حکیم مهر: منابع این ضوابط و دستورالعمل‌ها کجاست؟

علاقه‌مندان می‌توانند همه این اطلاعات، ضوابط و دستورالعمل‌ها را از قسمت ضوابط و دستورالعمل‌های دفتر نظارت بهداشتی و همین‌طور دفتر دارو و درمان در سایت سازمان دامپزشکی کشور به نشانی ivo.ir دریافت و مطالعه کنند تا در آزمون موفق شوند.

حکیم مهر: آزمون چند سوال است؟ به شکل تستی است یا مصاحبه؟

واقعیت این است که هنوز بحث طراحی آن انجام نشده است. درخصوص ساختار و تعداد سوالات آزمون، شورای معاونین و ریاست محترم سازمان تصمیم می‌گیرند. آزمون در دو بخش کتبی و مصاحبه و به صورت سنجش توانایی‌های علمی، فنی و حرفه‌ای دامپزشکی خواهد بود و البته  نوعی گزینش از لحاظ حسن شهرت کاری، اخلاقی و حرفه‌ای پرسنل هم توسط معاونت مربوطه انجام می‌شود، چون کار ظریف و حساسی است و حیثیت سازمانی و شغلی سازمان نظام دامپزشکی در صدور پروانه‌ها در آن مطرح است، لذا سعی بر این است که دقت نظر بیشتری شود تا در این خصوص در آینده مشکل پیش نیاید یا به حداقل برسد.

حکیم مهر: زمان تقریبی برگزاری آزمون چه زمانی است؟

زمان برگزاری آزمون مطمئنا در ماه‌های آینده و همین امسال خواهد بود. سازمان نظام دامپزشکی فعلا فراخوان داده تا یک برآورد اولیه راجع به اینکه چه تعداد افراد متقاضی هستند، انجام شود. بر اساس تعداد آن افراد، محل برگزاری و شرایط برگزاری آزمون به صورت متمرکز یا قطبی در کشور تعیین می‌شود. در مورد همه اینها باید یک برآورد از افراد متقاضی انجام شود، چون قاعدتا درخواست‌ها زیاد بوده، ولی اینکه چه تعداد به صورت واقعی ثبت‌نام می‌کنند و چه تعداد حائز شرایط هستند، اعضای فعال نظام دامپزشکی چقدر هستند، در طی این سال‌ها دوره‌های آموزش را دیده باشند و از همه مهم‌تر اینکه افرادی نباشند که صرفا بر اساس فراخوان ثبت‌نام کرده باشند، بلکه پیگیر باشند و بخواهند که در این حوزه یاریگر سازمان باشند، باید مشخص شود.

حکیم مهر:‌ آیا کسانی که جذب می‌شوند، باید دوره آموزشی خاصی را بگذرانند؟

صد درصد. به اعتقاد بنده آموزش مداوم برای همه لازم است. ضوابط و دستورالعمل‌ها و برخی تجربیاتی که مدیران سازمانی و کارشناسان قبلی در سال‌های گذشته کسب کردند، لازم است که به صورت چهره به چهره در کلاس‌ها منتقل شود تا اطلاعات کارشناسان به روزتر، علمی‌تر و کاربردی‌تر شود. مطمئنا به این صورت خواهد بود که کلاس‌ها و دوره‌های آموزشی مجددا برای منتخبین هم برگزار خواهد شد. به این معنا که اطلاعات اولیه و میزان هوش کاری و حرفه‌ای یک قسمت است و بعد از آن منتخبین برای حوزه‌هایی که کار خواهند کرد، بسته به رتبه‌هایی که می‌آورند و امتیازی که کسب می‌کنند، در کلاس‌ها و دوره‌ها شرکت می‌کنند که برنامه‌ریزی آن هم توسط حوزه معاونت عضویت و آموزش سازمان انجام شده و در زمان خود اجرا خواهد شد.

حکیم مهر: تکلیف کارشناسان نظام دامپزشکی چه می‌شود؟ آیا سهمیه‌ای برای این آزمون دارند؟

شرایط و عدالت باید برای همه برقرار شود. در گذشته به کارشناسی نظام به‌عنوان یک شغل نگاه می‌شد و این باعث شده بود که در برخی استان‌ها الزاما نتوانند نیرویی جذب کنند. بعضا شخص مجبور می‌شد  به کار دیگری بپردازد چون درآمد کافی نداشت. از یک شهری مثلا ۳۰۰ کیلومتر آن‌طرف‌تر می‌رفت و کار انجام می‌داد و اینها باعث می‌شد که یک تاخیری در انجام خدمات و بعضا نارضایتی‌هایی پیش بیاید که البته بسیار ناچیز بوده است، چون تقریبا در تمام استان‌ها رؤسا و همکاران ما با تدبیر خوبی که داشتند، سعی کردند در اسرع وقت این عمل را پوشش دهند. در برخی استان‌ها این مدیریت وجود نداشته و نارضایتی هایی حادث شده است. اما با توجه به اینکه در ۱۰ سال گذشته فراخوان و جذب کارشناس به صورت سراسری وجود نداشته و بعضا ارزشیابی نشده بودند و یا ملاک ارزیابی ها در استان‌های مختلف متفاوت بوده و برحسب ضرورت جذب شده بودند، یا در برخی استان‌ها اصلا دکتر دامپزشک به‌عنوان کارشناس نداشتیم و صرفا از نیروهای پیرادامپزشک استفاده می‌شد، انگیزه‌هایی بود که سبب شد تا ضرورت این رخداد از سوی ریاست محترم سازمان به حوزه های معاونت سازمان ابلاغ شود. البته همین وضعیت را در مورد دبیران صدور پروانه نیز داشتیم و لذا می‌بایست یک بازنگری در عملکرد آنها انجام شود. همه اینها باعث شد که یک فراخوان به این صورت برای آزمون صدور گواهی‌نامه تعیین صلاحیت کارشناسان نظام دامپزشکی صادر شود.

در ارتباط با فعالیت کارشناسان قبلی، مطمئنا همان‌طور که در شیوه‌نامه قبلی و همچنین در شیوه‌نامه جدید آمده، ارزشیابی کارشناسان به صورت سالیانه است. این عزیزان مکلف هستند که با فرایندی که از طرف کمیته مرکزی صدور پروانه‌ها انجام می‌شود، به صورت سالیانه مورد ارزیابی و ارزشیابی قرار گیرند و تعیین صلاحیت شوند. در گذشته یک کمیته‌ در استان‌ها تحت عنوان «کمیته تعیین صلاحیت» بود که شامل سه نفر؛ یک عضو شورا، دبیر صدور پروانه که توسط رئیس شورا تعیین می‌شد و رئيس نظام دامپزشکی استان بود. اینها باعث شد که یک بازنگری در این خصوص صورت گیرد.

در ارتباط با نحوه ارزیابی کارشناسان بعد از یک سال، ما هیچ‌گونه ضوابط و دستورالعملی در این خصوص نداشتیم و ارزشیابی صرفا بر اساس یک مسیر یک‌طرفه، تایید اجباری (صرفا بر اساس شرکت در دوره‌های آموزشی) انجام می‌شد و اینها را بر اساس مدارک تایید می‌کردند. در شیوه‌نامه و دستورالعمل‌های جدید، تخلفات، قصور و هرگونه مشکلی که درخصوص کارکرد همکاران کارشناس باشد، دیده شده و مواردی که جزء تخلف هستند و حتی قابلیت طرح به عنوان جرم را دارند، احصا شده است. اینکه محل بررسی آنها به چه صورت است که ان‌شاءالله مورد اجحاف واقع نشود و به صورت سلیقه‌ای نباشد، یعنی به این شکل نباشد که با تعویض یک رئیس شورای نظام، کارشناسان نیز تعویض شوند یا سلیقه ای عمل شود. روی همین اصول بوده که یک شیوه‌نامه جامع و کامل نوشته شده که در آن کارشناسان بازدید به عنوان کارشناس تایید صلاحیت شده سازمان نظام دامپزشکی ج.ا.ا باشند و امنیت شغلی و حرفه‌ای بیشتری پیدا کنند.

در ارتباط با کارشناسان گذشته نیز در خیلی از استان‌ها دیدیدم که خیلی از کارشناسان در حوزه‌های دیگر هم در حال کار هستند. بعضا دیده شد که خیلی از آنها در برخی استان‌ها حتی کارمند دولت بودند و برخی از آنها به‌عنوان مسئول فنی بهداشتی در حال فعالیت هستند. روی همین اصل یک رویکردی تحت این عنوان دنبال شد که برای تامین نیروی انسانی کافی در خیلی از استان‌ها، از پتانسیل علمی و فنی همکاران دامپزشک استفاده کنیم تا خدمت‌رسانی بهتر و بیشتری انجام دهیم. کارشناسانی هم که الان حضور دارند باید در امتحان شرکت کنند تا اگر در آزمون قبول و تعیین صلاحیت شدند، تداوم فعالیت داشته باشند.

حکیم مهر: نحوه انتخاب کارشناسان در گذشته چگونه بود؟

در گذشته به این صورت بوده که حسب مورد، در یکی شهرستانی که احتیاج به کارشناس داشتند، فرد به نظام دامپزشکی استان مراجعه و درخواست ارائه می‌داد، کمیته تعیین صلاحیت استان (هیات سه نفره) این فرد را تایید صلاحیت و اجازه فعالیت می‌داد.

حکیم مهر: آیا در انتخاب کارشناسان پارتی‌بازی صورت نمی‌گرفت؟

کمیته تعیین صلاحیت شامل رئیس نظام دامپزشکی بود، به هر حال دبیر صدور پروانه منصوب رئیس نظام و یکی از اعضای شورای نظام دامپزشکی استان است که ان‌شاءالله بر مدار عدالت و به دور از هرگونه تبعیض بوده باشند.

این نکته را هم در نظر بگیریم، در گذشته حوزه فعالیت کارشناسان بسیار محدود (صرفا صدور پروانه اماکن دامی) بود. رفته رفته استعلامات دستگاه‌ها و نیز ماده ۲ اضافه شد و در سال‌های اخیر با تلاشی که انجام شد، تعرفه‌های کارشناسی نیز رشد یافت؛ حتی این تعرفه در حال حاضر از تعرفه کارشناسان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی هم بیشتر است. در آن شرایط متقاضی کمتر بود ولی حال متقاضی بیشتر شده است لذا در شرایط جدید سعی شده تا ابهامات برای همه رفع شود و ایرادی بود که بر شیوه‌نامه وارد بود. ما این مساله را احصا و به گونه‌ای در شیوه‌نامه جدید آن را اصلاح کردیم که تا حد امکان اختیار نظارت‌های شخصی یا فردی و فشارهای جنبی داخل  استانی روی افراد کمتر شود و کمیته دبیرخانه صدور پروانه و ریاست محترم نظام دامپزشکي ج.ا.ا به عنوان فصل‌الخطاب در این خصوص باشند. در نهایت کمیته‌ای که در این خصوص فعالیت خواهد داشت، در ارتباط با تعیین صلاحیت کارشناسان اظهارنظر خواهند کرد.

حکیم مهر: درآمد کارشناسان چگونه است؟ آیا ثابت است یا بر حسب تعداد بازدید متفاوت است؟

درآمد کارشناسان بر اساس موارد بازدید است. همان‌طور که در تعرفه‌های سال ۱۴۰۲ هم آمده، کارشناسان به ازای هر بازدیدی که انجام می‌دهند، درآمد کسب می‌کنند. مثل موردی که در ارتباط با کارشناسان رسمی دادگستری وجود دارد که به ازای هر پرونده درآمد دارند. روی همین اصل باید یک تغییراتی در این خصوص انجام می‌شد تا به‌عنوان جایگاه کارشناسی حفظ شود نه جایگاه شغلی.

حکیم مهر: آیا سازمان نظام دامپزشکی هم از بازدید کارمزد برمی‌دارد؟

ما چیزی به نام کارمزد نداریم. درآمدهای سازمان نظام دامپزشکی از محل حق عضویت اعضا پرداخت می‌شود و درآمد دیگری از اعتبارات جاری کشور یا سایر بخش‌ها نداریم. از طرفی ما باید نظارتی بر عملکرد کارشناسان در صدور پروانه داشته باشیم تا خدای ناکرده اشتباهی رخ ندهد، چون هر گونه اشتباه در فرایند صدور پروانه موجب خساراتی به خود سازمان خواهد شد و ممکن است پرداخت غرامت و خسارت در پی داشته باشد، لذا بخشی از این هزینه کارشناسی که در سالیان گذشته رقم ناچیزی در حدود ۱۰ و ۱۵ درصد بوده، به‌عنوان «حق نظارت دبیرخانه صدور پروانه‌ها بر عملکرد کارشناسان» اخذ می‌شده تا با این هزینه بازدیدها را انجام و موارد را بررسی کنند تا در این میان پروانه‌ای به اشتباه صادر نشده و موجب خسارت بر سازمان نشده باشد. لذا چیزی تحت عنوان حق سازمان یا کارمزد نداریم و نوعی حق نظارت بر کارکرد همان کارشناس است. چون این نظارت شامل نظارت‌های میدانی هم می‌شود و هزینه رفت و آمد ناظر  را در پی دارد که بعدا ممکن است از تهران یا دستگاه دیگری بیاید. مجموع اینها باعث می‌شود که یک هزینه‌ی نظارت اخذ شود.

حکیم مهر: آقای دکتر، اشاره‌ای به این موضوع کردید اما لطفا دقیق‌تر بفرمایید که آیا این کارشناسی تمام‌وقت است یا پاره‌وقت؟ یعنی به عنوان شغل محسوب می‌شود یا شخص می‌تواند کلینیک خود را داشته باشد و در کنار آن کار کارشناسی هم انجام دهد؟

صحبتی که الان وجود دارد این است که در تمام تعاریفی که آمده و تا این لحظه هم وجود داشته، هیچ‌گونه پروانه اشتغالی برای این همکاران صادر نشده است و به نوعی برای آنها یک گواهینامه تعیین صلاحیت کارشناسی صادر می‌شده است. وقتی که از لحاظ قانونی هر فردی در کشور این قابلیت را دارد که یک پروانه اشتغال کسب کند، به این معناست که در این حوزه قانون دیده نشده است. پروانه اشتغال برای این کارشناسان دیده نشده و صادر نمی‌شده و تنها چیزی که برای این دوستان صادر می‌شده، گواهینامه تعیین صلاحیت بوده است.

به استناد گواهینامه تعیین صلاحیت، می‌توانستند پروانه‌های دیگری هم داشته باشند. دوستان مراجعات مکرری به ما داشتند مبنی‌بر اینکه در برخی استان‌ها و به‌ویژه در مناطق محروم هزینه‌های کارشناسی آن قدری نیست که آن را به‌عنوان شغل نگاه کنیم و درآمدهای بسیار ناچیزی دارند. بعضا در خیلی از استان‌هایی که با کثرت کارشناس مواجه هستند، می‌دیدیدم که این هزینه‌ها شاید به اندازه حقوق یک کارگر هم نبود و کمتر از پنج میلیون تومان بود. روی این اصل این دوستان مکررا درخواست می‌کردند که یک پروانه در حوزه ماده دو برای آنها صادر شود که کلینیک و مایه‌کوبی باشد یا مسئول فنی شوند. در شیوه‌نامه جدید سعی شده که این مساله اصلاح شود تا دربازدیدها بتوانیم از پتانسیل تمام گروه‌ها، چه بخش‌های دولتی و چه خصوصی، در صورتی که در آزمون شرکت کنند و شرایط لازم را داشته باشند، بهره‌برداری کنیم. علی‌الخصوص در مناطق محروم که مثلا می‌بینیم دورترین شهرستان آن استان کارشناس ندارد و کارشناس از مرکز استان به آنجا می‌رود. در شیوه‌نامه جدید رئیس شورای نظام استان  می‌تواند با تدبیر و اعمال مدیریت و عدالت، از پتانسیل کارشناسانی که احیانا در آن شهرستان دورافتاده قبول می‌شوند، برای بازدید از مراکز ماده ۲ استفاده کنند.

مساله دیگری که حتما باید به آن توجه شود، این است که این موضوع در انتخاب کارشناس باعث تعارض منافع نباشد. فردی که داروخانه دارد و کارشناس می‌شود و صلاحیت کارشناسی پیدا می‌کند، به بازدید از داروخانه همکاران نرود که شبهه رقابت ایجاد نشود. در این حالت مطمئنا اختیارات رؤسا و مسئولیت آنها بیشتر و نقش آنها در ایجاد عدالت حرفه‌ای و همین‌طور مسئولیت و پاسخگویی به مراجع بالاتر پررنگ‌تر خواهد شد.

حکیم مهر: هر استان چند نفر کارشناس جذب می‌کند؟

فعلا همان‌طور که ملاحظه می‌کنید محدودیتی در ارتباط با پذیرش افراد نداریم. یعنی افرادی که شرکت می‌کنند، در صورتی که شرایط آن را داشته باشند و مدارک آنها دقیق و کامل باشد، در آزمون شرکت می‌کنند. اگر مراحل مختلف را به خوبی پشت سر بگذارند، گواهینامه صلاحیت می‌گیرند و بنابراین محدودیتی در این خصوص وجود ندارد. در یک استان ممکن است ۲۰ نفر باشند و در یک استان دو نفر. صرفا بحث صلاحیت علمی و حرفه‌ای افراد است و هیچ محدودیتی در این خصوص نداریم.

حکیم مهر: آزمون به شکل سراسری است یا استانی؟

مطمئنا سراسری خواهد بود که شرایط برای همه به صورت برابر باشد. پیش‌بینی شده که آزمون به صورت الکترونیک و به صورت همزمان برگزار شود. البته برخی این شائبه را مطرح کردند که ممکن است برخی دوستان با هم مشورت و همکاری کنند اما از آنجا که این مساله، یک نوع رقابت را ایجاد می‌کند، بعید می‌دانم که کسی حاضر شود در این زمینه که بحث کاری و مالی هم هست، در پاسخ‌دهی به آزمون همکاری کند. به نظر می‌رسد که آزمون الکترونیک این شرایط را ایجاد می‌کند که همکاران و دوستانی که در نقاط دوردست کشور هستند و امکان حضور آنها برای امتحان کتبی در تهران وجود ندارد، بتوانند به راحتی آزمون دهند. اما برای مرحله دوم که امتحان گزینشی و مصاحبه است، پیش‌بینی شده که به صورت حضوری در تهران باشد. البته تمام این مراحل مطمئنا در قالب اطلاعیه‌هایی که از طرف دبیرخانه ماده ۲ و ماده ۵ کشوری صادر خواهد شد و از طریق سایت سازمان نظام دامپزشکی به اطلاع داوطلبین خواهد رسید.

حکیم مهر: مهلت ثبت‌نام چقدر است؟

مهلت ثبت‌نام فعلا تا آخر مهرماه یعنی روز سی‌ام مهر است تا افراد مدارک و مستندات را به راحتی آماده و ارسال کنند تا در فرصت باقی‌مانده بعد از اینکه ما شرایط آزمون و مراحل بعدی را بررسی کردیم، آن را خدمت همکاران اعلام کنیم.

حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.