حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: در حالی که جشنوارهای باشکوه برای ثبت جهانی سگ سرابی در شهرستان سراب برگزار شد و مردم این خطه غیرت خود را در حفظ میراث بومی نشان دادند، در سوی دیگر، گاو سرابی – یکی از ذخایر ژنتیکی ارزشمند ایران – در سکوت و بیتفاوتی رو به انقراض میرود. حکیم مهر در گفتوگویی با «دکتر صهیب شقاقی» متخصص مامایی و بیماریهای تولیدمثل دام، به بررسی وضعیت این نژاد اصیل و مظلوم ایرانی پرداخته است.
حکیم مهر: اخیراً شاهد برگزاری جشنوارهای برای سگ سرابی بودیم که بازتاب گستردهای داشت. نظر شما درباره این رویداد چیست؟
این جشنواره یک اتفاق بسیار مثبت و ارزشمند بود. اینکه مردم سراب خودجوش چنین رویدادی را برگزار کردند، نشان از عمق آگاهی آنها نسبت به ارزش نژادهای بومی دارد. اما سوالی که ذهن من را درگیر کرده این است: چرا گاو سرابی، که از نظر اقتصادی، ژنتیکی و دامپروری ظرفیتهای بسیار بالاتری دارد، هنوز در سکوت و انزواست؟ چرا برای این نژاد اصیل که میتواند نماد توسعه پایدار در دامداری ایران باشد، هیچ فریادی برنمیخیزد؟
حکیم مهر: گاو سرابی واقعاً چه ویژگیهایی دارد که آن را اینقدر متمایز میکند؟
گاو سرابی یک گنجینهی واقعی است. این نژاد از نظر مقاومت در برابر شرایط سخت اقلیمی بینظیر است. تصور کنید دامی که در دمای منفی ۲۵ درجه هم زنده میماند و عملکرد قابل قبولی دارد! کمتوقع است، شیر و گوشت با کیفیت بالا تولید میکند، نسبت به بیماریها مقاومت دارد و طول عمر مفیدش از بسیاری از نژادهای وارداتی بیشتر است. یعنی هم اقتصادی است، هم بومی، هم زیستسازگار.
حکیم مهر: با این حساب، چرا مورد حمایت قرار نگرفته؟
چند دلیل دارد؛ یکی از مهمترین عوامل، نبود نگاه استراتژیک به نژادهای بومی در سیاستگذاریهاست. گاوهای وارداتی با تبلیغات سنگین، یارانه، تسهیلات و برنامهریزی بلندمدت حمایت میشوند، در حالی که گاو سرابی به حال خود رها شده. من با سند عرض میکنم که تعداد دامهای مرکز ترویج گاو سرابی در طاران از بیش از ۲۰۰ رأس به حدود ۹۰ رأس رسیده. این یعنی در کمتر از یک دهه، نصف گنجینهمان را از دست دادهایم!
حکیم مهر: به نظر شما مسئولان محلی چه نقشی میتوانند داشته باشند؟
خیلی زیاد. ما از نماینده محترم مجلس، جناب دکتر مجید نصیرپور، فرماندار گرامی دکتر جهانی، و رئیس محترم جهاد کشاورزی شهرستان، مهندس زارع، انتظار داریم که این موضوع را در اولویت قرار دهند. حتی برگزاری یک جشنواره یا نمایشگاه اختصاصی برای گاو سرابی، میتواند گام اول باشد. این نژاد نیاز به دیدهشدن دارد. باید مردم و رسانهها دربارهاش حرف بزنند تا حیاتش تضمین شود.
حکیم مهر: آیا از لحاظ اقتصادی هم توجیه دارد؟
قطعاً! فقط کافیست این نژاد را درست برندسازی کنیم. تصور کنید شیر و پنیر و ماستی با برچسب "گاو سرابی - ارگانیک، ایرانی و بومی" در بازار عرضه شود. مصرفکننده ایرانی قطعاً به آن اقبال نشان میدهد. در کنار آن، محصولات چرمی این نژاد هم کیفیت بالایی دارند. حتی میتوان گردشگری روستایی را حول محور این نژاد توسعه داد. این فقط دام نیست؛ یک بستهی کامل از فرصتهای اقتصادی است.
حکیم مهر: با توجه به تجربیات جهانی، چقدر به جهانیسازی این نژاد امید دارید؟
کشورهایی مثل هلند و انگلستان توانستهاند نژادهای خاص خود مانند هولشتاین و جرسی را جهانی کنند، چون به آنها به چشم یک دارایی راهبردی نگاه کردهاند. ما هم اگر برنامهریزی داشته باشیم، میتوانیم گاو سرابی را به برند ملی و منطقهای تبدیل کنیم. فراموش نکنیم که ما در اقلیمهای خاصی زندگی میکنیم و هر دام وارداتی قرار نیست پاسخگوی نیازهای اقلیمی و بومزیستی ما باشد.
حکیم مهر: به عنوان یک متخصص، چه راهکارهایی پیشنهاد میدهید؟
راهکارها مشخصاند: حمایت مالی از دامداران بومی؛ راهاندازی مراکز اصلاح نژاد تخصصی؛ توسعه برنامههای آگاهیرسانی برای مردم و مسئولان؛ طراحی بستههای اقتصادی برای برندسازی محصولات گاو سرابی و برگزاری جشنوارههای تخصصی و نمایشگاههای دام بومی در سطح استانی و ملی.
حکیم مهر: پیام پایانی شما چیست؟
اگر امروز اقدام نکنیم، فردا ممکن است خیلی دیر باشد. مردم سراب توانستند با همتشان نژاد سگ سرابی را جهانی کنند. حالا نوبت گاو سرابی است. این نژاد به غیرت، توجه و حمایت ما نیاز دارد. این یک مطالبه ملی است، نه صرفاً منطقهای. بیایید اجازه ندهیم که فرزندان ما فقط عکس این نژاد را در کتابها ببینند.
حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.