گفت‌وگوی حکیم مهر با «دکتر عرفان شیخ‌اکبری» رئیس انجمن صنفی کلینیسین‌های دامپزشکی استان کرمان:
«دکتر عرفان شیخ‌اکبری» افزود: معتقدم باید قبل از صدور پروانه درمان، دوره‌های عملی اجباری و آزمون‌های مهارتی برگزار شود. سپس یک امتحان جامع عملی گرفته شود تا مشخص شود سطح مهارت پرکتیس افراد چقدر است و آیا واقعاً توانایی کار عملی دارند یا نه. بعد از آن، پروانه کار صادر شود ...
حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: استان کرمان در سال‌های اخیر شاهد افزایش چشمگیر تعداد کلینیک‌ها و مراکز درمانی دامپزشکی بوده است، اما به گفته «دکتر عرفان شیخ‌اکبری» متخصص جراحی دامپزشکی و رئیس انجمن صنفی کلینیسین‌های استان، این رشد کمی و کیفی با نیاز واقعی شهر همخوانی ندارد و فارغ‌التحصیلان جوان با پشتوانه علمی ناکافی وارد بازار کار می‌شوند. به گفته وی، بسیاری از دامپزشکان تازه‌کار به‌جای بهره‌گیری از منابع علمی و تجربیات عملی، صرفاً از آموزش‌های ناقص دانشگاهی تقلید میکنند و این موضوع موجب بروز مشکلات جدی در درمان و مدیریت کیس‌ها شده است.
دکتر شیخ‌اکبری در گفت‌وگو با حکیم مهر، همچنین فشارهای اقتصادی سنگین بر کلینیسین‌ها را یکی از چالش‌های اصلی می‌داند؛ مالیات بر ارزش افزوده، تعرفه‌های محدود و فشار برای ارائه تخفیف به حامیان حیوانات، همگی شرایط را دشوارتر کرده و بسیاری از خدمات درمانی را با مشکلات پرداخت مواجه ساخته است. از نگاه وی، وضعیت تعرفه‌ها همواره محل مناقشه بوده و هرگونه افزایش قیمت با مقاومت سازمان‌ها و نهادهای مرتبط روبه‌رو می‌شود، در حالی که حدود ۳۰ درصد مراجعان توان پرداخت کامل هزینه‌ها را ندارند.
رئیس انجمن صنفی کلینیسین‌ها تأکید دارد که همکاری و تعامل میان انجمن، سازمان نظام دامپزشکی و اداره کل دامپزشکی استان نسبتا خوب است، اما ضعف‌هایی همچون دخالت افراد فاقد صلاحیت و نبود نظارت مؤثر بر فروش و تجویز داروهای دامپزشکی، همچنان مشکلاتی جدی ایجاد می‌کند. او معتقد است دوره‌های بازآموزی پس از صدور پروانه چندان کارآمد نیست و راهکار اساسی، برگزاری آزمون عملی و ارزیابی مهارت‌ها پیش از صدور پروانه است تا فارغ‌التحصیلان بتوانند با آمادگی واقعی وارد بازار کار شوند.
اگر دکتر شیخ‌اکبری اختیار تصمیم‌گیری در سطح ملی داشت، سه اقدام فوری او برای بهبود وضعیت کلینیسین‌ها شامل اجرای آزمون عملی پیش از صدور پروانه، ایجاد سیستم نظارتی کارآمد بر درمان و شکایات و افزایش تعامل نظام و سازمان دامپزشکی با بخش خصوصی بود. او معتقد است با چنین اقدامات اساسی، کیفیت خدمات دامپزشکی افزایش یافته و کلینیسین‌ها می‌توانند نقش واقعی خود را در ارتقای سلامت حیوانات و جامعه ایفا کنند.
حکیم مهر: لطفاً در ابتدا تصویری کلی از وضعیت کلینیسین‌های دامپزشکی در استان کرمان ارائه دهید. اکنون چه تعداد کلینیک، مطب یا مرکز درمانی فعال دارید و آیا این تعداد با نیاز استان متناسب است؟
در چهار پنج سال اخیر تعداد کلینیک‌ها در استان کرمان به‌خصوص در شهر کرمان به‌طور چشمگیری زیاد شده است. در شهرستان‌ها هنوز به کلینیک‌های دامپزشکی نیاز داریم، اما در خود شهر کرمان به‌مراتب بیش از حد نیاز مجوز صادر شده و تعداد کلینیک‌ها از نیاز شهر بالاتر رفته است. البته چاره‌ای هم نیست؛ تعداد فارغ‌التحصیلان بسیار زیاد است و طبیعی است که بخواهند وارد بازار کار شوند.
مشکل اصلی اما فقط تعدد کلینیک‌ها نیست، بلکه نبود پشتوانه علمی کافی در بسیاری از فارغ‌التحصیلان است. بسیاری از فارغ‌التحصیلان بدون اینکه بیس علمی مستحکمی داشته باشند، وارد کار عملی می‌شوند. به‌جای آنکه از تجربه افراد باتجربه استفاده کنند یا سراغ تکست‌بوک‌ها و منابع علمی معتبر بروند، معمولاً به‌صورت تقلیدی و کپی‌برداری عمل میکنند و فقط از استادانی که داشته‌اند پیروی میکنند، بدون اینکه خودشان دنبال به‌روز شدن باشند. در حالی‌که درمان‌ها و پروتکل‌ها هر سال تغییر میکنند. نتیجه این می‌شود که بسیاری از کیس‌هایی که به ما ارجاع می‌شوند، حیواناتی هستند که یا به‌طور کامل درمان نشده‌اند یا درمان اشتباه داشته‌اند. صاحبان حیوانات هم دائماً گلایه میکنند که چرا بعد از مراجعه اولیه مشکل حل نشده است.
از نظر تعداد هم همان‌طور که گفتم، اکنون آنقدر کلینیک زیاد شده که در چند سال آینده قطعاً بعضی‌ها مجبور می‌شوند تعطیل کنند، یا با مراکز بزرگ‌تر ادغام شوند، یا اینکه به‌صورت شیفتی فعالیت خود را ادامه دهند تا بتوانند دوام بیاورند.
حکیم مهر: مهم‌ترین مشکلی که در حال حاضر از نظر اقتصادی کلینیسین‌های دامپزشکی استان کرمان را تحت فشار قرار می‌دهد چیست؟
یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی که در این چند سال ما را واقعاً اذیت کرده، مالیات بر ارزش افزوده است. فکر می‌کنم حدود دو سال و خورده‌ای است که این مالیات را به سیستم کلینیسین‌های دامپزشکی اضافه کرده‌اند، بدون اینکه مبنای منطقی و مشخصی داشته باشد. واقعاً نمی‌دانیم چرا باید بابت کار درمانی، ارزش افزوده پرداخت کنیم. کدام پزشک چنین مالیاتی می‌دهد؟ کدام داروخانه یا مرکز درمانی زیر بار مالیات بر ارزش افزوده می‌رود؟ ارزش افزوده مختص مشاغلی است که فعالیت تجاری دارند؛ جایی که یک کالا خریداری و دوباره فروخته می‌شود. اما ما کار درمانی انجام می‌دهیم، نه تجارت کالا. درمان اصلاً شاخصه‌ای ندارد که مشمول چنین مالیاتی شود.
از طرف دیگر، بخش زیادی از مراجعان ما صاحبان حیوانات خانگی نیستند؛ حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد افراد شخصی هستند اما ۵۰ تا ۶۰ درصد حامیان حیوانات آزاد شهری‌اند که حیوانات بیمار یا مصدوم را برای درمان یا جراحی می‌آورند. ما نمی‌توانیم از این افراد هزینه‌های کامل را بگیریم و ناچار تخفیف می‌دهیم. همین تخفیف‌ها، وقتی کنار فشار ۱۰ درصد مالیات ارزش افزوده قرار می‌گیرد، واقعاً عرصه را بر ما تنگ می‌کند و فشار مالی شدیدی ایجاد می‌کند.
حکیم مهر: وضعیت تعرفه‌های خدمات دامپزشکی در استان کرمان به چه شکل است؟ آیا تعرفه‌ها رعایت می‌شود و این تعرفه‌ها چقدر با نیازها و هزینه‌های واقعی همخوانی دارد؟
من چون رئیس صنف کلینیسین‌ها هستم، هر سال جلساتی داریم و بر اساس تعرفه‌های کلان‌شهرها (تهران، کرج، اصفهان، شیراز، مشهد و سایر کلان‌شهرها) قیمت‌ها را استخراج میکنیم. چون کرمان هم کلانشهر محسوب می‌شود، سعی میکنیم تعرفه‌ها را در همان سطح یا حتی کمتر از آن تعیین کنیم. اما همین قیمت‌گذاری هم با مشکلات زیادی روبه‌رو می‌شود.
از طرفی نظام دامپزشکی، سازمان دامپزشکی و برخی نهادهای دیگر مرتب می‌گویند چرا هزینه‌ها را افزایش داده‌اید و در روند تعرفه‌گذاری سنگ‌اندازی میکنند. ما سال گذشته در آبان‌ماه افزایش قیمت داشتیم، اما بلافاصله چندین جلسه ما را احضار کردند و اعتراض کردند که چرا هزینه‌ها بالا رفته است. برای همین امسال در آبان قیمت‌ها را افزایش ندادیم و تصمیم گرفتیم تا عید صبر کنیم تا ببینیم شرایط کشور چگونه می‌شود و چقدر امکان افزایش منطقی تعرفه‌ها وجود دارد.
حکیم مهر: دامداران و صاحبان حیوانات خانگی چقدر توان پرداخت تعرفه‌های موجود را دارند؟ آیا پرداخت‌ها نقدی است؟
اگر قرار باشد هزینه‌ها مطابق تعرفه مصوب باشد، معمولاً نقدی پرداخت می‌شود؛ اما در یکی دو سال اخیر اوضاع تغییر کرده. الان حدود ۳۰ درصد کیس‌ها توان پرداخت کامل ندارند و مجبوریم یا به‌صورت چک کار کنیم یا خدمات را اقساطی انجام بدهیم، مخصوصاً در مورد جراحی‌ها. این موضوع فشار اقتصادی زیادی روی کلینیسین‌ها می‌گذارد.
حکیم مهر: وضعیت ارتباط انجمن صنفی کلینیسین‌ها با اداره کل دامپزشکی استان کرمان چگونه است؟
خوب است. هر زمان جلسه‌ای بوده شرکت کرده‌ایم، با همفکری پیش رفته‌ایم و مشکل خاصی نداشته‌ایم.
حکیم مهر: ارتباط شما با شورای نظام دامپزشکی استان چطور بوده است؟
آن سیستم هم همین‌طور. ما همیشه یک انسجام مناسب و همکاری سازنده میان سازمان نظام و انجمن صنفی داشته‌ایم.
حکیم مهر: آیا در استان کرمان با پدیده دخالت افراد فاقد صلاحیت در امور درمانی دامپزشکی مواجه هستید؟
بله، اما خیلی زیاد نیست. بیشتر پت‌شاپ‌ها در کار کلینیک‌ها دخالت می‌کردند، به‌ویژه در زمان واکسیناسیون به‌صورت غیرقانونی فعالیت داشتند. برای همین هم پیگیری‌هایی انجام شد. البته این وضعیت در کرمان نسبت به شهرهایی مثل کرج خیلی کمتر است؛ من قبلاً کرج هم کلینیک داشتم و آنجا دخالت افراد فاقد صلاحیت بسیار بیشتر بود.
حکیم مهر: وضعیت نظارت بر فروش یا تجویز داروهای دامپزشکی در استان چگونه است؟
این موضوع را بهتر است از داروخانه‌ها بپرسید، اما واقعیتی که وجود دارد این است که مردم عادی می‌توانند بعضی داروها را بدون نسخه تهیه کنند و داروخانه‌ها معمولاً محدودیتی برای فروش ایجاد نمی‌کنند. این موضوع برای ما مشکل‌ساز شده؛ چون خیلی وقت‌ها افراد خودسرانه درمان انجام می‌دهند و وقتی حیوان به دست ما می‌رسد، دیگر کار زیادی نمی‌شود برایش انجام داد.
حکیم مهر: نقش انجمن صنفی کلینیسین‌های استان در دفاع از حقوق اعضا چقدر مؤثر بوده است؟
انجمن صنفی ما نسبتاً تازه‌تأسیس است؛ یکی دو سال بیشتر از شروع فعالیتش نمی‌گذرد. به‌همین دلیل تاکنون بیشتر تمرکز ما روی تعرفه‌گذاری، نرخ‌گذاری و سامان‌دهی مالی بوده است. امور مربوط به اعضا، مانند صدور مجوزها و مسائل انضباطی، معمولاً از سوی سازمان نظام دامپزشکی پیگیری می‌شود. اگر موردی پیش بیاید، ما از طریق همان نهاد پیگیری میکنیم. هنوز وارد مرحله‌ای نشده‌ایم که استقلال کامل در رسیدگی به حقوق اعضا داشته باشیم.
حکیم مهر: اشاره کردید که دامپزشکان جوان هنگام ورود به بازار کار از نظر عملی و مهارتی آمادگی کافی ندارند. لطفاً بیشتر توضیح دهید. ریشه این ضعف کجاست؟ و آیا دوره‌های تکمیلی و بازآموزی می‌تواند مفید باشد؟
همان‌طور که قبلاً گفتم، یکی از اصلی‌ترین مشکلات ما همین است. بسیاری از فارغ‌التحصیلان پرکتیکال بلد نیستند کار کنند. یعنی فقط یک‌سری مبانی تئوری را بلدند؛ آن هم نه همیشه از تکست‌بوک‌ها و منابع علمی معتبر، بلکه همان چیزهایی که از اساتید دانشگاه شنیده‌اند—که ممکن است خود آن‌ها هم در بخش تشخیص و درمان به‌روز نباشند. بسیاری از بچه‌ها این آموزه‌ها را صرفاً تکرار میکنند و عملاً مهارت واقعی برای مدیریت کیس ندارند.
دوره‌های بازآموزی چندان مؤثر نیست، چون معمولاً بعد از گرفتن پروانه برگزار می‌شود. من معتقدم راه‌حل اصلی این است که قبل از صدور پروانه، دوره‌های عملی اجباری و آزمون‌های مهارتی برگزار شود؛ مشابه آنچه در خارج از کشور انجام می‌شود. باید یک امتحان جامع عملی گرفته شود تا مشخص شود سطح مهارت پرکتیس این افراد چقدر است و آیا واقعاً توانایی کار عملی دارند یا نه. بعد از آن، پروانه کار صادر شود. در غیر این صورت، این مشکلات در آینده بیشتر هم خواهد شد.
حکیم مهر: اگر در سطح ملی اختیار تصمیم‌گیری داشتید، سه اقدام فوری شما برای بهبود وضعیت کلینیسین‌های دامپزشکی چه بود؟
اول از همه، گرفتن یک امتحان عمومی و عملی قبل از صدور پروانه؛ که همان‌طور که گفتم، مشخص کند فرد واقعاً توانایی کار درمانی دارد یا نه. دوم، ایجاد یک سیستم نظارتی واقعی بر درمان و رسیدگی جدی به شکایاتی که علیه کلینیسین‌ها مطرح می‌شود. این نظارت باعث می‌شود کیفیت کار بالا برود و فضای حرفه‌ای شفافی ایجاد شود.
سوم، افزایش همکاری و تعامل نظام دامپزشکی و سازمان دامپزشکی با بخش خصوصی. الان نوعی فاصله و گاهی بی‌توجهی وجود دارد. باید کلینیسین‌ها را بخشی از بدنه اصلی دامپزشکی کشور دانست، نه گروهی جدا و کم‌اهمیت.
حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.
............
میگویید ما بر اساس دیگر کلانشهر ها تعرفه ها را تعیین میکنیم در کرمان تعرفه گاهی اوقات نصف شیراز و مشهد بقیه شهر هاست
انجمن صنفی تشکیل دادیم ..... که شما از حق ما دفاع کنید نه اینکه بگویید به ما گیر دادن سال پیش الانم دیگه افزایش نمیدیم