حکیم مهر - طی سال‌های گذشته با فشاری که از طریق همه کشورهای همسایه روی ذخایر دریای خزر آمده، متاسفانه مقداری ذخایر اصلی ماهیان خاویاری و میزان صید این ماهیان کاهش پیدا کرده است.
کاهش ذخایر ماهیان خاویاری دریای خزر موضوع حائز اهمیتی است که طی چند سال گذشته بسیاری از مسوولان و کارشناسان نسبت به این قضیه هشدار داده‌اند و البته در بین سایر عواملی که برای این کاهش ذخایر ذکر می‌شود، صید غیرمجاز عامل بسیار مهمتری است که باید تمام کشورهای حاشیه خلیج فارس برای مقابله با آن راهکارهای کارآمدی ارائه کرده و از گسترش این پدیده جلوگیری کنند چراکه در غیر اینصورت دیری نخواهد پایید که تنها در موزه‌ها شاهد بقایای ماهیان خاویاری باشیم.
مهندس محمد قاسمی ـ معاون صید و بنادر ماهیگیری سازمان شیلات ایران در پاسخ به این سوال که صید بی‌رویه تا چه حد در کاهش ذخایر ماهیان خاویاری تاثیر دارد؟ تصریح کرد: در برخی کشورها این قضیه وجود دارد و در کشور ما نیز بی‌تاثیر نیست ولی خوشبختانه با امکانات و نیروهایی که در طول ساحل مستقر کرده‌ایم و همچنین با وجود پایگاه‌های حفاظت منابع و پاسگاه‌ها، کنترل مناسبی برای جلوگیری از صیدهای بی‌رویه و قاچاق صورت می‌گیرد البته در این زمینه نیاز به هماهنگی‌های بیشتر بین دستگاه‌ها و ارگان‌های ذی‌ربط است تا بتوان کنترل بیشتری را انجام داد.
وی تاکید کرد: برای جلوگیری از صیدهای بی‌رویه و کاهش ذخایر ماهیان خاویاری اقدام یک کشور به تنهایی کافی نیست چراکه این گونه یک گونه‌ی مهاجر در تمام دریای خزر است و باید این همکاری و همراهی از سوی 5 کشور صورت گیرد.
همچنین دکتر محمد پورکاظمی ـ رییس انیستیتو بین‌المللی ماهیان خاویاری درباره اقدامات این انستیتو برای بررسی ذخایر ماهیان خاویاری گفت: در حال حاضر گشت تحقیقات ارزیابی ذخایر ماهیان خاویاری در حال انجام است و این گشت از حدود دو هفته پیش با دو کشتی برای اعماق بالای ده متر و اعماق پایین ده متر آغاز شده است.
وی گفت: این کشتی‌ها با ایستگاه‌هایی که در دریا از منطقه آستارا تا بندر ترکمن وجود دارد با روش‌های مختلف از جمله روش دام‌گذاری در قسمت‌های کم عمق مشخص می‌کنند که آخرین وضعیت ذخایر در دریای خزر چگونه است.
پورکاظمی افزود: بعد از آنالیزها و نتایج آنها مشخص می‌کنیم که چه مقدار برداشت باید از دریای خزر صورت گیرد.
رییس انیستیتو بین‌المللی ماهیان خاویاری ادامه داد: این کشتی‌ها ضمن تعیین میزان کمی ماهیان خاویاری و بیومست آنها مطالعاتی در زمینه‌ی فیزیولوژی این ماهیان که آخرین وضعیت آنها را مشخص می‌کند و مطالعات ژنتیکی و اکولوژیکی آنها صورت می‌دهند که امیدواریم تا دو هفته دیگر مطالعات به پایان رسیده و نتایج را منتشر کنیم.
گفتنی است ماهیان خاویاری از قدمت بسیار زیادی(حدود 250- 200 میلیون سال) برخوردارند و به فسیل زنده معروفند و گوشت و خاویار آنها از نظر غذایی و ارزآوری با ارزش است تاجایی که خاویار به‌عنوان گرانترین ماده غذایی در جهان محسوب می‌شود، همچنین ضمن تولید پروتئین، در معیشت حدود 700 تا 800 خانوار و ایجاد امنیت اجتماعی تاثیر زیادی دارد.
در طول 300 کیلومتر نوار ساحلی استان گیلان 19 صیدگاه فعال ماهیان خاویاری با حدود 240 نفر صیاد، هشت شرکت پیمانکار و حدود 80 فروند قایق در محدوده آستارا تا چابکسر مشغول فعالیت و صید ماهیان خاویاری هستند.
به گفته برخی مسوولان ماهیان خاویاری موجود در دریای خزر شامل ازون برون، چالباش، قره برون، شیب و فیل ماهی است و از آنجایی که اکثر این ماهیان در سنین بالا به بلوغ می‌رسند (حتی در بعضی گونه‌ها تا حدود 20 سال نیز طول می‌کشد)با تحویل مولدان به کارگاه‌های تکثیر و تولید بچه ماهی و رهاسازی آنها به دریا ذخایر این ماهیان تامین می‌شود ولی با توجه به اینکه پس از فروپاشی شوروی سابق کشورهای استقلال یافته برنامه‌های منظمی برای حفاظت از دریا نداشته و بطور جد به امر تکثیر نپرداخته‌اند، بنابراین به رغم تلاش ایران در جهت صید مولدان، تکثیر و تولید بچه ماهی و حفاظت آنان، کماکان نیز سیر نزولی کاهش ذخایر ادامه دارد.
