حکیم مهر - روابط عمومی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات نوشت :
" بررسی نقش و جایگاه دامپزشکان در نظام سلامت کشور به مناسبت روز دامپزشکی "
پیشگفتار :
14 مهر ماه به عنوان روز دامپزشکی بهانه ای بود که اینبار پای سخن دو تن از اساتید برجسته و دامپزشکان دانشکده دامپزشکی واحد علوم و تحقیقات نشسته و از هر دری در مورد اوضاع و احوال دامپزشکی و دامپزشکان و نقش و جایگاهشان در تأمین سلامت مردم و جامعه بپرسیم و بشنویم . از تاریخچه دامپزشکی در کشور تا مشکلاتشان و انتظاراتشان در نشست تخصصی با موضوع " نقش و جایگاه دامپزشکان در نظام سلامت کشور " مطرح شد .
این نشست تخصصی با حضور دکتر پژمان مرتضوی معاون دانشکده دامپزشکی واحد علوم و تحقیقات و دکتر سید امیر انوار رئیس پلی کلینیک مجهزدام های کوچک این واحد دانشگاهی تشکیل گردید که متن حاضر خلاصه این گفتگو است .
- نامگذاری 14 مهر ماه بنام دامپزشکی در تقویم سالانه کشور به طور حتم نشاندهنده اهمیت آن در کشور است . در خصوص دلیل نامگذاری آن بفرمائید :
دکتر مرتضوی : ایرانیان باستان از اولین اقوامی بودند که اقدام به رام کردن حیوانات کردند . آنان برخی از حیوانات و پرندگان را مورد احترام قرار می دادند . روز 14 مهر را روز گوش می نامیدند ( گوش روز ) و در این روز برای سلامت حیوانات دعا می کردند . در واقع منشأ نامیدن 14 مهرماه بنام روز دامپزشکی به سنت ایرانیان باستان بر میگردد . اما ایرانیان همواره اهمیت خاصی به حیوانات می دادند . پس از اسلام نیز تأکید اسلام بر این امر بود . در قرآن مجید و احادیث فراوان بر رعایت حقوق حیوانات تأکید شده است . آیه های 73-71 سوره یس ، آیه 21 سوره مومنون ، آیه 38 سوره انعام ، آیه های 8-5 سوره نحل از جمله تأکیدها و اشاره های قرآن مجید به حیوانات است .
بر این اساس است که اولین دانشکده دامپزشکی در ایران در سال 1311 یعنی دو سال قبل از تأسیس دانشگاه تهران تحت عنوان مدرسه علوم بنیادی تأسیس شده است و از این باب، دانشکده دامپزشکی از قدیمی ترین دانشگاههای کشور است .
لطفا به طور مختصر در خصوص جایگاه دامپزشکی در نظام سلامت کشور بفرمایید؟
دکترانوار: در کشور ما متأسفانه علم دامپزشکی از علوم پزشکی جدا شده است در حالی که علوم پزشکی شامل مجموعه ای از علوم است که دامپزشکی هم جزئی از آن محسوب می شود. در واقع زمانی شعار پیشگیری بهتر از درمان بطور کامل محقق می شود که پزشکی و دامپزشکی همپای هم حرکت و فعالیت کنند. تأمین غذای سالم که مهمترین عامل پیشگیری از انواع بیماری هاست مستلزم نظارت دامپزشکی است. بدون دخالت و نظارت متخصصان دامپزشکی امکان تولید شیر، گوشت، فرآورده های دامی و ... وجود ندارد. دام نیاز به بهداشت فراوانی دارد که این مهم تنها با نظارت دامپزشکان امکان پذیر است. اما از این حیث که دامپزشکان چه جایگاهی در کشور دارند، باید بگویم کار بسیار و راه طولانی در پیش داریم. دامپزشکان در کشتارگاهها در وضع خوبی بسر نمی برند. آنان مجبورند زیر نظر کارفرمایانی که حتی فاقد مدرک دیپلم هستند کار کنند و حقوقشان را از آنان مطالبه کنند.
توجهی که در کشورهای پیشرفته به نظام و سیستم دامپزشکی می شود در کشورمان وجود ندارد. پیشنهاد شده که دامپزشک به جای آنکه حقوق و دستمزد خود را از دامداران دریافت کنند از طریق نظام دامپزشکی و سیستم دولت دریافت کنند. واقعا دامپزشکان کشور با کارهای طاقت فرسا ولی بصورت گمنام در جای جای کشور مشغول فعالیتند. اگر هدف این است که به نقطه ای برسیم که حرف اول را درجهان بزنیم، دامپزشکی و ارتقاء سطح دامپزشکی یکی از ضروریات به شمار می آید. در کشورهای پیشرفته میزان درآمد پزشکان از دامپزشکان بسیار کمتر است چرا که دامپزشکان در امر پیشگیری قبل از درمان فعالند. معتقدم سیستم دامپزشکی باید با قدرت از دامپزشکان حمایت کند تا بازار برای این متخصصان تعیین تکلیف نکند. دامپزشکان خط مقدم نظام سلامت کشورند. در دامداریها بسیاری از اصول اولیه دامداریهای پیشرفته رعایت نمی شود بطوریکه هم اکنون بسیاری از بیماریهای انگلی دام در دنیا ریشه کن شده است ولی در ایران خطرات بالقوه آن وجود دارد. لزوم تبدیل دامداریهای سنتی به صنعتی به فوریت یک ضرورت است. به شدت نیازمند افزایش استانداردهای مواد غذایی و دامی در کشور هستیم. در گوشت قرمز، سفید، شیر، لبنیات و ... باید استانداردهای غذایی را افزایش دهیم و این امر مستلزم افزایش دخالت و نظارت کامل سازمان یافته و حمایت شده دامپزشکان در بخشهای مختلف است.
دکتر مرتضوی : دامپزشکان نقش مستقیمی در سلامت افراد جامعه دارند . دامپزشک از طریق کنترل بیماریهای مشترک میان انسان و دام مانند سل ، تب مالت ، هاری و ... ، همچنین از طریق نظارت بر مواد غذایی که مصرف می کنیم ، چه در زمان تولید ، چه در زمان فراوری و بسته بندی مواد غذایی، نقش دامپزشکان کاملاً محسوس و تعیین کننده است . سلامت گوشت سفید ، طیور و ماهیان بر عهده دامپزشکان است و بر همین اساس سازمان جهانی دامپزشکی شعار " دام سالم ، غذای سالم" را با هدف نشان دادن اهمیت این مبحث برگزیده است .
- اگر بخواهیم آسیب شناسی در نظام آموزش عالی در بخش تربیت متخصصان دامپزشکی و مشکلات این قشر از متخصصان داشته باشیم ، به چه نکاتی می توان اشاره داشت ؟
دکتر مرتضوی : در این خصوص می توانیم بحث را از تعداد دانشگاههای دامپزشکی آغاز کنم . در حالی که مثلاً در کشوری مانند نیوزلند که در بحث دامپزشکی کشور پیشرفته ای است، 2 دانشکده دامپزشکی وجود دارد ، در انگلستان 3 دانشگاه ، در آمریکا 27 دانشگاه ، در کشورمان 11 دانشکده دولتی و 10 دانشگاه آزاد مشغول تدریس دامپزشکی است . در واقع تربیت دانشجو در دامپزشکی بیش از حد نیاز جامعه صورت می گیرد . این خود یک بی نظمی و عدم هماهنگی را موجب شده است . گاهی دانشگاه دامپزشکی تأسیس می شود ولی استاد مورد نیاز در آن وجود ندارد . این به معنی آن نیست که دانشگاهها هم اکنون فاقد استادند ولی این امر به سختی در برخی از دانشگاهها صورت می گیرد . در حقیقت اولین مشکل که باید حل شود ، سیستم آموزشی است . در دانشگاههای دولتی پذیرش دانشجویان نوبت دوم ( شبانه سابق ) در دامپزشکی بیشتر با هدف تأمین بودجه صورت می گیرد . در حالی که این تأمین بودجه می تواند از طریق ارتباط دانشگاه با صنعت نیز تأمین شود . از طرفی دامپزشکان به دلیل معیشت ، در شهرهای بزرگ تمرکز یافته اند که می بایست این مسئله حل شود و دامپزشکان برای عزیمت و استقرار در روستاها ترغیب شوند . مشکل بعدی ، تعرفه های دامپزشکی است که نسبت به واقعیات و نوع کار دامپزشکان غیر کارشناسی است و نیازمند بازنگری مجدد است. دامپزشک مانند متخصص اطفال است چراکه با بیماری مواجه بوده که نمی تواند از او توقع همکاری داشته باشد و از سوی دیگر دامپزشکی جزء کارهای یدی محسوب می شود.در این بین یک روستایی که یک گاو تمام سرمایه اش است ، توانایی پرداخت هزینه های درمانی دام خود را نداشته و از این منظر نیز ، جنبه معیشت دامپزشکان بایستی مورد توجه قرار گیرد. تعرفه های سازمان دامپزشکی نیز بسیار پایین است . به عنوان مثال ، در انجام عمل سزارین گاو ، دستمزدی بین 50 تا 100 هزار تومان برای دامپزشکان در نظر گرفته شده است ، که با توجه به مشکل بودن اینگونه از عمل های جراحی مبلغ بسیار ناچیزی است . در خصوص عزیمت دامپزشکان به روستاها می بایست برنامه ریزیها همه جانبه ای صورت گیرد . طرحهایی که در مورد پزشکان انجام شده همچون طرح پزشک خانواده باید در بخش دامپزشکی نیز صورت گیرد . از سویی سازمان دامپزشکی از آنجایی که یک ساختار وزارتخانه ای ندارد و یک سازمان است نمی تواند آزادی عمل مناسبی در کشور داشته باشد بنابراین ساختار سازمان دامپزشکی نیازمند تحول است . بر همین منوال نظام آموزشی دانشکده های دامپزشکی نیز منسجم نیست . بازنگری جدی در نظام آموزشی این دانشکده ها هم ضروری به نظر می رسد .
آقای دکتر انوار ، در خصوص ارتقاء سطح استاندارد غذایی فرمودید. آیا نظام آموزش عالی کشور و دانشگاه ها چنین ظرفیت علمی درخور برای ایفاء نقش سازنده در این مسیر را دارند؟
دکتر انوار: نیروی متخصص دامپزشکی در کشور با تخصص های متفاوت وجود دارد. کشور در این زمینه نه تنها مشکلی ندارد بلکه متخصصان و اساتید توانمند در کشور حضور دارند که می توانند راهبری این امر را در داخل و حتی منطقه انجام دهند. دانشگاه های کشور در این زمینه خیلی خوب عمل کرده اند. ولی مدیریت درستی برای استفاده و بهره گیری از این افراد وجود ندارد. ساختار مناسب مدیریتی کلان در نظام سلامت کشور باید در این زمینه برنامه ریزی همه جانبه ای داشته باشد. نمونه بارز آن در واحد علوم و تحقیقات است. این دانشگاه از جایگاه برجسته ای با توجه به اساتید، فارغ التحصیلان و امکانات و تجهیزات آزمایشگاهی پیشرفته برخوردار است. دانشکده دامپزشکی واحد علوم و تحقیقات در دو بخش دام های بزرگ و دامهای کوچک از امکانات منحصر به فردی برخوردار است.
دکتر مرتضوی : دانشکده دامپزشکی واحد علوم و تحقیقات از دانشکده های جامع و کامل کشور محسوب می شود. این دانشکده از اساتید ممتاز و عمدتاً از چهره های ماندگار دامپزشکی کشور بهره مند است . اساتید جوانی هم که این دانشکده جذب کرده از نخبه های این علم در کشور محسوب می شوند . این اساتید جوان علاوه بر تدریس، فعالیت های جانبی اعم از از جراحی های مختلف دام را در کشور انجام می دهند . در بخش دام بزرگ اگرچه کمی دیر شروع کردیم ولی از حیث نیروی انسانی متخصص و امکانات و تجهیزات مشکلی وجود ندارد .
یکی از ویژگی های دانشکده دامپزشکی علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی حضور خانمهای دانشجو در این رشته تحصیلی است . در واقع علوم و تحقیقات تنها واحد دانشگاهی دانشگاه آزاد اسلامی است که در رشته دامپزشکی خانمها هم تحصیل می کنند . هرچند برخی معتقدند که حضور دانشجویان دختر در این رشته مشکل ساز است ولی بنده معتقدم حضور دختران دانشجوی دامپزشکی یک فرصت برای این شاخه از علم در کشور است . در واقع از آنجایی که دامپزشکی به دلیل ماهیت و تفاوت آن با پزشکی که نیاز به حوصله و وقت گذاری بیشتری برای تشخیص بیماری را دارد ، خانمها به همین دلیل از دامپزشکان آقا موفقترند و تشخیص بیماری نزد آنان بهتر انجام می شود .
در پایان چه پیامی در روز دامپزشکی به همکاران خودتان،مردم و دانشجویان دامپزشکی دارید؟
دکتر انوار: عشق به دامپزشکی در وجود همه دامپزشکان موج می زند. بدون شک شعار پیشگیری بهتر از درمان با کمک دامپزشکی و سایر بخشهای مرتبط محقق خواهد شد. مردم حق دارند غذای سالم مصرف کنند و ماباید بتوانیم سطح بهداشت را دراین زمینه افزایش دهیم. من به سهم خود ضمن تبریک این روز به همه همکاران و ضمن بیان خسته نباشید به همکاران عرض می کنم که سلامتی و ارتقاء سطح سلامتی هموطنان امیدی است در دل همه ما تا بتوانیم تلاشمان را صد چندان کنیم.
دکتر مرتضوی : به مردم ، دانشجویان این رشته و به همه دامپزشکان این روز را تبریک می گویم . از رسانه های عمومی می خواهم از خدمات و اهمیت حضور دامپزشکان بیشتر به افکار عمومی اطلاع رسانی نمایند.
يك سوالي به ذهنم رسيد پس از خواندن اين خبر : آيا هنوز هم اونجا كسي براي دوره هاي تخصصي و عمومي ثبت نام ميكنه؟ فكر كنم شهريه هاشون ديگه نجومي شده باشه !!!! 
