حکیم مهر - دکتر سید جاوید آل داود عضو هیأت علمی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران در برنامه پایگاه تندرستی شبکه رادیو اینترنتی ایران صدا درباره سهم حیوانات خانگی در زندگی انسان به اظهار نظر پرداخت.
در این برنامه که در ابتدا با چند نفر مصاحبه شد ، شرکت کنندگان در مصاحبه به نگهداری از سگ ، لاک پشت ، گربه ، همستر و غیره اشاره کردند و سپس مجری برنامه (دکتر جوان (دامپزشک)) موضوع را مراقبت های بهداشتی از حیوانات خانگی عنوان کرد.
دکتر آل داود در پاسخ به سؤال مجری برنامه مبنی بر اینکه نگهداری از حیوانات خانگی ممکن است معضلاتی برای مردم از نظر بیماریهای قابل انتقال بین حیوان و انسان بهمراه داشته باشد گفت : قبل از اینکه بگوییم این حیوانات چه معضلاتی برای ما ایجاد می‌کنند باید بگوییم اصلاً لزوم نگهداری از حیوانات خانگی چیست؟
این متخصص بیماریهای داخلی حیوانات خانگی افزود : شهرنشینی قدری انسان را از طبیعت دور کرده و طبیعی است که انسان تمایل دارد ارتباط بیشتری با طبیعت داشته باشد و استفاده از گیاهان و گلهای حتی مصنوعی در آپارتمانها نشانه این موضوع است. حضور حیوانات در خانه هم یکی از تقاضاهای ذاتی و روحی انسان برای رسیدن به طبیعت است و نگاه به مخلوقات خداوند نظیر حیوانات هم مطابق توصیههای دینی ما برای تدبر در قدرت خداوند ارزشمند است.
دکتر آل داود در ادامه اظهار داشت : باید غیر از بحث حسی و روحی که اشاره کردم باید دلیل عقلی هم برای نگهداری از حیوانات در منزل داشته باشیم. نگهبانی ، پرکردن خلاءهای عاطفی افراد مسن ، توصیه روانپزشکان برای درمان اضطراب یا افسردگی (pet therapy) را از جمله این دلایل میدانم.
عضو هیأت علمی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران همچنین گفت : در مورد بیماری باید گفت انتقال بیماری در داخل گونه دهها برابر به دلیل اختلاف سطح سلولی نسبت به خارج گونه بیشتر است. مثلاً انسان از انسان بسیار بیشتر از حیوان بیماری میگیرد و برعکس!
وی افزود : اگر خانواده‌ها نگران انتقال بیماری به فرزندشان هستند این نگرانی در مهدکودک بسیار بیشتر از نگرانی ارتباط فرزندشان با یک پرنده یا گربه در منزل است. چون بسیاری از بیماریها اصلاً از حیوانات به انسان منتقل نمی‌شود و این درحالی است که ممکن است این بیماری نظیر عفونت پارووویروسی در گربه ، حیوان را به سرعت از بین ببرد.
دکتر آل داود در پاسخ به سؤال مجری برنامه در خصوص دستهبندی بیماریهای قابل انتقال بین حیوان و انسان هم گفت : یکسری بیماریها ویروسی هستند مثل هاری که خیلی هم خطرناک است و گرچه مردم بیشتر سگ را در معرض خطر میدانند اما سگ در گروه غیرحساستری قرار دارد و هاری در گاو خطرناک‌تر از هاری در سگ است و مردم فکر می‌کنند مثلاً گاو هار نمی‌شود! آنچه مهم است اینکه حتماً باید واکسن هاری برای سگ زده شود.
وی در ادامه اظهار داشت : بیماریهای دیگر انگلی است و مثل جربها با خارش در حیوان مشخص شده که بعضی از بیماریهای انگلی در این بین به انسان منتقل می‌شود. برخی مواقع هم انگل در مدفوع حیوان دفع می‌شود و ما آن را با چشم نمی بینیم و مدفوع برای صاحب حیوان ممکن است خطرناک باشد و با وجود اینکه مطمئن نیستیم که حیوان آلوده به انگل هست یا خیر باید داروی ضد انگل به حیوان برای پیشگیری داده شود.
مجری برنامه با اشاره به تمایل مردم برای نگهداری موش در خانه از خطرات بیماریزایی آنها از دکتر آل داود سؤال کرد که ایشان در پاسخ گفت: تمام بیماریهایی که در پستانداران داریم چون اینها هم خونگرم و پستاندار هستند ممکن است دیده شود. البته موش با خرگوش متفاوت است و خرگوش از دسته جوندگان است اما به دلیل آنکه این حیوانات نظیر همستر کوچک هستند و بیشتر با انسان از طریق دست زدن ارتباط دارند باید مراقب بیماریها بود.
توضیح حکیم مهر : در بین مردم موش با همستر غالباً اشتباه گرفته می‌شود و این در حالی است که موش با همستر هیچ قرابت و ارتباطی ندارد.
در ادامه مجری برنامه پرسید اگر فردی سگی داشته باشد و در خیابان سگ وی به فرد دیگری حمله کند چه مرجعی برای شکایت وجود دارد و دکتر آل داود در پاسخ اظهار داشت : در مورد ساختمان و آپارتمان همان قانون آپارتماننشینی را داریم و مسئله حیوانات در آن ذکر نشده است اما در مورد تردد در خیابان هم قانونی در این زمینه نداریم.
وقتی مجری برنامه پرسید به هر حال نمی‌شود جلوی سر و صدای حیوان را گرفت و باعث آزار همسایه‌ها می‌شود دکتر آل داود پاسخ داد: الآن روشهایی وجود دارد که با دارو یا جراحی صدای حیوان را کاهش میدهند یا قطع می‌کنند که از نظر حمایت از حیوانات مقبول نیست اما در خارج از ایران انجام می‌شود!
دکتر آل داود همچنین با اشاره به مشکلات شرعی نگهداری از سگ به پایاننامهای مشترک با اداره دامپزشکی ارتش اشاره کرد که طی آن دو حیوان سگ و گرگ با هم تلفیق شده و به نام قوچک است و چون بعد از دو نسل شباهت زیادی به گرگ دارد بنابراین نجس نیست و بنابر استفتائات انجام شده از علماء مشکل شرعی ندارد!
عضو هیأت علمی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران با اشاره به انحلال تأسف‌بار اداره دامپزشکی ارتش این طرح را عقیم مانده دانست و گفت : قرار بود روی رفتارشناسی این حیوان جدید هم کار شود و چون صورتی شبیه گرگ دارد که زیبا است مورد استقبال هم واقع می‌شد و قابل تربیت شدن هم بود و حتی از سوی ستاد مبارزه با مواد مخدر تقاضاهایی داشتیم و یا قرار بود به خارج از کشور برای حفاظت از حرمین شریفین باتوجه به آنکه مشکل شرعی ندارد صادر شود که اینکارها انجام نشد!
دکتر آل داود همچنین به پایاننامهای اشاره کرد که با همکاری نماینده وقت ولی فقیه در شهرکرد بعنوان مشاور پایاننامه انجام شده و طی آن متون مختلف اسلامی را بررسی کرده‌ایم و مشخص شد تنها دینی که سگ را پلید میدانسته یهود بوده است.
وی افزود : در قرآن تنها توصیه های مثبت درباره سگ آمده و حتی احکام شکار توسط سگ هم بیان شده و نشانه ارتباط زیاد انسان با سگ است.
دکتر آل داود همچنین افزود : در روایات پیامبر (ص) هم یک مورد یافتیم (!) که سعدی هم آن را به شعر درآورده و طی آن گناهان فردی که به سگی در بیابان آب داد بخشیده شد.
وی ادامه داد : در روایات منسوب به حضرت علی علیه السلام هم ده صفت مثبت از سگ بیان شده بود و بعد دیدیم روایتی از امام صادق علیه السلام نقل شده که نیمخورده سگ نجس است و این روایت مبنای فتوای نجاست سگ است(!). در حالی که این روایت با آیه قرآن هماهنگ است که اگر سگ شکاری از شکار خورده بود مجاز نیستید از آن بخورید و مشخص است که سگ تربیت شده شکاری ، شکار را نمیخورد.
دکتر آل داود سپس اظهار داشت : روایاتی هم بود که از قول بیست نفر افراد نامشخص نقل شده و در باب دهم و یازدهم وسائل الشیعه آمده که مثلاً آقایی از پسرش و وی از عمویش و همینطور از دیگران شنیده و حدیث به این شکل معتبر نیست. ولی در روایات اصلی منسوب به پیامبر و حضرت علی علیه اسلام و در قرآن و نهج البلاغه چیزی در زمینه نجاست سگ نیامده است!
وی افزود : البته برخی شواهد هم بود که در زمان حمله خلیفه دوم به ایران ، ایرانیان سگ داشتند و مزاحم بود و ممکن است این علت نجس دانسته شدن سگ باشد که اینهم معتبر نیست و به هر حال موضوع نجاست سگ برای ما اثبات نشده است!
---------------------------------------------------------
توضیح حکیم مهر : این سخنان در حالی ایراد شده که مدیر روابط عمومی وقت دانشگاه آزاد اسلامی شهر کرد اعلام کرده بود : در این پایان نامه از مشاوره امام جمعه شهر استفاده شد اما برداشت نادرست از صحبت های او عاملی بود تا مسئله عدم نجاست سگ مطرح شود که خود امام جمعه هم در سخنرانی‌هایی از برداشت نادرست از صحبت هایش اظهار تاسف کرد.
همچنین مدیر وقت روابط عمومی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد ضمن اشاره به درج تکذیبه این دانشگاه در روزنامه ایران خاطر نشان کرد: همان موقع ما اعلام کردیم این موضوع وجاهت دینی ندارد!
ضمناً پاسخ سؤالاتی به شرح ذیل از آیت الله مکارم شیرازی از مراجع معظم تقلید به اطلاع بینندگان محترم نشریه حکیم مهر می رسد :
1 - آیا روایات در مورد موضوع نجاست سگ در کتاب وسایل الشیعه از دیدگاه علم رجال و حدیث معتبر است؟
2 - آیا دستور کشتن سگ های ایرانیان از سوی خلیفه دوم در جریان حمله به ایران صحت دارد؟
3 - آیا مبنای صدور فتوای نجاست سگ تنها حدیث امام صادق (ع) درباره نخوردن نیم خورده سگ است؟
پاسخ آیت الله مکارم شیرازی :
تنها در جلد دوم «وسایل الشیعه» ابواب نجاست، باب 12، یازده روایت درباره نجاست سگ ذکر شده است که تعدادی از آنها اسناد معتبری نیز دارد.
و روایات منحصر به آنچه در سوال سوم گفته شده نیست. این مساله ارتباط با داستان خلیفه دوم که صحت آن نیز معتبر نیست ندارد.
---------------------------------------------------------
دکتر آل داود در ادامه گفت : زمانی طرحی ارائه کردیم که نگهداری از حیوانات را قانونمند کنیم و برای تردد حیوان شرایطی تعیین کنیم و هر کسی نتواند حیوان نگه دارد. این مثل آن است که شما یک سگ شیانلو را در آپارتمان نگهدارید که این کار اشتباه است و باید زمین بزرگی برای اینکار داشته باشید. با این کار حیوان دچار بیماری استخوانی و مفصلی می‌شود و باید در محیطی باشد که بتواند بدود!
دکتر آل داود ادامه داد : باید امکانات مالی و اطلاعات فرد درباره بیماریها را سنجید و در صورت لزوم دوره آموزشی برای آشنایی وی داشته باشیم و با اخذ گواهی و مجوز بتواند حیوان را نگه دارد.
وی در پایان توصیه کرد اگر فردی قصد نگهداری از حیوانات دارد باید به دامپزشک مراجعه کند و مراقبت های بهداشتی را جدی بگیرد.
خلاصه و مشروح این برنامه را از آدرس زیر بشنوید :
http://www.iranseda.ir/FullItem/?g=598512
مطالب مرتبط با این موضوع :
مشروح یک مناظره درباره نجاست سگ : http://www.hakimemehr.ir/news/show_detail.asp?id=1117
چند پرسش و پاسخ درباره مسئله نجاست سگ : http://www.hakimemehr.ir/news/show_detail.asp?id=1173
(پاسخ به جناب آقای دکتر سید جاوید آل داود) : با سلام و احترام ... ضمن تشکر از ابراز نظر ارزشمندتان خواهشمند است به نکات زیر توجه فرمایید : جناب دكتر آل داود آقای دکتر لطفی زاده تصور میکنم استناد به تکذیبیه روابط عمومی دانشگاه آزاد یا تکذیب امام جمعه شهر کرد از شما بسیار بعید است. من بعنوان یک دانشجوی دامپزشکی شهرکرد شخصا در این جلسه پایان نامه حضور داشتم. امضای آقای امام جمعه هم بعنوان مشاور در زیر اوراق رسمی و آموزشی موجود است خب این طبیعی است که ایشان وقتی از طرف جاهای دیگر تحت فشار قرار گرفته اند قضیه را تکذیب کرده اند ... دم خروس را باور کنیم یا قسم حضرت عباس را؟؟؟ دکتر لطفی زاده عزیز از لطف شما متشکرم که این بحث را فتح الباب مسایل شرعی در دامپزشکی قرار دادید. (پاسخ به جناب آقای دکتر آل داود) : مراجع معظم تقلید برداشت شخصی به معنایی که در ذهن جنابعالی است انجام نمی دهند بلکه حکمی را از طریق قرآن و روایات و برپایه عقل استنباط و مبنای صدور فتوا قرار می دهند. در مورد شطرنج و ماهی ازون برون (که البته هنوز برخی علمای عظام احتیاط می فرمایند) موضوع عوض و نه (هتک)! ضمناً فتوای صریح همه مراجع عظام تقلید مبنی بر نجاست سگ نظر حضرتعالی را کاملاً رد و بر آن ایراد وارد می کند!!! دوست و همکار عزیزم دکتر دباغ مقدم از جناب آقای دکتر آل داود و سایرین تقاضا می شود از طرح اسامی افراد غیرمرتبط با کامنت ها و طرح اتهام علیه آنان اکیداً خودداری فرمایند و ضمن پرهیز از پرداختن به مسائل حاشیه ای در مورد موضوع اصلی مطلب اظهار نظر نمایند. با تشکر جناب آقای دکتر آل داود ... در مورد قوچک اینجانب معتقدم نفس پرداختن به تحقیقات اینچنینی در کشورمان لازم و شایسته است اما به شرطی که در بازیهای رسانه ای و یا اهداف گروهی خاص گرفتار نشود. آنچه شما در دنیا به آمیزش سگ و گرگ اشاره داشتید ملزوماتی هم دارد. آیا در کشورمان که شما ادعای این مسئله را دارید عکس و اسنادی از تولد توله ها در اختیار دارید و اگر دارید خوشحال می شوم منتشر فرمایید! ضمناً طرح بحث قوچک مثل بسیاری از تحقیقات دیگر نیازمند یک بازه زمانی طولانی و جمعیت قابل توجه است. البته بگذریم که شما در جایی خود را مجتهد می دانید و به فتاوای مراجع معظم تقلید استناد نمی فرمایید و در جایی دیگر که همسو با اهدافتان است از نظر مراجع تقلید در عدم نجاست قوچک بهره می برید!!! به نظر می رسد باید با مستندات محکم و در یک بازه زمانی طولانی (چند نسل) خصوصیات رفتاری چنین حیوانی (در صورت تولد توله ها) بررسی شود و در کنار رفتارهای شناخته شده سگ و گرگ مقایسه گردد. متأسفانه در کشورمان گاهی چنین مباحثی در همان شروع کار در دام بازیهای رسانه ای می افتد و اصل تحقیق زیر سؤال می رود و ای کاش بجای طرح شتابزده اینگونه مسائل کمی بیشتر به روح تحقیقات که صبر و حوصله و بهره مندی از استانداردهای تحقیقات است توجه می شد. در مورد عدم نجاست و بخصوص در صورت تولد حیوانی حاصل از آمیزش سگ و گرگ و بکارگیری آن در اماکن مقدسه و غیره هم که به نظر کار خوبی می آید یقیناً باید تحقیق بیشتری صورت گیرد و البته مستندات آن (در صورت وجود منتشر شود) و ضمناً لازم است اینکار (یعنی اختلاط سگ و گرگ) از جنبه اخلاقی هم مورد توجه و بررسی واقع شود. یک نکته هم در پایان عرض میکنم. در استناد شما درباره مسئله قوچک و استفتاء از مراجع معظم موضوعی بصورت کلی مطرح شده و ایشان نیز کلی پاسخ داده اند. بدین معنا که شما فرموده اید حکم سگی که با گرگ آمیزش دارد و حیوانی تولید می شود که خصوصیاتی از هر دو را با شرحی که می دانیم دارد با فرض استحاله حکم به عدم نجاست داده شده است و این در حالی است که لازم است قوچک با این استاندارد محک زده شود(البته اگر واقعاً قوچکی تولد یافته باشد!!! و تصاویر و اسنادی از آن منتشر شود). چه بسا باید تحقیق عمیقی صورت گیرد تا معلوم شود استحاله سگ در حیوان جدید طی چند نسل رخ می دهد و ضمنا ً خصوصیات رفتاری گرگ طی چند نسل قابل کنترل است و برای صاحب حیوان خطرناک نخواهد بود. براي آقاي دكتر لطفي زاده و جناب دكتر آل داود اگر طبق منطق فکر کنیم همانطور که حتی در کتاب دینی سال اول هست هر ایه دو معنی دارد یک معنی ظاهری یک معنی باطنی و طبق ایه 4سوره مائده شکار سگ حلال است حال اگر به عمق ایه فکر کنیم میفهمیم که سگ شکارش را بی خودی یه کسی نمیدهد بلکه حتما اون سگ صاحبی داشته که او را تربیت کرده پس چه طور خود سگ نجس ولی شکارش پاک است؟ متاسفانه بعضی از ایرونی ها به جای اینکه آداب و رسوم خوب فرنگی ها رو بگیرن ، فکر میکنن که اگر مثل فرنگی ها سگ نگه داری کنن ، مثل اونا با فرهنگ میشن. بغیر از همه اینها نگه داری سگ یک مشکل بسیار بزرگ دیگه هم به همراه خودش میاره. اون هم مشکل توالت سگهاست. به یک سگ میتونی یاد بدی که کارش رو توی خونه نکنه. پس وقتی که رفت بیرون از خونه باید خودش رو راحت بکنه. بقیش دیگه ربط داره به فرهنگ صاحبش. اون زمون که در اروپا زندگی میکردیم ، روزی نبود که پای خودم و یا بچه ها توی کثافت سگ نره. صاحبان سگهای اروپا ملتشون رو سر افکنده کردن. چون که همش باید سرت رو پایین بگیری که مبادا پات بره توی یه چیزی. به نظر من مفهوم نجاست باید کاملا روشن شود چون گاهی نجاست به حیوانات نسبت داده می شود وگاهی به انسانها حال باید دید آیا نجاست در هر دو به یک معناست یا متفاوت است ودر هردوصورت معنای آن چیست ؟ به طور خلاصه آن چیزی که به نظر من می رسد اینستکه حکم نجاست بیشتر برای محدود کردن انسان با چیز نجس وضع شده است نه وجود بیماری و یا قذارت در آن چرا که کافر در اسلام نجس شمرده شده و حال آنکه بیماری ویا قذارت در او وجود ندارد. چقدر این مسولین . ساده اند ظاهرا یکی از متولیان این طرح مبارزه با سگ گردانی نماینده کلیمیان یا همان یهودیان است با سلام و احترام / دوست گرامی سنت های الهی قابل تغییر نیستند و این متن صریح قرآن کریم است. تحقیق لازم است و عقل هم یکی از مصادر چهارگانه استنباط از متون دینی است و استفاده از آن لازم است اما مبنا دادن عقل فردی در مسئله ای که اجماع در آن وجود دارد و روایات متقنی هم در بین است منطقی نیست! - حکیم مهر بنده متخصص علوم زیستی هستم. پس از شصت سال عمر و تجربه کار علمی یک چیز را با اطمینان می دانم. در کنه هر موجود زنده ای تکه ای از خدا نهفته است. مثلا اگر برگی را با دقت تماشا کنید متوجه می شوید اگر آن را از وسط ببرید دو تکه آن کاملا قرینه است. این نشانگر آنست که کارگاه خداوند بر مبنای اصل تقارن کار دارد. تقارن در مفهوم والاتر یعنی تساوی و تساوی روح و جسم نیز بر همین مبنا در ارتباط با یکدیگر هستند. حالا یکی می آید ادعا می کند حیوانی نجس است. آری نعش یک حیوان می تواند نجس باشد اما در مورد نجاست یک موجود زنده اگر من جای شما باشم زبانم را گاز می گیرم چرا که تمام ذات موجودات عالم آیینه جلال الهی ایست. در این موارد صاحب عقل ومنطق بودن بهتر از گزافه گویی ها و قضاوتهای کور کورانه است: جناب سرگردان ارجمند : با سلام و تشکر از بازدید شما . نجاست موجود زنده (انسان مشرک) در قرآن کریم صریحاً آمده است. در مورد سگ روایات متقنی از بیان ائمه اطهار علیهم السلام استخراج شده است و در آن شکی نیست. لذا اینطور نیست که کسی از خودش چنین چیزی را درآورده باشد. ضمناً بارها این سوال پاسخ داده شده که نجاست به مفهوم ضدیت با خداوند لزوماً نیست (گرچه گاهی اینطور هم در بعضی مصادیق دیگر هست) بلکه در اینجا معنای فقهی دارد یعنی برای انجام واجبات دینی باید از آن پرهیز نمود. باتشکر مجدد با سلام و احترام مجدد / معصوم علیه السلام از خود نمی گوید / ما ینطق عن الهوی ان هو الا وحی یوحی / یعنی به وحی به زبان می آید و لذا اینطور نیست که بگوییم چه نیازی است به روایات! - حکیم مهر
ذکر چند نکته لازم است که 1- وجاهت دینی یک مطلب را دانشگاه تایید نمی کند که لازم باشد روابط عمومی دانشگاه مطلب را تایید کند.
2- مطالب پایان نامه بر اساس اظهارات امام جمعه نبوده که ایشان مشاور پایان نامه بوده اند و همگان مطلعند که مشاور در تمام مراحل تهیه پایان نامه نظارت دارد. در ضمن امضای ایشان بر صحت پایان نامه مکرر ثبت شده است.
3 - تایید یا تکذیب موضوع از سوی آیت ا.. مکارم شیرازی چیزی را تغییر نمی دهد که اول یکی از اصول درک مطالب دینی عقل است که بالاتر از هر سخن دیگری است دوم مرجعیتی که با یک نامه یک شخص منحل شود اعتبار لازم را برای حتی گوش کردن ندارد. سوم اینکه در شیعه باب اجتهاد باز است و همه می توانند بر اساس روایات مثبته که مطالعه می کنند خود نتیجه گیری کنند.
متشکرم