دکتر سید محسن زهرایی، رییس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت، ابراز امیدواری کرد که از سال جاری یک واکسن دیگر (هموفیلوز آنفلوآنزا) به برنامه ایمن سازی کشور اضافه شود و در ادامه گفت: بر اساس تصمیم کمیته کشوری ایمن سازی، با ترکیب واکسن هموفیلوز آنفلوآنزا در واکسن ثلاث (واکسن سه بیماری دیفتری و کزاز و سیاه سرفه) واکسن هموفیلوز نیز در قالب یک واکسن چهار ظرفیتی برای ایمن سازی کودکان زیر 2 سال کشور در مقابل این بیماری به کار گرفته می‌شود.
دکتر زهرایی گفت: برخلاف بیماری آنفلوآنزا که از عاملی ویروسی برخوردار است، عامل بیماری هموفیلوز آنفلوآنزا باکتری است که تمایل زیادی برای ایجاد عفونت‌های شدید و کشنده در کودکان دارد. اغلب این ابتلا در کودکان زیر 2 سال بویژه کودکان شش ماه تا 2 سال ایجاد می‌شود و عفونت‌های شدیدی مانند مننژیت را سبب می‌شود. عفونت‌های ناشی از هموفیلوز آنفلوآنزا درصد قابل توجهی از مرگ و میر کودکان زیر 2سال را به خود اختصاص می‌دهد. امیدواریم با حمایت وزیر بهداشت بتوان از امسال واکسیناسیون علیه این بیماری را نیز به برنامه ایمن سازی کشور آغاز کنیم.
وی در ادامه با اشاره به آغاز برنامه توسعه ایمن سازی کودکان کشور از سال 1363 گفت: پس از آغاز این برنامه با فعالیت شبکه‌های بهداشتی درمانی کشور برنامه واکسیناسیون به سرعت به پوشش 90 درصد کودکان جامعه هدف دست یافت و سال‌هاست که پوشش واکسیناسیون کشور به بیش از 95 درصد رسیده است.
به گفته دکتر زهرایی، از حدود 10 سال گذشته هیچ موردی از بیماری فلج اطفال در کشور گزارش نشده و سرخک نیز در آستانه حذف قرار دارد. از 15 سال گذشته کزاز نوزادی در مرحله حذف قرار دارد و بیماری‌هایی مانند دیفتری و سیاه سرفه از بیماری‌های کنترل شده هستند.
وی با اشاره به تولد سالیانه حدود یک میلیون و 300 هزار نوزاد در کشور، افزود: هر نوزاد پس از تولد باید واکسن‌های ضروری در برنامه کشوری شامل واکسن سل، ب ث ژ، واکسن خوراکی اطفال (در شش نوبت)، واکسن سه گانه دیفتری، کزاز و سیاه سرفه (در پنج نوبت)، هپاتیت (در 3 نوبت) و واکسن MMR (سرخک، سرخجه و اوریون در 2 نوبت) را دریافت کند.
رییس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت ادامه داد: بسیار مهم است که پوشش واکسیناسیون هر چه سریعتر به حدود صد درصد نزدیک شود، هر چند که این امر از نظر اجرایی در هیچ جای دنیا محقق نشده است. زمانی که گفته می‌شود پوشش واکسیناسیون 99 درصد است یعنی یک درصد کودکان این واکسن‌ها را دریافت نمی‌کنند که با توجه به تولد یک میلیون و 300 هزا نوزاد در سال، حدود 13 هزار نوزاد در سال این واکسیناسیون‌ها را دریافت نمی‌کنند. از طرف دیگر ممکن است در تمام کودکانی که واکسینه می‌شوند هم ایمنی لازم ایجاد نشود. بنابراین لازم است که خانواده‌ها در مورد واکسیناسیون کودکان خود اطلاعات کافی داشته باشند.
دکتر زهرایی در این باره ادامه داد: والدین کودک باید بدانند که طبق برنامه زمانبندی شده برای واکسیناسیون کودک مراجعه کنند. از طرف دیگر کارت واکسیناسیون باید به عنوان سند بهداشتی کودک نگهداری شود؛ چرا که اطلاعات مهمی در مورد سلامت کودک در آن ثبت می‌شود که هنگام ثبت نام در مدارس باید به مدرسه مربوطه ارایه شود.
وی در پایان به برنامه تکمیلی واکسیناسیون فلج اطفال در کشور اشاره کرد و گفت: از آنجا که کشورهای مجاور ایران مانند افغانستان و پاکستان هنوز موارد فلج اطفال گزارش می‌شود، سالانه حدود 800 هزار کودک در کشور واکسن اضافه فلج اطفال دریافت می‌کنند تا سطح ایمنی در مقابل این بیماری بالا رود.
با تشکیل کمیته کشوری ایمن سازی با واکسن؛
واکسیناسیون علیه سرخک درایران، بزرگترین واکسیناسیون تزریقی در جهان بود
معاون مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت نیز با اشاره به مراجعه حدود 33 میلیون نفر از 15 آذر سال 82 برای واکسیناسیون علیه سرخک در کشور گفت: این اقدام بزرگترین واکسیناسیون تزریقی در جهان بوده است و این امر مرهون تشکیل کمیته کشوری ایمن سازی با واکسن از سال 1362 بوده است.
دکتر نبوی با اشاره به پوشش بالای واکسیناسیون در کشور گفت: بیست سال گذشته در بخش‌های عفونی، اتاق‌های دیفتری و کزاز در نظر گرفته می‌شد اما اکنون با پوشش بیش از 95 درصدی واکسیناسیون در کشور، این اتاق‌ها حذف شده‌اند.
وی پوشش واکسیناسیون در برخی مناطق شهری کشور را صد در صد عنوان کرد و افزود: اما وجود برخی اتباع بیگانه و حاشیه نشین ممکن است، مشکلاتی را در این زمینه ایجاد کند. بنابراین برنامه واکسیناسیون کشوری برای اتباع بیگانه نیز اجرا می‌شود.
دکتر نبوی به واکسیناسیون 30 میلیون نفری سرخک در کشور اشاره کرد و گفت: با پوشش بالای واکسیناسیون، این بیماری در کشور در آستانه حذف قرار دارد. این در حالی است که در کشوری مانند تاجیکستان هنوز 30 درصد اطفال قطره فلج اطفال را دریافت نکرده‌اند.
معاون مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در پایان گفت: بیست سال گذشته بسیاری از خانواده‌ها، اعتقادی به انجام واکسیناسیون نداشتند و کودکانشان به بیماری‌هایی نظیر سرخک، دیفتری و ... مبتلا می‌شدند. اما اکنون همان طور که در زمینه بیماری آنفلوآنزا «آ» مشاهده شد، با فرهنگسازی‌های انجام شده خانواده‌ها برای واکسیناسیون کودکان خود مراجعه می‌کنند.
مدیرکل نظارت بر دارو وزارت بهداشت:
واردات واکسن در راستای انتقال دانش فنی انجام خواهد شد
مدیرکل نظارت بر دارو و مواد مخدر وزارت بهداشت با تاکید بر این که واردات واکسن‌های مورد نیاز کشور در چارچوب تولید انجام خواهد شد، گفت: طی نامه‌ای به شرکت‌های وارد کننده، ابلاغ شده که واردات خود را با تولیدکنندگان هماهنگ کنند تا پس از مدتی، انتقال دانش فنی منجر به تولید داخل شود.
دکتر شانه‌ساز در نشستی با خبرنگاران گفت: ایران از نظرعلمی زیرساخت‌های مناسبی برای تولید واکسن دارد. سازمان جهانی بهداشت نیز به ایران به عنوان کشوری ویژه در منطقه توجه دارد.
وی با اشاره به پوشش بالای واکسیناسیون در کشور گفت: بخش عمده‌ای از واکسن‌های مورد استفاده کشور توسط دو موسسه انستیتو پاستور و واکسن و سرم سازی رازی تولید می‌شود.
دکترشانه‌ساز از ورود بخش خصوصی در زمینه تولید واکسن استقبال کرد و گفت: بخش خصوصی اگر توانمندی لازم در این زمینه را داشته باشد، می‌تواند در کنار بخش دولتی به این عرصه ورود کند و ما از این امر استقبال کرده و زمینه کار آنها را فراهم می‌کنیم، اما با توجه به قدمت بخش دولتی در تولید واکسن در کشور، بخش دولتی همچنان تامین کننده اصلی واکسن در کشور خواهد بود.
وی ادامه داد: واکسن‌های تولید داخل یا وارداتی پس از تامین اولیه، مستقیما به مصرف نمی‌رسند و برای اجازه مصرف در بازار، پروسه طولانی را در آزمایشگاه معاونت غذا وداروی وزارت بهداشت طی می‌کنند و پس از اجازه مصرف به مراکز بهداشتی سراسر کشور تحویل داده می‌شوند.
دکتر شانه‌ساز تایید واکسن‌ها را بسیار دشوارتر از دیگر داروها عنوان کرد و گفت: کنترل داروهایی با منبع شیمیایی و یا گیاهی بسیار ساده‌تر از واکسن است؛ چرا که واکسن از موجودات زنده تولید می‌شود و به این ترتیب ممکن است پروسه تایید در آزمایشگاه چند ماه به طول بیانجامد.
احتمال تولید واکسن آنفلوآنزای «آ» در کشور تا سال 90
اقداماتی در جهت تولید داخلی واکسن‌های مننژیت و هاری انسانی
دکتر سید محمدحسین مدرسی، رییس انستیتو پاستور ایران نیز نیروی انسانی، دانش و امکانات را سه مبحث مهم مورد توجه در ظرفیت سازی واکسن عنوان کرد و گفت: در زمینه تربیت نیروی انسانی در بخش بیوتکنولوژی و فرآورده‌ها موفق بوده‌ایم و حدود هزار و 300 دانش آموخته در زمینه بایوتکنولوژی فارغ‌التحصیل شده‌اند.
وی ادامه داد: هر چند گروهی از تجهیزات واکسن سازی مشمول تحریم است اما با همین امکانات موجود، تولید واکسن در کشور در حال انجام است. مهمترین بخش در زمینه واکسن سازی امکانات مالی است که در این زمینه نیز سرمایه‌گذاری شده و می‌شود.
مدرسی به اقدامات وزارت بهداشت برای انتقال دانش فنی در زمینه واکسن سازی اشاره کرد و ادامه داد: بر اساس سیاست‌های وزارت بهداشت بسیاری از خریدهای واکسن با دانش فنی انجام می‌شود تا به این ترتیب پس از مدتی واردات به تولید داخل منجر شود.
وی ادامه داد: حرکت به سوی پژوهش‌های کاربردی در کشور نیز جدی است و یکی از برنامه‌های برنامه پنجم توسعه آن است که 50 درصد نمره ارتقای اساتید به بحث‌های کاربردی اختصاص داده شود.
مدرسی با اشاره به برخی واکسن‌های تهیه شده توسط انستیتو پاستور کشور، افزود: بسیاری از باکتری‌ها و ویروس‌ها بومی هستند و بنابراین لازم است که به باکتری‌های بومی توجه لازم صورت گیرد. از طرف دیگر ژنوم این ویروس‌ها دائم در حال تغییرند؛ بنابراین باید برای تولید واکسن داخلی، ظرفیت سازی لازم صورت گیرد.
وی به اقدامات انجام شده در انستیتو پاستور درزمینه تولید واکسن آنفلوآنزای «آ» گفت: با حمایت معاونت فن‌آوری ریاست جمهوری حرکت تولید واکسن آنفلوآنزا «آ» آغاز شده است. تولید واکسن آنفلوآنزا به دو روش «در تخم مرغ» و «در سلول» امکان پذیراست که با توجه به تجربیات تولید آنفلوآنزا درتخم مرغ برعهده بیمارستان بقیه الله (عج) و موسسه واکسن سازی رازی گذاشته شده و ساخت «در سلول» آن بر عهده انستیتو پاستور گذاشته شده است؛ چرا که خط تولید این دو روش متفاوت از یکدیگر است.
وی گفت: در حال حاضر مراحل آزمایشگاهی تولید واکسن آنفلوآنزا «آ» در انستیتو پاستور تمام شده و در حال ورود به مرحله نیمه صنعتی آن قرار داریم.
مدرسی، تولید واکسن مننژیت و واکسن هاری انسانی را از برنامه‌های در دست اقدام انستیتو پاستور عنوان کرد و گفت: واکسن هاری حیوانی در حال حاضر تولید می‌شود. همچنین لازم است برای تولید واکسن «تب زرد» در آینده برنامه‌ریزی شود. اکنون نیز برای تولید واکسن «هیب» سرمایه‌گذاری‌هایی با همکاری بخش خصوصی صورت گرفته تا هر چه سریعتر به مرحله تولید برسد. تولید واکسن بدون سلول سیاه سرفه و آبله مرغان نیز در مقوله پژوهشی قرار دارد.
در ادامه دکتر عبدالحسین دلیمی، رییس موسسه تحقیقاتی واکسن و سرم سازی رازی با اشاره به سابقه 85 ساله این موسسه در تولید واکسن، گفت: اکنون حدود 13 نوع واکسن انسانی در موسسه رازی تولید می‌شود.
وی با اشاره به اقدامات انجام شده در زمینه تولید واکسن آنفلوآنزای «آ» در کشور ادامه داد: تولید واکسن آنفلوآنزا «آ» در کشور بر اساس استانداردهای بین‌المللی صورت می‌گیرد که تمام کشورهای همسایه طالب این واکسن هستند بویژه آن که زیر نظر سازمان جهانی بهداشت تولید شود؛ چرا که مورد نیاز تمام این کشورهاست. به این ترتیب برای تولید واکسن آنفلوآنزای «آ» و آنفلوآنزای فصلی تلاش می‌شود. در مجموع در مرحله اول سعی می‌شود ابتدا نیاز کشور در زمینه این واکسن‌ها تامین و سپس برای صادرات آن اقدام کرد.
دلیمی در ادامه با بیان این که تولید واکسن در موسسه رازی بدون حمایت وزارت بهداشت امکان پذیر نخواهد بود، گفت: تولید واکسن آنفلوآنزا در کشور طرحی دو ساله است که از تابستان سال گذشته این برنامه آغاز شده است. بنابراین شاید تا سال 90 واکسن آنفلوآنزا در کشور تولید شود.
