ورم پستان در گله‌های شیری ایران - دکتر رضا کسروی

حکیم مهر -  پانل مامایی و بیماریهای تولید مثل دام در شانزدهمین کنگره دامپزشکی ایران که از هفتم تا نهم اردیبهشت ماه در محل مرکز بین المللی همایشهای رازی برگزار شد از پرشورترین و پرطرفدارترین پانل‌ها بود.

ضمن استقبال زایدالوصف علاقمندان علم و دانش به دلیل حضور اساتید توانمند در زمینه مامایی و بیماریهای تولید مثل دام ، یکی از دلایل مهم این استقبال را باید حضور دکتر رضا کسروی دانست که بدون شک به اذعان همگان مقالات و سخنرانی‌های وی جذابیت های فراوان و ارزش علمی بالایی داشته است.

در اینجا دو خلاصه مقاله و سخنرانی ایشان که مورد استقبال شرکت کنندگان در کنگره واقع شد ، در زمینه ورم پستان در گاو با عناوین (ورم پستان در گله‌های شیری ایران) و (ارتباط بین حساسیت ضد میکروبی جدایه های ورم پستان تحت بالینی در گاو و پیامد باکتریولوژیک به دنبال درمان داخل پستانی با سفکینوم) جهت استفاده و اطلاع عموم بازخوانی می گردد :

ورم پستان در گله‌های شیری ایران

دکتر رضا کسروی

متخصص مامایی و بیماریهای تولید مثل دام

ورم پستان به التهاب بافت پستان صرف نظر از دلیل آن گفته می شود ولی اکثریت مطلق موارد ورم پستان، باکتریایی است. بر اساس منابع غربی، ورم پستان شایع ترین بیماری تولید و از نظر اقتصادی مهمترین بیماری در صنعت پرورش گاو شیری به شمار می آید.  ورم پستان مُسری عمدتاً توسط چهار باکتری (استرپتوکوکوس آگالاکتیه، استافیلوکوکوس اورئوس، مایکوپلاسما بوویس و کورینه باکتریوم بوویس) رخ می دهد و چهرة غالب آن عمدتاً تحت بالینی است. ورم پستان محیطی به طور عمده توسط دو گروه باکتریایی (کُلیفُرم ها و استرپتوکوک های محیطی) رخ می دهد و خسارات اکثراً ناشی از شکل بالینی آن است. در زمینة ورم پستان تحت بالینی به ازای هر بار دو برابر شدن تعداد سلولهای سوماتیک شیر مخلوط چهار کارتیة هر گاو (از آستانة 50000 هزار سلول در میلی لیتر) با افت تولید به طور متوسط نیم کیلوگرم روبرو خواهیم شد. هر مورد ورم پستان بالینی نیز به طور متوسط با 5 % افت تولید در یک دورة شیرواری همراه است. بر اساس آخرین اطلاعات (مربوط به سال 1385)، میانگین ملی تعداد سلولهای سوماتیک شیر گاوها در ایران در حدود 450000 سلول در میلی لیتر تخمین زده شده است و تقریباً 88% گله ها سل کانت بیش از 200000 داشته اند.  آنالیز 670 نمونة شیر مخزن گله (Bulk tank milk) از 150 گلة شیری مربوط به 17 استان کشور (تهران، قم، قزوین، اصفهان،آذربایجان شرقی، چهار محال و بختیاری، همدان، خراسان رضوی، سمنان، ایلام، گلستان، مرکزی، کرمانشاه، یزد، مازندران، گیلان و لرستان) در سال 1388 نشان داد که دامنة تعداد سلولهای سوماتیک شیر مخزن کل گله ها 93000 تا 4559000 (با میانگین 368300 سلول در میلی لیتر) بوده و از 7/83% و 2/27% نمونه های آزمایش شده به ترتیب، استافیلوکوکوس اورئوس (Staphylococcus aureus) و استرپتوکوکوس آگالاکتیه
(Streptococcus agalactiae) جدا شده اند.  همچنین بر اساس اطلاعات منتشر شده مربوط به سال 1386، هر چهار پاتوژن مسبب ورم پستان  مسری در گله های شیری کشور حضور دارند. اطلاعات 10 سال اخیر (88-1379) از بیش از 40 گلة صنعتی بزرگ، متوسط و کوچک از استانهای تهران، قزوین، اصفهان، مازندران، زنجان، خراسان رضوی و سمنان نشان می دهد که میزان بروز ورم پستان بالینی در گله ها بین 5/0 تا بیش از 25 درصد گلة دوشا در هر ماه متغیر بوده است. در گله های درگیر ورم پستان مسری، عوامل مسبب ورم پستان بالینی به هر دو گروه محیطی و مسری تعلق داشته اند و در گله های عاری از (یا با شیوع پایین) عوامل مسری اصلی، عوامل مسبب ورم پستان بالینی عمدتاً از نوع محیطی یا فرصت طلب بوده اند.  افت تولید شیر (تنها از ناحیة ورم پستان مخفی) در سال 1385 تقریباً 150000 تُن در سطح ملی تخمین زده شده است (معادل420 کیلوگرم در هر دورة شیرواری). برقراری برنامه های مستمر پاداش و جریمه توسط کارخانجات لبنی و نیز برگزاری دوره های آموزشی (برای دامپزشکان و دامپروران) از جمله اقداماتی است که در جهت کنترل ورم پستان، افزایش کیفیت شیر و در نتیجه افزایش سطح تولید و درآمد دامپروران از یک طرف و افزایش سطح بهداشت عمومی و رضایت مصرف کنندگان محصولات لبنی از طرف دیگر توصیه می شود. درگیر شدن در برنامه های کنترل وپایش ورم پستان، فرصت شغلی مناسبی را نیز برای دامپزشکان گله های شیری فراهم می نماید.

-----------------------------------------------------------------------

ارتباط بین حساسیت ضد میکروبی جدایه های ورم پستان تحت بالینی در گاو و پیامد باکتریولوژیک به دنبال درمان داخل پستانی با سفکینوم
رضا کسروی1*، محمود بلورچی1، نیما فرزانه2، حسام الدین سیفی2، عباس برین1، پرویز هورشتی1، فرامرز قراگوزلو1
1) گروه علوم درمانگاهی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، تهران-ایران.، 2) گروه علوم درمانگاهی دانشکده دامپزشکی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد-ایران.
*) نویسنده مسؤول: تلفن: 1957396-0912 نمابر: 22313075-021 Email: kasravir@yahoo.com

هدف از مطالعه حاضر تعیین ارتباط بین نتایج آزمون حساسیت ضد میکروبی پاتوژنهای ورم پستان تحت بالینی با پیامد باکتریولوژیک به دنبال درمان داخل پستانی با سفکینوم بوده است. در مجموع 110 پاتوژن داخل پستانی از 51 گاو  مبتلا به ورم پستان تحت بالینی پایدار در گروه های درمانی وارد شدند. بیشتر عفونتهای داخل پستانی از استافیلوکوک های کوآگولاز منفی، استرپتوکوک های محیطی و کُلیفُرم ها ناشی شده بود. کارتیه ها به طور تصادفی با یکی از این دو روش درمان شدند: 1- گروه درمانی استاندارد: سه تزریق داخل پستانی 75 میلی گرم سفکینوم با فواصل 16 ساعته ( 25 گاو، 52 کارتیه)، 2- گروه درمانی  تمدید شده: شش تزریق داخل پستانی 75 میلی گرم سفکینوم با فواصل 16 ساعته (26 گاو، 58 کارتیه). گروه کنترل منفی نیز در نظر گرفته شد. حساسیت آنتی بیوتیکی به سفکینوم به روش انتشار دیسک در محیط مولر هینتون با دیسک حاوی 10 میکرو گرم سفکینوم تعیین گردید. پاتوژن ها بر اساس قطر ناحیه مهار رشد در سه گروه حساس (بیش از 20 میلی متر)، نسبتاً حساس (بین 16 تا 19 میلی متر) و مقاوم (کمتر از 16 میلی متر) طبقه بندی شدند. بهبودی باکتریولوژیک بر اساس جدا نشدن پاتوژن (جدا شده قبل از درمان) در دو نوبت متوالی نمونه گیری 14 و 28 روز پس از آخرین درمان تعریف شد. نرخ بهبودی باکتریولوژیک برای جدایه های حساس، نسبتاً حساس و مقاوم در گروه درمانی استاندارد به ترتیب، 4/82%، 90% و 5/87% بود. این ارقام در گروه درمانی  تمدید شده  به ترتیب، 3/83%، 100% و 100% بدست آمد. آنالیز آماری با نرم افزار SAS, Version 8.2 و با آزمون مربع کای ((Mantel-Haenszel X2 صورت گرفت. نتایج درمان در گروه استاندارد با نتایج آزمون حساسیت ضد میکروبی همخوانی نداشت (P-value = 0.61) ولی در گروه تمدید شده، احتمال بهبودی باکتریولوژیک در کارتیه هایی که از آنها پاتوژن های حساس جدا گردید در مقایسه با کارتیه هایی که از آنها پاتوژن های نسبتاً حساس و مقاوم  جدا شد، کمتر بود (P-value = 0.04) که دلیل این یافته نامشخص ماند. با ذکر این نکته محدود کننده که قدرت آماری آزمون (power of the test) در مطالعه حاضر به دلیل کم بودن حجم نمونه کمتر از 80% بود، بر اساس این مطالعه، نتایج آزمون حساسیت ضد میکروبی به روش انتشار دیسک توان پیشگویی پیامد باکتریولوژیک را در درمان عفونتهای داخل پستانی با استفاده از سفکینوم ندارد.