حکیم مهر - شامگاه سیزدهم اردیبهشت ماه سالجاری دکتر سید جاوید آل داود عضو هیأت علمی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران در برنامه زنده کاوشگر 22 شبکه رادیویی جوان حضور یافت و درباره موضوع استفاده از حیوانات بعنوان پیش‌نشانگر وقوع زلزله توضیحاتی ارائه نمود.
عضو هیأت علمی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران گفت : زمانی که انسان غارنشین بود از حیوانات بعنوان شکار و پوست استفاده میکرد. بعد از کمی پیشرفت ، انسانها متوجه شدند که از حیوانات میتوان در حمل و نقل و شخمزدن هم بهره برد. با تداوم این پیشرفت کاربردهای دیگری از حیوانات هم کشف شد و انسان از حیوان آموخت که زیردریایی بسازد (با الهام از بدن ماهی) یا هواپیما درست کند (با الهام از بدن پرندگان) و در طول تاریخ حیوانات بسته به توانایی فکر انسان به وی توانایی بهتر زندگی کردن را یاد داده‌اند.
وی افزود : امروزه هم به دلیل آنکه بعضی حس‌ها در حیوانات قوی‌تر از انسان است خیلی کارها را می‌توانند انجام دهند. مثلاً حس بویایی و شنوایی در سگ یا حس تغییر شیب در حیوانات بزرگ خیلی قوی‌تر است.
دکتر آل‌داود در ادامه گفت : حیوانات می‌توانند پنج خصوصیت از تغییرات پیش از زلزله در زمین را متوجه شوند. تغییرات امواج الکترومغناطیسی بیشتر توسط حیواناتی مثل سگ و گربه درک می‌شود. تغییرات امواج مغناطیسی که ماهی‌ها بیشتر به آن حساس هستند. تغییرات شیب که لایههای زمین تغییر می‌کنند را حیوانات بزرگ مثل اسب و گاو به دلیل بزرگتر بودن گوش داخلی درک می‌کنند. حیواناتی مثل موش و مار که داخل زمین زندگی می‌کنند تغییرات حرارتی را بهتر متوجه می‌شوند. صدای شکستن سنگ‌ها را هم سگ‌ها به دلیل قدرت شنوایی زیاد زودتر از بقیه می‌شنوند.
عضو هیأت علمی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران همچنین گفت : فرض کنید که مطمئن باشید یک ساعت دیگر زلزله به وقوع می‌پیوندد. چه کسی جرأت دارد این موضوع را اعلام کند؟ اگر زلزله نیاید که آبروی آن فرد می‌رود و اگر هم واقعاً این فرد توانسته باشد پیشگویی کند در این یک ساعت چه کاری می‌تواند انجام دهد؟!
وی افزود : ما می‌گوییم مردم باید درباره رفتارهای طبیعی و تغییرات رفتاری حیوانات منزل خود آموزش ببینند و اگر تغییری دیدند و مثلاً شب از ترس زلزله بیرون منزل و در اتومبیل خوابیدند و به فرض زلزله هم نیامد دیگر کسی را مسئول نمی‌دانند و صبح هم یواشکی طوری که همسایه‌ها متوجه نشوند به خانه برمی‌گردند و اگر واقعاً زلزله آمد هم نجات یافتهاند!
دکتر آل داود درباره حساسیت حیوانات در زمان زلزله هم گفت : یکی از زمینه‌های تحقیقاتی این است که حیوانات حساستر را هنگام زلزله شناسایی و رفتار آنها را بررسی کنند. مسئله مهم آن است که احتمال زلزله را می‌توانیم با استفاده از حیوانات و حتی از طرق دیگر مثلاً در مورد زلزله رودبار که بعضاً گزارش شد چند هفته قبل از وقوع آن تغییرات در سیستم ناوبری هواپیما بر اساس تغییرات شدید مغناطیسی باعث اختلال در طی مسیر خلبان‌ها شد ، متوجه شویم اما محل و زمان وقوع در زلزله هم مهم است!
وی در ادامه گفت : در تحقیقی که به اتفاق همکارمان دکتر احمدی در جنوب و درباره رابطه زلزله و میزان صید ماهی انجام دادیم مشخص شد که حتی چند روز قبل از وقوع زلزله ماهیان از کف دریا به سطح می‌آیند و در آن زمان به این دلیل میزان صید بیشتر می‌شود و این در حالی است که حتی ماهیگیران از این موضوع افزایش صید خوشحال هم هستند!
دکتر آل داود افزود : باید به حیوانات مثلاً سگ همانطور که آموزش می‌دهیم کارهای خاصی انجام دهند یاد بدهیم که وقتی احساسی درباره پیش‌نشانگرهای زلزله داشت مثلاً بجای پارس کردن ، پای خود را روی یک کلید زنگ فشار دهد.
عضو هیأت علمی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران همچنین گفت : ماهیان چون خیلی از رفتارهای طبیعی خودشان را نظیر جهتیابی بر اساس امواج مغناطیسی بروز می‌دهند ، هر کدام که گیرنده‌های مغناطیسی قوی‌تری مثل گربه ماهی‌ها داشته باشند حساسیت بیشتری هم در مورد زلزله دارند.
دکتر آل داود در پاسخ به سؤال مجری برنامه که پرسید در کشورهای دیگر در چه زمانی توانستهاند با استفاده از حیوانت زلزله را پیش‌بینی کنند گفت: در مورد موش و مار 4 ساعت و در مورد زنبور بر اساس حرکات و رفتار غیرطبیعی یک هفته زودتر می‌شود زلزله را پیش‌بینی کرد و ما حتی پیشنهاد کردیم که در مرکز ژئوفیزیک دانشگاه تهران بتوانیم اطلاعات در مورد رفتار حیوانات را از مردم بگیریم و ثبت کنیم و البته این در مرحله اولیه و جمع‌آوری داده‌ها است و نیازمند آنالیز و مونیتورینگ وسیع است.
وی در ادامه گفت : البته ما در مقایسه با کشورهایی که پژوهش انجام می‌دهند کاری نمی‌کنیم و فقط حرف می‌زنیم و متأسفانه از جایی که باید از این اقدامات حمایت شود پشتیبانی صورت نمی‌گیرد.
دکتر آل داود همچنین در پاسخ به سؤال دیگر مجری برنامه که پرسید بنیانگذار پژوهش درباره رفتارشناسی حیوانات در ایران کیست گفت : در مورد اینکه پژوهشی در کشور انجام شده باشد، من خودم برای اولین بار با یکی از همکاران زلزله‌شناس صحبت کردم که ایشان دو دانشجو را به من معرفی کردند ولی بعد مسکوت ماند و تنها یکی دو مورد مثل تأثیر امواج الکترومغناطیس بر روی رفتار سگ‌ها و صید ماهی که گفتم کار شده است و الآن هم روی گربه‌ماهی قرار است کار جدیدی انجام بدهیم و چند ماه هست که منتظریم تا مقدمات کار توسط شهرداری و سازمان مدیریت بحران شهر تهران مثل نصب آکواریوم و غیره فراهم شود.
