با H5N1 علمی‌تر رفتار کنیم - دکتر رضوان کیانی، متخصص طیور و عضو انجمن طیور آمریکا

با H5N1 علمی‌تر رفتار کنیم

دکتر رضوان کیانی (متخصص طیور و عضو انجمن طیور آمریکا)

۱- اهمیت بهداشت جامعه انسانی در پی مواجهه با ویروس­های آنفلوانزای پرندگان

به طور کلی، ویروس­های آنفلوانزای هر گونه جانوری، به میزبان اختصاصی خود عادت یافته­اند به این صورت که در گونه میزبانی خویش به راحتی وبا سرعت بالا قابل انتقال و تکثیر و تزاید می­باشند. در بعضی مواقع، انتقال بین گونه­ای ویروس­های آنفلوانزا، ما بین گونه­هایی که به یکدیگر قرابت دارند اتفاق می­افتد (برای مثال آلودگی جامعه انسانی به آنفلوانزای خوکی تحت سویه H1N1 در سال­های اخیر)(۱).

در برخی موارد و آن هم با احتمال پایین، ویروس­های آنفلوانزای پرندگان سبب درگیری و آلودگی جامعه انسانی شده و انتقال بین گونه­ای از پرنده به انسان احتمال وقوع خواهد داشت (۲). حال در صورت انتقال ویروس آنفلوانزا از پرنده به انسان، هرچند با احتمال پایین، این انتقال به دو صورت انتقال کامل ژنوم ویروس و انتقال بخشی از ژنوم (پدیده بازآرایی ژنتیکی) می­باشد. تا کنون موارد معدودی از انتقال کامل ژنوم ویروس آنفلوانزای پرندگان به انسان در دنیا ثبت شده است (۳). علت نادر بودن احتمال انتقال کامل ژنوم ویروس آنفلوانزای پرندگان به جامعه انسانی به سبب تفاوت در نوع گیرنده­های اختصاصی ویروس آنفلوانزا موجود در سطح سلول­های مخاطات تنفسی در پرندگان و انسان می­باشد. به گونه­ای که ویروس­های آنفلوانزای پرندگان تمایل بسیار زیاد برای اتصال به گیرنده­های N-acetylneuraminic acid-α 2,3-galactoseموجود درسطح سلول­های مخاطات تنفسی دارند.در حالی که در انسان نوع گیرنده­های موجود در سطح سلول­های مخاطات تنفسی جهت اتصال ویروس­های آنفلوانزا، به میزان بسیار زیاد، از نوعN-acetylneuraminic acid-α 2,6-galactoseمی­باشد (۴). البته در اعماق دستگاه تنفسی انسان گیرنده­های α 2,3وجود دارند اما به سبب

قرارگیری این گیرنده­ها در اعماق دستگاه تنفس، احتمال آلوده شدن انسان به ویروس­های آنفلوانزای پرندگان پایین خواهد بود به گونه­ای که در پنجاه سال اخیر، صرفاً نه مورد از انتقال کامل ویروس آنفلوانزای پرندگان به انسان گزارش شده است و اغلب این موارد ناشی از تماس مستقیم انسان با پرنده­های زنده یا تلف شده آلوده با ویروس فوق حاد آنلوانزای پرندگان و آن هم در روستاها و یا مراکز فروش پرندگان بوده است (۵، ۶). در یک تحقیق درکشور کامبوج، هیچیک از روستائیانی که مواجهه بالا و طولانی مدت با پرندگان آلوده با ویروس فوق حاد آنفلوانزای پرندگان تحت سویه H5N1 داشتند، به این ویروس آلوده نشدند. نتایج این تحقیق خود بیان­گر این نکته می­باشد که قابلیت انتقال کامل ویروس آنفلوانزای پرندگان به انسان پایین می­باشد(۷).

در خصوص انتقال بخشی از ژنوم ویروس آنفلوانزای پرندگان به انسان، لازم به توضیح این­که در صورت اتصال ویروس به گیرنده­های انسانی موجود در مخاطات تنفسی (که احتمال آن پایین است) و در عین حال حضور آلودگی هم زمان با ویروس آنفلوانزای انسانی در سلول آلوده،وقوع پدیده بازآرایی ژنومی(Reassortment)و ایجاد دودمان جدیدی از ویروس آنفلوانزا که شاید به جامعه انسانی عادت یافته باشند محتمل خواهد بود. در صورت وقوع، این پدیده با احتمال پایین و نیز در یک دوره زمانی طویل المدت ممکن می­باشد (۸). اطلاعات حاصل از آنالیز سکانس نوکلئوتیدی ویروس­های آنفلوانزا دخیل در پاندمی انسانی سال ۱۹۵۷ (باتحت سویه H2N2) و ۱۹۶۸ (باتحت سویه _۲N_۳H) نتیجه بازآرایی ژنومی سه ژن کد کننده پروتئین­های (HA،NA،BP₁) و دو ژن کدکننده پروتئین (HA،BP₁) ویروس آنفلوانزای پرندگان با به ترتیب پنج و شش ژن ویروس آنلوانزای انسانی بوده است (۹، ۱۰، ۱۱، ۱۲). از لحاظ تئوری، خوک به عنوان عامل بالقوه اختلاط ویروس­های آنفلوانزای پرندگان و پستانداران و ایجاد سویه­های جدید در پی پدیده باز آرایی ژنتیکی و به عنوان یک میزبان واسط جهت امتزاج ویروس­های آنفلوانزای پرندگان و پستانداران تلقی می­شود (۱۳).

۲- دوره کمون و زمان شروع دفع ویروس­های فوق حاد آنفلوانزا در پی عفونت در پرندگان

در پی درگیری با سویه­های آسیایی ویروس آنفلوانزای فوق حاد پرندگان تحت سویه H5N1، دوره کمون بیماری و نیز شروع دفع ویروس در پرندگان آلوده از چند ساعت تا نهایتاً دو روز پس از آلوده شدن پرنده­های حساس رخ خواهد داد (۱۴، ۱۵، ۱۶).

3- میزان شیوع و واگیری و نیز میزان مرگ و میر در پی عفونت با سویه­های فوق حاد آسیایی ویروس آنفلوانزای پرندگان تحت سویه H5N1

میزان شیوع و واگیری در پی درگیری با سویه­های فوق حاد آسیایی H5N1 ویروس آنفلوانزای پرندگان از ۸۰ تا ۱۰۰درصد و نیز میزان مرگ و میر در پی آن از ۸۰ تا ۱۰۰ درصد متغییر می­باشد. دقت اینکه در اکثریت موارد،دوره کمون این سویه­ها نهایتاً تا ۴۸ ساعت بوده و دفع ویروس از چند ساعت اول تا نهایتاً ۴۸ ساعت می­باشد چرا که در پی آن، فرم بالینی بیماری ظاهر شده وبا تلفات بسیار شدید و ناگهانی همراه خواهد بود (۱۷، ۱۸).

۴- احتمال حضور ویروس فوق حاد آنفلوانزای پرندگان تحت سویه H5N1 در محصولات طیور

به طور کلی و بدون در نظر گرفتن تحت سویه ویروس، در پی درگیری با سویه­های فوق حاد ویروس آنفلوانزا، حضور ویروس آنفلوانزای فوق حاد را در گوشت وباقی محصولات طیور خواهیم داشت (۱۹). ویروس­های آنفلوانزای پرندگان برای چندین هفته دردمای ۴ درجه سانتیگراد و بدون از دست دادن قدرت عفونت­زایی قابلیت ماندگاری داشته ودر دمای -۷۰ درجه سانتیگراد نیز برای مدت زمان بسیار طولانی قابلیت نگهداری خواهند داشت (1).

۵-روش­های مبتنی برتست­های مولکولار جهت تشخیص آلودگی به ویروس آنفلوانزای پرندگان تحت سویه H5N1

در بین انواع روش­های تشخیصی مولکولار،تست real time RT-PCR (RRT-PCR)جهت تشخیص عفونت با انواع ویروس­های آنفلوانزا در مقیاس وسیع استفاده شده و مورد تائید مجامع علمی بین المللی می­باشد. این تست در قیاس با دیگر تست­های معمول مولکولار از حساسیت و ویژگی بالاتری در جهت تشخیص حضور ویروس در انواع نمونه­های مشکوک برخوردار می­باشد (۲۰، ۲۱، ۲۲، ۲۳).

References

1- Swayn, D. E. (2000). Understanding the ecology and epidemiology of avian influenza viruses: implication for zoonotic potential. In Emerging Diseases of Animals, C.C. Brown and CA. Bolin, eds. ASM Press, Washington D.C. 101-130.

2- Easterday, B.C., V.S. Hinshaw and D.A. Halvorson (1997). Influenza. In Diseases of poultry, 10 ed. B.W. Calnek, H.J. Barnes, C.W. Beard, L.R. McDougald, and Y.M. Saif (eds.). Iowa State University Press, Ames. Iowa, 583-605.

3- Brugh, M. and R.D. Slemons (1994). Influenza. In Handbook of Zoonosis. Section B. Viral, and C.W. Beran (eds.). CRC Press, Boca Raton.

4- Ito, J., J.N.S.S. Couceiro, S. Kelm, L.G. Baum, S. Krauss, M.R. Castrucci, I. Donatell, H. Kisa, J.C.

Paulson, R.G. Webster and Y. Kawaoka (1998). Molecular basis for the generation in pigs of influenza A viruses with pandemic potential. J. Virol.72: 7367-7373.

5- Perdue, M.L., D.L. Suarez and D.E. Swayne (1999). Avian Influenza in the 1990`s. Poult.Avian Biol. Reviews 11:1-20.

6- Shortridge, K.F. (1999). Poultry and influenza H₅N₁ outbreak in Hong Kong, 1997: Abridged chronology and virus isolation. Vaccine 17: s26-s29.

7- Vong, S., B.M.S. Coghlan, D. Holl, H. Sang, S. Ly, M.J. Miller, P Buchy, Y. Froehlich, J.B. Dufourcq, T.M. Uyeki, W. Lim and T. Sok (2006). Low frequency of poultry-to-human H₅N₁virus transmission, Southern Cambodia, 2005. Emerg. Infect. Dis. 12: 1542-1547.

8- Webster, R.G., W.J. Bean, O.T. Gorman, T.M. Chambers and Y. Kawaoka (1992). Evolution and ecology of influenza A viruses. Microbiol. Rev. 56: 152-179.

9-