مرگ و میر گوزن‌های قرمز ایرانی پارک جنگلی قرق استان گلستان در اثر ابتلا به بیماری «یون»

حکیم مهر - اولین مرکز نگهداری و تکثیر در اسارت گوزن قرمز ایرانی در پارک جنگلی قرق استان گلستان ساخته شد، اما تعدادی از گوزن‌های این مرکز به دلیل شیوع بیماری «یون» طی ماه‌های گذشته تلف‌شده‌اند.

​خبرگزاری مهر نوشت:

این اولین باری نیست که درختان سبز انجیلی لاشه گوزن های قرمز را می بینند. در گوشه ای از پارک گوزن های ایرانی آرام مشغول هستند. در طرف دیگر محوطه لاشه گوزنی روی زمین افتاده است. محیط بانان با کمک همدیگر لاشه را آماده دفن می کنند. این اولین تلفات گوزن های قرمز هم در این «قرق» نیست.

خاطره «پارک جنگلی قرق» در ذهن آن هایی که به این پارک آمده اند با گوزن های موجود در پارک ثبت شده است. گوزن های قرمزی که این روزها سیاه پوشیده اند و چشم انتظار. آفتاب پخش شده در جنگل آن ها را سرحال نمی کند. سبزی انجیلی ها، ممرزها، بلوط ها، توسکاها، افراها، خرمندی هایی که گوزن های قرمز را در سایه سار خود نگه می داشتند هم برای جنب و جوش آن ها کار ساز نیست.

در این پارک گونه های حمایت شده گوزن از دهه ۵۰ نگهداری و تکثیر می شوند و به دیگر مناطق کشور برای زیست و زادآوری منتقل می شوند. نگهداری گونه های کمیاب و در معرض انقراض در شرایط اسارت فرصتی است تا وضعیت بیماری ها، تغذیه و دیگر شرایطی که در طبیعت رخ می دهد و امکان مطالعه آن وجود ندارد بررسی و آزمایش شود.

تاکنون گوزن های قرمز گرگان به زیستگاه های شاهرود، ارسباران، پارک ملت تهران، مجتمع زیاران قزوین (بارجین قزوین) منتقل شده اند و به نوعی می توان گفت رگ و ریشه تمام گوزن هایی که در مناطق مختلف کشور زیست می کنند، به پارک وحش قرق بر می گردد.

در حالی این روزها فعالیت های حفاظت محیط زیست نسبت به بیماری گوزن های قرمز قرق رنگ واقعیت به خود گرفته است که کارشناسان این حوزه طی یک سال گذشته نسبت به این مساله هشدارهایی داده بودند.

دادن غذا و پلاستیک همراه آن به گوزن ها توسط گردشگران، یکی از مشکلاتی بود که بالاخره کار دست گوزن ها داد. در گذشته تنها یک فنس به عنوان حصار برای گوزن های موجود در منطقه در نظر گرفته شده بود. نزدیکی مسافران و گردشگرانی که پارک جنگلی قرق را در برای گذران استراحت در نظر گرفته و دادن غذا به گوزن ها باعث شد که فنس دوم هم در فاصله بیش از سه متری از فنس اول نصب شود. فنس دوم باعث شد که گردشگران نتوانند غذا به گوزن ها بدهند و وجود این فاصله کمی مشکلات را حل کرد.

در حدود شش ماه گذشته چهار گوزن از ۳۵ گوزن موجود در سایت تلف شده اند که از این تعداد دو مورد بر اثر بیماری یون، یک مورد بر اثر عفونت داخلی و یک مورد هم بدون علت مشخص از بین رفته اند. از طرفی امسال زایش ها هم کاهش یافته است. همه ساله پنج تا شش و حتی هشت زایش در بین گوزن های قرق وجود داشته است، ولی امسال دو زایش بیشتر نبوده است.

معاون اول رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در سفری که به تازگی با هیات دولت به گلستان داشت، با خواسته نماینده انجمن حمایت از حیوانات و استقبال مدیرکل حفاظت محیط زیست گلستان از گوزن های ایرانی پارک جنگلی قرق بازدید چند دقیقه ای داشتند تا نشان دهند نسبت به این مساله بی توجه نیستند و خواستار رسیدگی وضعیت گوزن ها شدند.

احتمال بیماری در سطح زیادی در بین گوزن ها وجود دارد

«دکتر مسعود شکیبا» دامپزشک گرگانی در خصوص بیماری یون گوزن ها می گوید: احتمال بیماری در سطح زیادی در بین گوزن ها وجود دارد و باید از همه آن ها آزمایش خون گرفته شود.

وی ادامه می دهد: بیش از یک سال است که قرار است کار آزمایش و نمونه برداری از خون و ایجاد قرنطینه و جداسازی مریض و سالم انجام شود، اما به تازگی داروهای آن تهیه شده است.

شکیبا تاکید می کند: مالکیت معنوی وجود گوزن ها برای محیط زیست است و تامین غذا و فضا با منابع طبیعی بوده است.

وی در خصوص این بیماری توضیح می دهد: عامل بیماری یون، باکتری است که در دیواره روده حیوان می نشیند و دیواره را ضخیم می کند و به اسهال می انجامد. اسهال مداوم در نهایت باعث کم اشتهایی و ناتوانی، ضعف و مرگ می شود.

سازمان حفاظت محیط زیست متولی حیات وحش است

در همین رابطه، علی میرزایی کارشناس مسئول پارک جنگلی قرق در اداره منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان نظافت، نگهداری و حفاظت از گوزن های پارگ جنگلی قرق را وظیفه این اداره کل عنوان می کند و می گوید که بحث سلامت و درمان این گوزن ها بر عهده سازمان محیط زیست گلستان به عنوان متولی حیات وحش است.

داروهای بیهوشی و تقویتی برای گوزن ها رسیدند

آن طور که پیداست، جان گوزن ها در دست دو اداره کل محیط زیست و منابع طبیعی افتاده است. تغذیه سالم این جانوران بر عهده منابع طبیعی گلستان است؛ امری که ممکن است مشکلات بودجه ای به آن صدمه بزند، زیرا این روزها اکثر دستگاه های گلستان از کمبود اعتبار می نالند. از سوی دیگر وظیفه سلامت سنجی و درمان هم به گفته منابع طبیعی، بر عده محیط زیست است و این در شرایطی است که ظواهر نشان می دهد گرچه در ردیف های پستی محیط زیست گلستان جایگاهی برای دامپزشک در نظر گرفته شده است، اما هنوز مجوزهای لازم از سوی سازمان مدیریت برای جذب نیروی ثابت داده نشده است.

«مجتبی حسینی» معاون پایش و نظارت محیط زیست گلستان می گوید: داروهای بیهوشی و داروهای تقویتی که سفارش داده بودیم به دست ما رسیده است و با برنامه ریزی و هماهنگی دامپزشک های سازمان حفاطت محیط زیست در هفته آینده عملیات بیهوشی، نمونه برداری و علامت گذاری را انجام می دهیم.

وی ادامه می دهد: با همکاری دامپزشکی گلستان کارهای آزمایش این گوزن ها انجام می شود و نتیجه مشخص می کند که چه تعداد گوزن در سایت قرق آلوده و چه تعداد سالم است.

وی توضیح می دهد: موارد آلوده را برابر شیوه نامه و پروتکل نظام دامپزشکی اقدام و سالم ها را به مکان هایی مثل النگدره منتقل می کنند و تعدادی از گوزن های سالم را به استان های دیگر که متقاضی داشتیم می فرستند.

حسینی با بیان اینکه ۱۵ میلیون تومان هزینه داروی بیهوشی شده است، توضیح می دهد: براساس تفاهمی که از ابتدا انجام شده بود، مدیریت پارک های جنگلی با منابع طبیعی و آبخیزداری است و تغذیه و نگهبان این حیوانات را تامین می کنند. سازمان حفاظت محیط زیست هم به عنوان دستگاه تخصصی در حیات وحش به عنوان ناظر پروژه در عرصه وجود دارد و به صورت ماهانه و هفتگی پایش های خودش را انجام می دهد و در صورت بروز بیماری داروها و مکمل های غذایی را تامین می کند و اگر اتفاقی بیافتد موضوع را پوشش می دهد.

معاون پایش و نظارت محیط زیست گلستان، استفاده از توان دامپزشکی در بحث آزمایشگاه های تخصصی که در حوزه دام دارند را مهم عنوان می کند.

حسینی وجود این بیماری را به علت حضور داشتن و نداشتن دامپزشک ها که در برخی گزارش ها به آن اشاره شد نمی داند و می گوید که محیط زیست براساس شرح وظایف خود یک کاردان دامپزشکی که به صورت مستمر با سازمان حفاظت محیط زیست همکاری می کند و یک دامپزشک معتمد دارد و چند دامپزشک هم علاقه مندی برای کمک به ما دارند و در هر مورد از دامپزشک برای مطالعات بالینی خود استفاده می شود.

با توجه اهمیت حفاظت از این جانوران و جایگاهی که در پارک ملی قرق دارند، نیاز است دستگاه متولی این بخش تدابیر ویژه تر از گذشته برای گوزن های قرمز در نظر بگیرند، زیرا در شرایط فعلی که هر از گاهی خبر مرگ یکی از آن ها به گوش می رسد و زاد و ولد آن ها نیز کم شده، نمی توان امیدوار بود که تعداد اندک آن ها را بتوان حفظ کرد.

گزارش و عکس: مریم رضایی

خبر مرتبط:

گفت‌وگوی خبرگزاری مهر با «دکتر مسعود شکیبا» دامپزشک و فعال محیط زیست (+تصاویر)