آشنایی با هاری ، تب مالت ، سل و مشمشه

حکیم مهر -  سازمان دامپزشکی کشور به مناسبت هفته اطلاع رسانی بیماریهای قابل انتقال بین حیوان و انسان به معرفی 4 بیماری از این دست به شرح ذیل پرداخت :

هاری

هاری از جمله بیماریهای ویروسی حاد بسیار کشنده ای است که دستگاه اعصاب مرکزی حیوانات خونگرم (عمدتا پستانداران و در حالت تجربی پرندگان) را مبتلا می سازد. انتقال اکثرا توسط گزش حیوانات مبتلا و انتقال ویروس بیماری به واسطه آلودگی بزاق و ترشحات آلوده صورت می گیرد. از دیدگاه همه گیری شناسی (اپیدمیولوژی) سگ و گربه نقش اصلی را داشته و گوشتخواران وحشی (گرگ، روباه، شغال و...) به عنوان مخزن و ناقل تلقی می شوند.
هم اکنون سازمان دامپزشکی کشور به عنوان متولی کنترل هاری در حیوانات اهلی علاوه بر همکاری با سازمانهای ذیربط و تلاش در مهار بیماری در مخزن اصلی بیماری (حیات وحش و جمعیت سگهای ولگرد)، از طریق اجرای برنامه کنترل هاری دامی سعی در ایمن سازی جمعیت سگهای صاحبدار در معرض خطر دارد. این مهم به گونه ای است که همزمان با واکسیناسیون، قلاده گذاری و صدور گواهی واکسیناسیون هم صورت می پذیرد.
 
بروسلوز (تب مالت)

در کشور ما عفونت ناشی از باکتریهای بروسلا آبورتوس و بروسلا ملی تنیس شایع ترین نوع بروسلوز است. حیوانات مبتلا به این بیماری از طریق ادرار، جفت، جنین، ترشحات مهبلی و شیر باکتری بروسلا را دفع می کنند. انتقال میکروب از طریق تماس پوست آزرده و غشاء ملتحمه چشم با مواد دفعی آلوده، خوردن مواد غذایی آلوده به ترشحات دفعی حیوانات مبتلا و تنفس در فضای آلوده به میکروبهای عامل بیماری اتفاق می افتد. انتقال از انسان به انسان استثناء بوده اما احتمال انتقال از طریق دریافت خون، پیوند مغز استخوان، شیر مادر و تماس جنسی وجود دارد. در درمان بیماری انسان استفاده از داروهای مناسب و حداقل دو دارو برای دوره های درمانی درازمدت مورد نیاز است. پیشگیری بیماری در انسان مستلزم کنترل بیماری در حیوانات از طریق واکسیناسیون دامها علیه بروسلوز و شناسایی و کشتار دامهای آلوده است.

سل گاوی

بیماری سل گاوی یکی از مهمترین بیماریهای عفونی و قابل انتقال بین انسان و حیوان است که در اکثر نقاط دنیا شایع است. عامل مسببه این بیماری در گاو مایکوباکتریوم بوویس از گروه مایکوباکتریوم هاست که نسبت به ضد عفونی کننده ها مقاومت نسبتا بالایی داشته و در شرایط رطوبت و تاریکی مدتها زنده باقی خواهد ماند. سگ و گربه از جمله حیواناتی هستند که با توجه به حساس بودن به سه گونه باکتری انسانی، گاوی و مرغی امکان انتقال از جمعیتهای انسانی و دامی را به راحتی فراهم می کنند. حتی پرندگان خانگی مانند قناری نیز به سه گونه باکتری فوق حساس بوده و لذا در تامین بهدشات انسان و حیوان از اهمیت به سزایی برخوردار است. این باکتری عمدتا از طریق تنفس وارد بدن می شود اما راههای مادرزادی، تماس جنسی، گوارشی و حتی ایجاد زخم پوستی نیز امکان انتقال را فراهم می کنند.
بیماری سل در گاوهای نژاد شیری به دلیل کاهش 25 ـ 10 درصدی تولید شیر از اهمیت بیشتری برخوردار است. این بیماری از نقطه نظر بهداشت عمومی در جوامع انسانی نیز حایز اهمیت است. روش تست و کشتار گاوها به همراه اقدامات بهداشتی قرنطینه ای در کنترل و ریشه کنی سل گاوی بهترین و موفق ترین روش در دنیا است. عفونت اکثرا تحت کلینیکی بوده و زمانی علایم بیماری ظاهر می شود که بیماری مشخصا پیشرفت کرده باشد و علایم آن با ضعف و ناتوانی، کم اشتهایی، لاغری، ضعف تنفسی، بزرگی غدد لنفاوی و سرفه به ویژه در سل پیشرفته همراه است.
 

مشمشه

مشمشه (GLANDERS) یکی از بیماریهای مهم مشترک بین انسان و دام است که اغلب سبب ابتلای تک سمیها می شود. عامل بیماری نوعی باکتری است که به سهولت توسط نور، حرارت و ضد عفونی کننده های معمولی از بین می رود.
متاسفانه این بیماری واکسن و روش پیشگیری از طریق ایمن سازی نداشته و میزان مرگ و میر انسانها در صورت آلودگی و ابتلا به بیماری از میزان بالایی برخوردار است. دامهای آلوده بدون هرگونه علایم بالینی بیماری و با ظاهری کاملا طبیعی و سالم مشاهده می شوند.
به طور کلی اسبدارها که در ارتباط مستقیم و تنگاتنگ با اسبها هستند و به ویژه دامپزشکانی که بدون دقت عمل لازم اقدام به کالبدگشایی حیوانات آلوده می کنند، در معرض خطر قرار دارند.
این بیماری در تک سمیان (اسب، الاغ و قاطر) با مشاهده علایمی همانند تب بالا، سرفه، ریزش بینی همراه با انتشار سریع زخمهایی روی مخاط بینی، ترشحات روی بینی، بزرگ شدن غدد لنفاوی و همچنین تاولهایی بر روی پوست قسمت تحتانی دستها، پاها و شکم که منجر به مرگ ظرف چند روز بعد می شود، نمود پیدا می کند.
در حال حاضر سازمان دامپزشکی به عنوان تنها متولی کنترل و ریشه کنی بیماری در کشور با انجام تستهای لازم و در قالب برنامه های مدون مبارزه با بیماری اقدام به شناسایی و جداسازی اسبهای بیمار کرده و برگه گواهی سلامت مدت دار به مالک دام ارایه می کند. در این راستا تمامی تک سمیان موجود در مجتمعهای نگهداری و پرورش اعم از باشگاهها، پانسیونها و... هرساله طی دو نوبت مورد تست قرار گرفته و کلیه اقدامات لازم به صورت کاملا رایگان ارایه می شود.