همه چیز درباره سوسمارهایی که عرب‌‌ها می‌خورند (+تصاویر)

 

 «محسن کاظم‌پور» در زیست‌بوم نوشت:

سوسمارهایی که عرب ها می‌خورند از گروه بزمجه‌های دم‌مضرس هستند که به آن ضب می‌گویند. دمی پوشیده از تیغ دارند و برخلاف اکثر سوسمارها گیاهخوارند. می‌گویند گوشتشان خیلی مرغوب است، اما بوی تندی دارد که برخی از آن بدشان می‌آید.

شاید تمسخر سوسمارخوری از خود عرب ها شروع شده باشد، به این صورت که شهرنشین‌ها خوردن خزندگان را کنار گذاشته و بعد بادیه‌نشین‌ها را به خاطر خوردن هر چیزی مسخره می‌کردند.

در مناطق بیابانی بزمجه‌ها از پرتعدادترین حیوانات هستند. الان نسل ضب در برخی مناطق به دلیل شکار بی‌رویه برافتاده ولی در مناطق دیگری جمعیت بالایی دارد و حتی از عربستان به مالزی هم صادر می‌شود. نوع بومی ایران هم که نام انگلیسی شان spiny-tailed lizards  و نام جنس شان «سارا» Saara است خیلی کمیاب است.

محدود کردن شکار یکی از روش‌های ضروری برای حفظ جامعه کشاورز- دامپرور است و یکی از ابزارهای آن تقبیح فرهنگی خوردن بعضی از غذاها مثل حشرات و خزندگان و دوزیستان است. در غیر این صورت ممکن بود در زمان قحطی و کمبود عده‌ای به روش زندگی شکارچی-گردآورنده برگردند و جامعه یکجانشینی که جمعیت کمی داشته باشد قابلیت بقا ندارد.

جوامع یکجانشین هم در خطر حمله بودند و به جمعیت زیاد برای دفاع نیاز داشتند و هم در مقابل بیماری‌ها آسیب‌پذیرند و شیوع یک بیماری کشنده می‌تواند جمعیت آن‌ها را به شدت کاهش دهد.

اعتقاد به سمی بودن مارمولک هم می‌تواند از همین جا آمده باشد. برای اینکه جلوی خوردن خزندگان را گرفت باید به مردم به خصوص بچه‌ها گفت خوردن این حیوان خطر دارد. مردم که بی‌دلیل از یک منبع غذایی فراوان چشم‌پوشی نمی‌کنند.

در قدیم گرسنگی و سوء تغذیه خیلی شایع بود. فقط در صورتی می‌شد جلوی خوردن مارمولک و حشره و قورباغه را گرفت که گفته می‌شد اینها ضرر دارند و خطرناک هستند. واقعا هم خوردن چیزهای جدید که دستگاه گوارش به آن عادت ندارد می‌تواند خطرناک باشد و باعث تهوع بشود.

حدیثی در صحیح مسلم نقل شده که خالد بن ولید برای پیامبر سوسماری می‌آورد. پیامبر آن را نمی‌خورد و خالد می‌پرسد: آیا سوسمار حرام است؟ پیامبر می‌گوید: نه، ولی در سرزمین ما آن را نمی‌خورند. خالد هم می‌گوید من آن را خوردم و پیامبر منعی نکرد.

این حدیث نشان می‌دهد از همان دوران هم برخی از خوردن خزندگان بدشان می‌آمد. چون رد کردن غذایی که به شخص تعارف شده می‌تواند بی‌ادبانه باشد، فقط زمانی این کار انجام می‌شود که به شدت شخص از این غذا بدش بیاید.