میزگرد بررسی مشکلات مختلف زنجیره تولید تا مصرف فرآورده‌های لبنی در بجنورد برگزار شد

دامدار، صنایع لبنی، مصرف کنندگان و دستگاه های ناظر بهداشتی همگی از چرخه فعلی شیر در خراسان شمالی ناراضی هستند و هم اکنون روند سنتی تولید و رواج مصرف شیر و لبنیات محلی در این استان به یک دغدغه تبدیل شده است.

به گزارش حکیم مهر به نقل از ایرنا، مشکلات چرخه تولید شیر تا عرضه آن هم اکنون در قطب دامپروری کشور یعنی خراسان شمالی موجب شده نه تنها تولیدکننده واقعی دچار ضرر و زیان شده و ارزش افزوده شیر تولیدی این استان نصیب دیگر استان ها شود، بلکه از مصرف کنندگان نیز تاحدودی سلب اعتماد شده که شاید مهم ترین دلیل آن هم این بوده است که از نظام حاکمیتی و نظارتی سخن واحدی شنیده نمی شود یا گاهی تبلیغات نادرستی درمورد سلامت محصولات انجام می شود.

به هر حال، فعالان حوزه صنعت شیر و مسئولان دستگاه های مربوط، در میزگردی در دفتر ایرنای خراسان شمالی در بجنورد گردهم آمدند تا مشکلات مختلف زنجیره تولید تا مصرف این فراورده ها را که بسیاری از کارشناسان از آن به عنوان چرخه ای معیوب یاد می کنند، به بحث و تبادل نظر بگذارند.

حاضران در این میزگرد «احمد داوطلب» رئیس امور دام سازمان جهادکشاورزی خراسان شمالی، « علی اکبر دلیرصحرایی» رئیس اداره نظارت بر بهداشت و مواد غذایی اداره کل دامپزشکی و « محمدرضا خوشوقت» کارشناس این اداره کل، «محمدعلی صدری زاده» رئیس اداره بازرگانی داخلی سازمان صنعت، معدن و تجارت، «حبیب مقدادیان» و «مجید علیداد» مدیران دو واحد صنایع لبنی استان و «علی خسروی» کارشناس معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی بودند که هر یک از دیدگاه خود به ارائه مباحث کارشناسی درخصوص مسائل مبتلابه این حوزه پرداختند.

کلاف سردرگم شیر در کشور پس از هدفمندی یارانه ها

«مجید علیداد» عضو اتحادیه صنایع لبنی ایران در این میزگرد از پایین بودن سرانه مصرف شیر در کشور انتقاد کرد و گفت: هم اکنون این سرانه به ازای هر نفر 75 تا 80 کیلوگرم است در حالی که میانگین مصرف کشورهای در حال توسعه 160 کیلوگرم و در برخی از کشورها تا 370 کیلوگرم نیز رسیده است.

وی وضعیت شیر در کشور را همچون کلافی سردرگم توصیف کرد و افزود: سال 89 با اجرای قانون هدفمندی یارانه ها پنج هزار و 890 میلیارد ریال برای شیر در کشور یارانه در نظر گرفته شد و همچنین مجوز راه اندازی صنایع لبنی زیادی هم صادر و هدف گذاری برای سال 94 نیز سرانه 160 کیلوگرم تعیین شده بود اما سفره مردم کوچکتر شد و به هدف نرسیدیم و حتی از این میزان نیز پایین تر رفتیم.

وی کل میزان تولید شیر در کشور در سال 94 را هشت میلیون تن بیان کرد و گفت: آنچه از این میزان وارد کارخانه ها شد 5.5 میلیون تن بود و مابقی از مجاری غیررسمی و غیرمجاز و سنتی به بازار عرضه می شود.

مصرف شیر نسبت به سال 90، 30 درصد کاهش یافته است

وی با بیان اینکه مصرف شیر نسبت به سال 90، حدود 30 درصد کاهش یافته است، افزود: این سرانه به 65 کیلوگرم رسیده که خطری بزرگ برای جمعیت احساس می شود زیرا که با مشکلاتی مثل کوتاهی قد کودکان و پوکی استخوان روبه رو شده ایم و هم اکنون که روند حرکتی جمعیت به سمت میانسالی است، کمبود مصرف شیر و لبنیات زنگ خطری محسوب می شود.

وی اظهار کرد: کاهش مصرف شیر خطری است که دولت و سیاست گذاران باید درباره آن اقدام کنند؛ زیرا که کم مصرف کردن عواقب بدی برای جامعه دربرخواهد داشت و متحمل هزینه های گزافی در آینده خواهیم شد.

وی یکی از مشکلات شیر در کشور را رقابت ناسالم بین واحدهای تولیدی دانست و با ابراز ناخرسندی از کنترل ضعیف فروش شیر خام و فله ای در لبنیاتی ها و سوپر مارکت ها افزود: در این مراکز لبنیات سنتی بدون نظارت عرضه می شود، به نحوی که حتی مسئولان مربوط اعلام کردند که زنگ خطر تب مالت در استان به صدا درآمده است.

علیداد با بیان این که از نیمه نخست سال 93 تاکنون در این استان قیمت شیرهیچ تغییری نکرده است، گفت: این در حالی است که قیمت بسته بندی، دستمزد و سایر هزینه ها بالا رفته است.

وی در خصوص ویژگی هایی مثل بار میکروبی و اسیدیته استاندارد شیر نیز گفت: به دلیل این که گاهی شیر با مشخصه های غیراستاندارد به کارخانه ارسال می شود، آن را تحویل نمی گیریم که این امر موجب شده است برخی از مراکزجمع آوری شیر، افزودنی های غیرمجاز وارد شیرخام کنند که در نتیجه مردم نسبت به صنایع لبنی بی اعتماد شده اند.

وی اظهار کرد: اگر واحدهای تولیدی که در این استان داریم، تک محصولی نباشند، با شیرهای مختلف دریافتی از مراکز جمع آوری می توانیم تولیدات متفاوتی داشته باشیم که تولید پنیر پیتزا از جمله آن است.

وی همچنین کاهش مصرف شیر را ناشی از افت فرهنگی عنوان کرد و گفت: در سال 78 در اسفراین شیر یارانه ای به میزان کم استفاده می شد اما با تلاش و فرهنگ سازی و اختصاص یارانه باعث شد که شیر در این شهرستان به میزان 10 تن نیز برسانیم اما فرهنگ مصرف شیر پاستوریزه افت کرده است.

وی با بیان اینکه قدرت خرید شیر پاستوریزه در استان بعد از برداشتن یارانه ها بشدت کاهش یافته است، گفت: مردم قدرت خرید شیر را ندارند زیرا که این استان از نظر درآمدی در پایین ترین سطح کشور قرار دارد.

تخریب ذهنیت مردم با شایعه پالم

این صنعتگر در خصوص روغن پالم نیز گفت: متاسفانه در این خصوص ذهنیت ها منفی شده است زیرا که امکان استفاده از روغن خرما به اندازه مجاز در این صنایع وجود دارد اما نگرانی ناظران بهداشت بیشتر در خصوص روغن هسته خرماست که اتفاقا قیمت بالایی هم دارد و در تولید مواد بهداشتی و آرایشی مصرف می شود.

علیداد با بیان اینکه روغن پالم از روغن خامه حیوانی اثرات و مضرات کمتری دارد، گفت: مجوز استفاده از روغن های گیاهی در انواع لبنیات از مراجع ذی صلاح مثل وزارت بهداشت گرفته شده بود اما متاسفانه مطرح کردن این موضوع در رسانه ها ضربه بزرگی به صنعت لبنیات زد.

وی با بیان اینکه در صنعت لبنیات به اندازه مجاز از نگهدارنده ها استفاده می شود، افزود: این امر در تمام دنیا مشاهده می شود اما متاسفانه تبلیغات منفی در این خصوص باعث کاهش تولید واحد های صنعتی، کاهش مصرف شیر در بین شهروندان و رونق لبنیانی های سنتی شده است.

وی با بیان اینکه بخشی از بخشنامه های نظارتی ما از کشورهای اروپایی کپی برداری شده مناسب شرایط کشور ما نیست، گفت: به عنوان مثال مطرح شده که زمان ماندگاری دوغ را 15 روز درج کنیم، درحالی که نمی توانیم این محصول را در این مدت به دست مصرف کننده برسانیم.

وی با بیان اینکه هزینه های تولید در صنعت لبنیات افزایش یافته است، در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه شیر عرضه شده در واحدهای سنتی دارای میکروب زیادی است اما مردم متوجه آن نیستند، افزود: باید این استان به عنوان پایلوت استفاده از شیر پاستوریزه در نظر گرفته شود.

تولید 62 تنی شیر کارخانه های استان به 4 تن رسید

«حبیب مقدادیان» یکی دیگر از کارخانه داران لبنی در بجنورد با بیان اینکه تولید شیر پاستوریزه در واحد تولیدی اش نسبت به سال های گذشته بسیار افت پیدا کرده است، گفت: در زمانی که یارانه به شیر اختصاص داشت توسط 5 کارخانه فعال لبنی روزانه 62 تن شیر در این استان توزیع می شد اما هم اکنون به چهار تن در 2 کارخانه رسیده است.

وی نیز بر لزوم فرهنگ سازی برای مصرف شیر پاستوریزه در استان تاکید کرد و افزود: فرهنگ استفاده از شیر پاستوریزه در جامعه شکل گرفته بود اما دوباره از این نظر به عقب برگشته ایم و هم اکنون مصرف شیر فله ای در استان بیشتر طرفدار پیدا کرده است.

وی گفت: کارشناسان و ناظران بهداشت و دامپزشکی بر واحدهای تولید سنتی لبنیات نظارتی ندارند و تمام سختگیری ها تنها در حوزه صنعتی انجام می شود اما با وجود این استفاده از شیر پاستوریزه در سال های اخیر از کاهش چشمگیری برخوردار بوده که این امر نیز موجب غیر فعال شدن تعدادی از کارخانه ها شده است.

وی افزود: هم اکنون در کشور تنها بر واحدهای تولیدی دارای مجوز نظارت می شود و قوانین بر آن ها حاکم است اما در مورد واحدهای سنتی که از نظر تعداد نیز چندین برابر هستند، هیچ گونه نظارتی بر آنان وجود ندارد و این امر نیز باعث پیشرفت و سوددهی آنان شده و حتی رقابت را نابرابر و ناسالم کرده است.

وی گفت: واحدهای تولیدی با دستگاه های نظارت کننده از جمله دانشگاه علوم پزشکی، اداره کل دامپزشکی، امور مالیاتی، تامین اجتماعی و سایر دستگاه های مسئول در ارتباط هستند که این امر نیز موجب شده است حتی برای آزمایش ها و نمونه گیری ها هزینه زیادی متحمل شوند اما واحد های سنتی این درگیری ها، دردسر ها و هزینه ها را ندارند.

مقدادیان یکی از علت های کاهش مصرف شیر پاستوریزه در این استان را تبلیغ نادرست در خصوص افزودنی ها از جمله روغن پالم در شیر عنوان کرد و گفت: در کارخانه های این استان هیچ گونه سابقه مصرف این مواد وجود ندارد اما متاسفانه بیشترین ضربه نیز به این واحدهای تولیدی کوچک وارد شد.

وی گفت: این موضوع باعث شد که شیر تولیدی کارخانه های این استان مازاد شود و مشتری برای خرید وجود نداشته باشد.

وی با بیان اینکه هم اکنون نیز بر سر زبان ها افتاده که داخل شیر کارخانه ها وایتکس و سایر افزودنی های غیرمجاز برای پایین آوردن بار میکروبی و بالا بردن ماندگاری آن افزوده می شود، گفت: متاسفانه این صحبت ها به کارخانه ها بخصوص واحدهای تولیدی کوچک ضربه بزرگی وارد کرده است.

وی با بیان اینکه هم اکنون بازار مصرف شیر پاستوریزه را از دست داده ایم، گفت: در زیر فشارها کمر واحدهای تولیدی خم شده این در حالی است که روزانه هفت تن شیر تحویل می گیریم اما تنها چهار تن را می توانیم به فروش برسانیم. وی افزود: این در حالی است که در چند سال گذشته چندین برابر این میزان شیر تحویل و وارد بازار می کردیم که از این نظر عقب گرد داشته ایم.

وی گفت: هم اکنون شیر را کیلویی 10 هزار و 500 ریال تا 10 هزار و 800 ریال از دامداران می خریم این در حالی است که در سبزوار شیر را کیلویی هشت هزار ریال می خرند پس چه طور می توانیم با این واحدها رقابت کنیم؟

وی با بیان اینکه کارخانه ها به علت بدهی بانکی با مشکلات زیادی درگیر هستند، اظهار کرد: از آموزش و پروش نیز بابت شیر مدارس یک میلیارد ریال طلب داریم که تاکنون پرداخت نشده و ما را با کمبود نقدینگی مواجه کرده است.

وی با بیان اینکه در حال حاضرشیر به قیمت 14 هزار و 500 ریال به دست مصرف کننده می رسد، گفت: از این رقم، هزینه های جانبی از جمله حمل و نقل، سود واحد های فروش، هزینه پاکت و بسته بندی و دستمزد و سایر موارد کسر می شود و چیزی عاید صنایع نمی شود.

ضرر و زیان دامداران از شرایط موجود

یکی از دامداران خراسان شمالی نیز از قیمت پایین شیر انتقاد کرد و گفت: در سال های اخیر با افزایش قیمت نهاده های دامی و کمبود علوفه مواجه شده ایم که این امر موجب متضرر شدن بسیاری از دامداران شده است.
محمدعلی قدرتی افزود: هم اکنون هزینه های تولید شیر از قیمت فروش پیشی گرفته است و بسیاری از دامداران این حرفه را ترک کرده اند.

وی نیز خواستار ساماندهی شیر توسط مسئولان مربوط شد و اظهار کرد: در سال های اخیر بیشتر دامداری ها با مشکلات زیادی از جمله افزایش قیمت نهاده های دامی و هزینه بالای تولید مواجه شده اند که این امر می طلبد تا مسئولان چاره ای اساسی بیندیشند.

وی با بیان اینکه دامداران برای فروش شیر نیز با چالش هایی روبرو هستند، افزود: برخی اوقات مراکز جمع آوری شیر، محصول آنان را به علت بار میکروبی تحویل نمی گیرند و هم اکنون ما نیز برای فروش با مشکل مواجه شده ایم.

واحدهای لبنی استان با 20 درصد ظرفیت فعالیت می کنند

رئیس اداره بازرگانی داخلی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی هم در این میزگرد گفت: واحدهای تولید لبنی این استان با 20 درصد ظرفیت فعالیت می کنند.

«محمدعلی صدری زاده» با اشاره به تولید روزانه 400 تن شیر در این استان اظهار کرد: 12 کارخانه لبنی با ظرفیت 106 هزار تن در این استان وجود دارد که هم اکنون فقط سه واحد آن ها فعال است.

وی دلایل این کاهش را ضعف سرمایه گذاری، نبود توان رقابت با واحدهای تولیدی بزرگ، بالا رفتن هزینه های تولید، نبود حمایت بانک ها، سختگیری دستگاه های ناظر و نبود تنظیم بازار عنوان کرد و گفت: باید واحدهای تولیدی مورد حمایت قرار گیرند تا با ظرفیت اصلی خود فعالیت داشته باشند و همچنین واحدهای غیرفعال نیز فعال شوند.

وی بر شناسایی بازارهای جدید تاکید کرد و افزود: باید کارخانه ها بهره وری واحد تولیدی خود را بالا ببرند و تجهیزات را به روز کنند و همچنین تلاش داشته باشند تا قیمت تمام شده محصولات را کاهش دهند.

وی بر فرهنگ سازی برای افزایش سرانه مصرف شیر تاکید کرد و گفت: سرانه مصرف شیر در استان 125 لیتر و در کشور 144 لیتر است.

این مقام مسئول بر حمایت بانک ها از واحدهای تولیدی تاکید کرد و گفت: همچنین باید مشوق هایی به دامداران داده شود تا آنان نیز از وضعیت نابسامان درآیند.

صدری زاده با بیان اینکه در گذشته روزانه بیش از 64 تن شیر یارانه ای در این استان تولید و توزیع می شد، افزود: این رقم امروز به چهار تن رسیده است.

وی بر فرهنگ سازی برای استفاده از شیر یارانه ای بین خانوارها تاکید کرد و گفت: پرداخت یارانه از سوی دولت نیز باید در این زمینه همچون سال های گذشته انجام شود تا قدرت خرید مردم بالا برود.

ضرورت فرهنگ سازی و تبلیغات صنایع برای محصولات پاستوریزه

کارشناس معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی هم از مدیریت ضعیف سرمایه گذاران و نبود توان رقابت آن ها در استان با صنایع بزرگ تهران و سایر استان ها انتقاد کرد و گفت: توان رقابت صنایع استان ضعیف است.

«علی خسروی» به اطلاع رسانی در خصوص روغن پالم نیز اشاره کرد و افزود: در این زمان از واحد های تولیدی استان نمونه برداری شد و با وجود اینکه هیچ مشکلی در این خصوص نداشتند اما از این ناحیه ضربه خوردند زیرا که توان اطلاع رسانی آنان نیز پایین است.

وی اظهار کرد: ما اگر هم زمانی در بعضی صنایع غذایی استان مشکل و تقلباتی مشاهده کرده ایم، از رسانه ای کردن آن پرهیز داشته ایم با هدف حمایت از صنایع استان ولی در مورد قضیه پالم بعد از نمونه برداری از صنایع لبنی استان مشکلی مشاهده نشد.

وی بر ضرورت فرهنگ سازی روی مصرف و تبلیغات صنایع برای افزایش مصرف محصولات پاستوریزه تاکید کرد و افزود: هم اکنون مصرف مواد نشاسته ای در سبد غذایی خانواده ها از مواد پروتئینی بیشتر شده است که البته بخشی از آن به دلیل مالی و تغییر ذائقه بوده است. وی افزود: دستگاه های مسئول باید فرهنگ سازی کنند تا سرانه مصرف شیر در خانوار بالا برود که این امر نیازمند این است که قیمت ها نیز تاحدودی کاهش یابد.

خسروی همچنین در خصوص تخلفات در حوزه شیر نیز گفت: گاهی متخلفان به علت اینکه هوا گرم است و شیر فاسد می شود و باید اسیدیته را به سطح استاندارد برسانند، به آن سود می زنند.

وی با بیان اینکه نگهدارنده های زیادی برای تنظیم اسیدیته وجود دارد، افزود: برخی از نگهدارنده ها در حد مجاز مشکلی ایجاد نمی کند اما متاسفانه برخی از افراد برای اینکه بار میکروبی را پایین بیاورند بیش از حد مجاز استفاده می کنند که این امر سلامت مردم را به خطر می اندازد.

پازل معیوبی که همه را ناراضی کرده است

رئیس اداره نظارت بر بهداشت عمومی و مواد غذایی اداره کل دامپزشکی خراسان شمالی با بیان اینکه مصرف کننده، دامدار، صنایع لبنی و دستگاه های ناظر همگی از چرخه کنونی شیر ناراضی هستند، گفت: مقوله شیر بسیار گسترده و پیچیده و دارای مشکلات متعددی است.

«علی اکبر دلیرصحرایی» افزود: با توجه به نارضایتی همگان از این چرخه باید دلایل و مشکلات توسط تمامی دستگاه های مسئول احصا شود که در این زنجیره تولید تا عرضه و مصرف، کجای کار اشکال دارد؟

وی گفت: در صنعت غذا دو گزاره اساسی امنیت غذایی و ایمنی آن مطرح است که خوشبختانه ما امروز در کشور به جایی رسیده ایم که از نظر امنیت غذایی در منطقه حرف اول را می زنیم، اما باید تلاش کنیم تا تولید از ایمنی و سلامت لازم نیز برخوردار باشد.

وی افزود: روزانه 200 تا 250 تن شیر و فرآورده های آن در خراسان شمالی مصرف می شود؛ پس چرا تولید و توزیع شیر در صنایع لبنی استان باید 4 تن در روز باشد؟

وی گفت: این موضوعات را سال 93 در کارگروه سلامت و امنیت غذایی استانداری مطرح کردیم و چالش های این حوزه را مورد بحث و بررسی قرار دادیم که خروجی آن طرح ساماندهی عرضه شیرخام و لبنیات محلی بود.

وی تصریح کرد: اگرچه اعتقاد ما این است که جامعه باید به سمت مصرف فرآورده های پاستوریزه حرکت کند ولی هم اکنون که مردم از لبنیات سنتی و محلی استفاده می کنند، نمی توان ناگهان مصرف آن را به کلی ممنوع کرد پس باید ساماندهی تدریجی انجام شود.

وی با بیان اینکه از نظر سازمان دامپزشکی، عرضه هرگونه شیر فله و فرآورده های لبنی غیرپاستوریزه باید ممنوع شود، اذعان کرد: اما چنانچه کامل ممنوع کنیم، همین سرانه مصرف پایین فعلی باز هم پایین تر می آید. وی اظهار کرد: چرخه شیر همانند پازلی است که باید همه جانبه به آن نگاه شود و فرهنگ مردم استان ما هم بیشتر به مصرف فرآورده های محلی و سنتی گرایش دارد.

وی رواج بیشتر مصرف فرآورده های سنتی را ناشی از نگرانی هایی که در جامعه در مورد افزودنی های فرآورده های صنعتی وجود دارد، دانست و گفت: قیمت تمام شده و عرضه محصولات هم برای مصرف کنندگان مهم است؛ هم چنین دسترسی مردم ما به شیر فله و فرآورده های سنتی به مراتب آسان تر و راحت تر از پاستوریزه است.

وی افزود: نگرانی سازمان دامپزشکی در خصوص انتقال بیماری های مشترک از دام به انسان مثل تب مالت است که این امر با مصرف شیر خام فله و لبنیات محلی مرتبط است و باید تلاش کنیم فرهنگ مصرف مردم را تغییر دهیم که این امر مستلزم اطلاع رسانی بیشتر است.

بی اعتمادی مردم به صنایع لبنی باید برطرف شود

رئیس اداره نظارت بر مواد غذایی اداره کل دامپزشکی با بیان اینکه بی اعتمادی مردم به مصرف فرآورده های شیری صنعتی باید برطرف شود، گفت: این موضوع تنها با اطلاع رسانی و فرهنگ سازی به سرانجام می رسد.

دلیرصحرایی گفت: همچنین باید موضوع اختلاف قیمت خرید شیر خام در مراکز جمع آوری و صنایع لبنی با نرخ خرید آن در بازار نیز حل شود تا دامدار ترجیح ندهد که شیر تولیدی را مستقیم در بازار به فروش برساند.

وی خاطرنشان کرد: تعداد مراکز جمع آوری شیرخام در استان به عنوان واسطه بین تولیدکننده ها و کارخانه های فرآوری، از 42 واحد قبلی، هم اکنون به 27 مرکز کاهش یافته است چون در یک حرکت منفی، شیر خام دامدار به جای ارائه به صنایع لبنی، به کارگاه های تولید سنتی و واحدهای غیرمجاز سوق پیدا کرده است.

وی با بیان اینکه دسترسی مردم به فراورده های لبنی صنعتی هم باید آسان تر شود، افزود: گاهی این دسترسی به سختی انجام می شود که این امر به نوبه خود انگیزه استفاده از مواد لبنی سنتی و محلی را بیشتر می کند.

وی اظهار کرد: با توجه به همه این مسائل در سال 93 تصمیم گرفته شد که مراکز عرضه این فرآورده ها به شکل مقطعی ساماندهی شود. وی با بیان اینکه ما با توزیع فله ای شیر و سایر فرآوده های آن به این شکل مخالف هستیم و به صورت مقطعی نیز برخورد کردیم، اظهار کرد: مردم باید بدانند اغلب شیر خامی که به دلایل بهداشتی در مراکز و صنایع برگشت می خورد، از مغازه ها و کارگاه های غیرمجاز لبنیات محلی سر در می آورد که زنگ خطری محسوب می شود.

وی با تاکید بر اینکه همیشه سنتی بودن دلیل بر خوب بودن یک محصول نیست، افزود: برخی واحد های فروش لبنیات سنتی همان شیرهای برگشتی کارخانه ها را به فروش می رسانند اما چون به علت پراکندگی زیاد این مراکز از آن ها خیلی نمونه برداری نمی شود، تخلف آنان نیز دیده نمی شود.

این مقام مسئول گفت: هم اکنون هزار و 400 مرکز تولید و عرضه فرآورده های خام دامی در استان تحت نظر دامپزشکی به فعالیت مشغول هستند در حالی که تعداد کل بازرسان دامپزشکی استان 40 نفر است؛ بنابراین با توجه به فراوانی واحدهای عرضه لبنیات سنتی و شیرفله مردم خودشان باید نظارت داشته باشند چرا که دامپزشکی بسترهایی مثل بسته بندی و لیبلینگ و درج مشخصات را فراهم کرده و خود مصرف کنندگان باید هوشیار باشند و از خرید محصولات تاریخ گذشته و ناسالم خودداری کنند و از مراکز متفرقه هم خرید نکنند؛ چون برای همه فروشگاه ها و سوپرمارکت ها نمی توان بازرس تعیین کرد.

دلیرصحرایی در پاسخ به انتقاد نمایندگان صنایع لبنی از طرح ساماندهی شیرخام و لبنیات محلی مبنی بر این که اجرای این طرح در واقع به این مراکز رسمیت داده است، گفت: ما به طور حتم موافق ممنوع شدن عرضه شیرخام فله ای و لبنیات سنتی در بازار هستیم ولی در کارگروه استانداری با نظر اکثریت اعضا مصوب شد که به طور مقطعی محصولات سنتی ساماندهی و دارای شناسه تولید و تاریخ و سایر مشخصات باشد و در مراکز محدودی تحت نظارت دامپزشکی و علوم پزشکی باشند و با فراهم کردن شیرسردکن و امکانات بهداشتی حداقلی مجاز به عرضه باشند.

وی تاکید کرد: باید قبول کنیم هنوز فرهنگ و بستر ممنوعیت کلی این محصولات در استان فراهم نشده است بنابراین فعلا برای محدودسازی آن ها اقدام شده ولی به تدریج و در نهایت امر باید به سمت عرضه و مصرف محصولات پاستوریزه حرکت کنیم.

وی گفت: اگر صنایع لبنیات استان زیان ده هستند، بخشی از آن به خاطر این بوده که به سمت متنوع کردن تولیدات نرفته اند و فقط روی شیر پاستوریزه تمرکز داشته اند و همین طور از برندسازی غفلت کرده اند.

کارشناس نظارت بر بهداشت عمومی و مواد غذایی اداره کل دامپزشکی نیز در این میزگرد به بحث اختلاف قیمت خرید شیرخام و تاثیر آن روی بازار و افزایش عرضه و مصرف فله ای و محلی پرداخت و گفت: چرا شیر را مراکز و صنایع از دامدار باید 90 هزار ریال خریداری کنند این در حالی است که در بازار از آنان بیش از 14 هزار ریال می خرند؟ بنابراین طبیعی است که دامدار بیشتر ترجیح می دهد شیر را به جای عرضه به مراکز مجاز، در بازار غیررسمی عرضه کند.

«محمد رضا خوشوقت» افزود: نتیجه این امر به خطر افتادن سلامت مردم است؛ زیرا بیش از 90 درصد تولید شیر استان در دامداری های سنتی انجام می شود که با توجه به هزینه های بالا به طور قطع توان نگهداری مطلوب شیر را نیز ندارند و به ناچار به استفاده از افزودنی هایی که اثرات نامطلوب روی سلامت مصرف کنندگان دارند، روی می آورند. بنابراین می توان در بحث سلامت بودجه یا یارانه ای بابت سلامت شیر اختصاص داده شود تا در این موارد هزینه شود.

قصور صنایع لبنی در به هم خوردن تعادل چرخه شیر

رئیس امور دام سازمان جهادکشاورزی خراسان شمالی نیز در این میزگرد گفت: قرار بود طبق پیش بینی وزارتخانه تولید شیر در کشور از 8 میلیون تن به 12 میلیون تن برسد ولی در سال گذشته به رقم 8.4 میلیون تن رسید و در عمل افزایش چندانی در سرانه تولید نداشتیم که حدود 100 لیتر است اما مصرف در کشور پایین آمده است.

«احمد داوطلب» افزود: سال 92 قیمت شیر ابتدا 11 هزار ریال و بعد 13 هزار ریال تعیین شد ولی کارخانه ها زیر بار آن نرفتند و دولت تصمیم گرفت یارانه ای به دامدارانی که شیر تولیدی واحدهای خود را به صنایع لبنی تحویل می دهند، پرداخت کند. در سه ماهه اول سال 93 یارانه ای که برای 12 هزار و 500 تن شیر تولیدی در خراسان شمالی اختصاص یافت، حدود 18 میلیارد ریال بود که با همکاری صنایع لبنی استان به طور مستقیم به حساب دامداران واریز شد.

وی گفت: از تیرماه 93 قیمت شیر 14 هزار و 400 ریال اعلام شد، ولی چون افزایش قیمت در نهاده های تولید نداشتیم و حتی قیمت خوراک دام روند کاهشی پیدا کرد، با نظر موافق کارخانه های لبنی نرخ خرید شیرخام از دامداران بین 12 هزار ریال تا 12 هزار و 500 ریال تعدیل شد.

وی اظهار کرد: من کارخانه ها را در به هم خوردن این چرخه مقصر می دانم؛ چون تولید مازاد بر سال های گذشته نداشته ایم پس چرا وضعیت دامدار ما هر سال نسبت به قبل از آن خراب تر می شود؟ اگر صادرات لبنیات توسعه پیدا کند چرا این صنایع با 30 درصد ظرفیت خودشان کار کنند که دامدار ما آسیب ببیند؟

وی افزود: بعد از اجرای طرح هدفمندسازی و بعد از آن هم با تحریم ها قیمت شیر پاستوریزه از 15 هزار ریال به 25 هزار ریال افزایش پیدا کرد که خود این مسئله خود به خود مصرف کننده را به سمت مصرف شیر فله ای سوق داد.
وی اظهار کرد: دولت سال گذشته پنج هزار و 500 میلیارد ریال یارانه بابت شیر مدارس اختصاص داد ولی باز هم کارخانه ها تغییری در نرخ خرید شیر از دامداران اعمال نکردند.

وی افزود: برای ضربه نخوردن مصرف سرانه شیر در استان کارگروه سلامت غذایی تصمیم گرفت مراکز تولید و عرضه محصولات سنتی ساماندهی شود و زیر نظارت بیاید، ولی سیاست کلی این نیست که شیر فله و لبنیات محلی هم چنان ادامه داشته باشد و بهتر آن می بینیم که زنجیره تولید تا فراوری و عرضه به بازار به خوبی مدیریت و صنعتی شود.

داوطلب بر اهمیت برندسازی و تبلیغات بازار نیز تاکید کرد و گفت: با طرح ساماندهی، صنایع لبنی هم طوری عمل کنند که دامدار دوباره شیر را برای فروش به بازار نبرد.

به گزارش ایرنا، براساس آمار اعلام شده سالانه 110 هزار تن شیر خام در خراسان شمالی تولید می شود که بخشی از آن در سه واحد تولید لبنی این استان فراوری می شود.

همچنین کمتر از نیمی از شیر خام تولیدی در استان مصرف و مابقی به استان های خراسان رضوی و گلستان برای فراوری ارسال می شود.

خراسان شمالی در شمال شرق کشور بیش از دو میلیون رأس دام سبک و 60 هزار رأس دام سنگین دارد.