سؤالات شما در مورد حیوانات خانگی (قسمت دوم): دادن شکلات به سگ‌ها را متوقف کنید! - دکتر صمد بختیاری

سؤالات شما در مورد حیوانات خانگی (قسمت دوم)

دادن شکلات به سگ ها را متوقف کنید! پس از خوردن شکلات چه اتفاقی برای سگ شما می افتد؟

دکتر صمد بختیاری

این سناریو را تصور کنید: سگتان در حال التماس برای اسنک گرفتن از دستان شماست، ولی وقتی که دلتان می خواهد چیزی را با حیوان خانگی خودتان به اشتراک بگذارید، مواردی هستند که باید از به اشتراک گذاری با سگ ها خودداری کنید؛ یکی از این موارد شکلات است!

شکلات می تواند باعث بیماری شدید تا مرگ در سگ ها شود و مطابق با آمار ثبت شده، شکلات یکی از متداول ترین موارد ایجاد مسمومیت در سگ ها می باشد. اگر شما فکر می کنید که سگتان شکلات خورده است یا خودتان در اثر سهل انگاری در اختیارش گذاشته اید (مخصوصاً نوع سیاه یا تلخ آن)، سریعاً با دامپزشک حیوان خانگی خودتان تماس حاصل کنید و آماده پاسخگویی به سوالاتی همچون اندازه و وزن سگتان، نوع و میزان شکلاتی که خورده است باشید. ممکن است دامپزشکتان از شما بخواهد که سگتان را مجبور به استفراغ کنید و یا فقط وی را از نظر رفتاری تحت نظر بگیرید. میزان شکلاتی که ممکن است موجبات مسمومیت و مشکل برای سگها ایجاد نماید بر اساس جثه آنها متفاوت است.

به هر دلیلی سگ شما شکلات خورده است؛ حال چه باید کرد:

بصورت غریزی سگ شما در اثر خوردن شکلات بالا خواهد آورد ولی در صورتی که این اتفاق نیفتاد، دامپزشکتان ممکن است از شما بخواهد تا به حیوان خانگیتان پراکسید هیدروژن بدهید تا این عمل اتفاق بیافتد. میزان مورد نظر هیدروژن پراکسید به ازای هر 10 کیلوگرم یک قاشق غذاخوری است؛ البته لازم است تا از تجهیزات خاصی برای خوراندن پراکسید هیدروژن به سگتان استفاده کنید. در صورتی که این تجهیزات را در اختیار ندارید، از کره بادام زمینی همراه با دز توصیه شده پراکسید هیدروژن در ظرف غذای حیوان خانگیتان استفاده کنید. از زمانی که سگ شما شکلات مصرف می کند تا زمان بروز علایم 6 تا 12 ساعت زمان می کشد و نشانه های این مسمومیت عبارتند از:

 - تشنگی شدید

 - اسهال

 - بیش فعال شدن و انرژی بیش از حد

 - له له زدن

 - بی قرار بودن و قدم زدن

 - لرزش

 - تشنج

محرک های موجود در شکلات برای مدت های طولانی در بدن سگ باقی می ماند و در موارد مسمومیت شدید علایم و نشانه ها تا 72 ساعت هم طول می کشد و پیش دستی شما در درمان زودتر باعث بهبود سریع تر و همچنین کاهش هزینه های درمان می گردد. دامپزشک شما مورد اعتمادترین مرجع برای انتخاب نوع درمان مبتنی بر شرایط حیوان خانگی شماست.

شایع ترین راه درمانی که دامپزشکان برای درمان مسمومیت با شکلات برای سگ ها انتخاب می نمایند، سرم تراپی و استفاده از داروهای تزریقی داخل سیستم گردش خون می باشد. به عنوان مثال آنها از داروی آپو مورفین برای ایجاد حالت تهوع در سگ استفاده می کنند و یا از پمپ شستشوی معده برای شستشوی معده توسط مایعات مخصوص استفاده می نمایند. آنها همچنین برای جلوگیری از انتشار بیشتر شکلات به داخل سیستم گردش خون سگ شما از Activated Charcol استفاده می کنند.

شکلات تلخ (سیاه)، شکلات آشپزی و پودر کاکائو از شکلات های معمول موجود در بازار خطرناکترند، ولی در مجموع ما به ازای هر کیلوگرم 28 گرم از شکلات معمولی موجود در بازار برای سگ ها کشنده است. برعکس گربه ها که تمایلی به خوردن شیرینی و شکلات ندارند، سگ ها تقریباً هر چیزی را می خورند و واقعا احساس سیری ندارند و تا اتمام آنچه که جلوی آنهاست پیش می روند، به عنوان مثال خوردن 500 گرم شکلات برای یک سگ ده کیلویی امری عادی به حساب می آید.

نحوه درمان سگی که شکلات مصرف کرده است:

همانگونه که در بالا عنوان شد، شکلات برای سگ ها مسمومیت زاست. شکلات ها دارای ماده ای بنام تئوبرومین می باشند که می تواند باعث افزایش ضربان قلب، افزایش فشار خون و حتی تشنج در سگ ها گردد. سگ هایی که شکلات مصرف می نمایند، می بایست سریعاً تحت درمان قرار گیرند و هر چقدر میزان شکلات مصرف شده بیشتر و مدت زمان سپری شده از زمان مصرف طولانی تر شده باشد، خطر بیشتری سگ شما را تهدید می کند.

 1- برآورد نمودن میزان و نوع شکلات مصرف شده توسط سگ: قبل از تماس با دامپزشک حیوان خانگیتان اطلاعات کاملی از میزان و نوع شکلات مصرف شده توسط سگتان به دست آورید، چرا که این اطلاعات باعث می شود که دامپزشکان بهترین و مناسبترین راه درمانی را به شما پیشنهاد نمایند. شکلات آشپزی خطرناکترین نوع شکلات برای سگهاست، در حالی که شکلات های متداول شیری حداقل مسمومیت را در آنها ایجاد می نمایند. شکلات های نیمه تلخ و کاملاً تلخ در ردیف های میانی از نظر میزان مسمومیت برای سگها قرار دارند. دز مسمویت زای تئوبرومین 18 تا 36 میلی گرم برای هر کیلوگرم وزن بدن سگ می باشد، به عنوان مثال شکلات آشپزی حاوی 390 میلی گرم تئوبرومین در 28 گرم شکلات می باشد و شکلات نیمه تلخ حاوی 150 میلی گرم و شکلات شیری تنها حاوی 44 میلی گرم تئوبرومین می باشند.

 2- سریعاً با دامپزشکتان برای دریافت راهنمایی تماس بگیرید: دامپزشک شما مراحل بعدی را که باید در پیش بگیرید را برای شما تشریح خواهد نمود که ممکن است شامل بردن به مطب و یا کلینیک دامپزشکی و یا شامل انجام اقداماتی در منزل برای ادامه درمان باشد. مقادیر کمی از شکلات ممکن است فقط باعث اسهال و دردهای معده شود، ولی به هر روی تماس با دامپزشکتان بهترین راه برای حل این معضل می باشد.

 3- در صورتی که دامپزشکتان توصیه نمود، سگتان را به مطب یا کلینیک منتقل کنید: دامپزشک شما دانش، کارکنان آموزش دیده، داروها و تجهیزات لازم را برای درمان مسمومیت با شکلات در سگ ها را اختیار دارند. در صورتی که از مدت زمان مصرف شکلات کمتر از یک ساعت گذشته باشد، دامپزشک شما داروهای لازم را برای ایجاد حالت تهوع در سگ شما در اختیار دارد. در برخی از موارد و بسته به میزان حاد بودن موضوع ممکن است حیوان خانگی شما نیاز به تحت نظر بودن به مدت 24 ساعت در کلینیک و یا بیمارستان را داشته باشد.

 4- در صورت در دسترس نبودن دامپزشکتان به علت تعطیلی یا نیمه شب: معمولاً اینگونه مسمومیت ها و حالت های اورژانسی در ساعات کاری رخ نمی دهند و در تعطیلات و شب ها بیشتر اتفاق می افتند (اصل دوازدهم نیوتن)، به همین دلیل در صورتی که شماره ای از دامپزشک خودتان برای مواقع اضطراری در دسترس ندارید و یا دامپزشکتان چنین سرویسی را به شما ارائه نمی دهد، همیشه شماره تلفن مرکز دامپزشکی که بصورت 24 ساعته به شما سرویس و مشاوره ارائه دهد را برای این مواقع داشته باشید. امروزه در بسیاری از شهرهای بزرگ ایران مراکز 24 ساعته دامپزشکی در دسترس هستند و این بیمارستان ها و کلینیک ها مراکز خوبی برای تحت درمان قرار گرفتن سگ های در معرض مسمومیت می باشند.

 5- فقط در حالتی اقدام به ایجاد حالت استفراغ در سگ ها نمایید که دامپزشکتان این توصیه را به شما نموده باشد: ایجاد حالت تهوع برای بالا آوردن محتویات معده فقط و فقط باید در بازه زمانی کمتر از یک ساعت از خورده شدن شکلات و فقط در حالتی که علائم عصبی (لرزش) هنوز اتفاق نیافتاده است، مورد استفاده قرار گیرد. همچنین بخاطر داشته باشید در صورتی که این امر توسط افراد ناوارد صورت گیرد، امکان ایجاد مشکلات کشنده برای سگ شما وجود دارد. همانگونه که در بالا ذکر گردید، یک قاشق از پراکسید هیدروژن را با یک قاشق آب مخلوط نمائید و به ازای هر 10 کیلوگرم از وزن بدن سگ آنرا توسط تجهیزاتی همچون سرنگ های تغذیه به دام مسموم بخورانید.

 6- به مدت 15 دقیقه سگ خود را تحت نظر داشته باشید: سگ را در محیطی مناسب برای تهوع از نزدیک تحت نظر بگیرید و در صورتی که ظرف 15 دقیقه حالت تهوع رخ نداد، دز بعدی را به همان مقدار بالا تکرار کنید.

 7- میزان بیشتر از پراکسید را مصرف نکنید: در صورتی که سگ شما ظرف 30 دقیقه تهوع نداشت، به هیچ عنوان دز بعدی را مصرف نکنید، به دلیل اینکه پراکسید هیدروژن در میزان بالا به حیوان شما صدمه وارد خواهد نمود. عوارض جانبی احتمالی در اثر مصرف پراکسید هیدروژن حتی با یک بار مصرف نیز ممکن است وجود داشته باشد. این عوارض جانبی شامل: تحریک و التهاب شدید مری و معده، آسپیراسیون دستگاه تنفسی (ورود محتویات معده به ریه ها که میتواند منجر به مرگ گردد) و یا حتی ایجاد حباب در سیستم گردش خون که بصورت بالقوه کشنده است.

 8- آخرین شانس در دسترس، زغال (کربن) فعال: زغال فعال Activated Charcoal ممکن است مانع از جذب مواد مسمومیت زا از طریق روده ها گردد . میزان مصرف این ماده یک گرم کربن فعال بعلاوه یک قاشق غذاخوری آب به ازای هر کیلوگرم وزن بدن دام می باشد. به خاطر داشته باشید که واقعا این آخرین کاری است که شما می توانید در صورتی که دامپزشک در دسترس شما نیست، انجام دهید و در حالت ایده آل فقط و فقط با مشورت دامپزشک می بایستی انجام گردد. مطمئناً خوراندن کربن فعال به سگی که در حال تهوع می باشد و یا حالت لرزش و تشنج دارد، بسیار بسیار مشکل است و در صورتی که کربن فعال وارد ریه حیوان گردد، بسیار کشنده خواهد بود. خوراندن میزان زیادی از کربن فعال به سگ بدون استفاده از تیوب معده بسیار مشکل است و قضیه زمانی پیچیده تر می شود که بدانید این مسئله می بایست هر 4 تا 6 ساعت و به مدت 2 الی 3 روز تکرار گردد و همچنین بخاطر داشته باشید که مدفوع حیوان سیاه رنگ شده و یبوست نیز ممکن است رخ بدهد. همچنین یکی از عوارض جانبی تجویز کربن فعال می تواند بالا رفتن میزان سدیم در گردش خون باشد که منجر به لرزش و تشنج می گردد. این عوارض جانبی مشابه همان عوارضی است که در اثر مسمومیت با شکلات رخ می دهد. در زمان تجویز این ماده دقت کنید، زیرا کربن فعال باعث سیاه شدن هر جسمی که بر روی آن بریزد می شود و گاهی این سیاه شدن دائمی است. در صورتی که سگ شما تمایلی به مصرف کربن فعال از خود نشان ندهد، می توانید آن را با مقداری از کنسرو غذای سگ مخلوط نمایید و گاهی اوقات نیز ممکن است لازم باشد تا از سرنگ تغذیه استفاده کنید.

متاسفانه این حالت درصد احتمال انتقال کربن فعال به ریه را بالا می برد به همین دلیل توصیه به عدم استفاده از این روش توسط صاحب دام می باشد. استفاده از کربن فعال را همراه با سوربیتول بصورت مکرر متوقف کنید، زیرا باعث اسهال شدید همراه با از دست دادن آب بدن می شوند که همین مساله پیچیدگی های درمانی را تشدید می نماید.

منابع:

1. Treats Guides - UC Davis School of Veterinary Medicine

2. www.petpoisonhelpline.com

3. Chocolate Poisoning in dogs – www.merckvetmanual.com

4. Chocolate Poisoning in A Dog, B.SudhakaraReddy, I-S.S. Varaprasad Reddy ,S.Sivajothi, International Journal of Veterinary Health Science and Research (2013),01(03). 16-17