نگاهی متفاوت به شایعه مصرف هورمون در پرورش طیور - دکتر صمد بختیاری

 

نگاهی متفاوت به شایعه مصرف هورمون در پرورش طیور

مرغ ها هورمون می دزدند؟

دکتر صمد بختیاری

مدتی است بسان بسیاری از شایعاتی که در این کشور بر سر زبان ها می افتد، بحث بر سر مصرف هورمون در پرورش مرغ ها در شبکه های اجتماعی و بسیاری از محافل علمی و غیر علمی بالا گرفته است. برآن شدیم تا بدون یکجانبه نگری و با توجه به حقایق علمی موجود، اطلاعاتی را برای روشن شدن اذهان عمومی جامعه در اختیار آنان بگذاریم.

آیا استفاده از هورمون در پرورش طیور امکان پذیر است؟

واقعیت امر آن است که استفاده از هورمون برای افزایش سرعت رشد مرغ ها، به دلایل زیادی عملاً غیرممکن است، اما مهمترین دلیل عملی نبودن استفاده از هورمون ها، گران بودن آنها می باشد؛ حتی اگر پروش دهنده ای بخواهد از هورمون ها برای تسریع رشد طیور استفاده نماید، از نظر اقتصادی متحمل ضرر زیادی خواهد شد. به همین دلیل، تاکنون هیچ شرکت دارویی در دنیا اقدام به تولید تجاری هورمون بدین منظور ننموده است.

جوجه های تراریخته: چگونه مرغ های گوشتی را برای سود بیشتر تغییر دادیم

"دکتر فرانکشتاین" سالم و سرحال زنده است و در حال مدیریت سیستم غذایی ما می باشد. همه ما تا حدی بصورت سربسته از تغییرات ژنتیکی ایجاد شده در ذرت و سویا برای کشت افزونتر آگاهیم، ولی آنچه که بسیاری از مردم از آن آگاهی ندارند این است که صنعت دامپروری سالهای سال است که حیوانات مزرعه را برای اهداف خاص خود مهندسی ژنتیک می نماید. حاصل دهه ها تولید مثل انتخابی بسیار شوکه کننده تر از ذرت های مقاوم به آفات نباتی و یا سیب هایی که هرگز قهوه ای نمی شوند، است.

جوجه ها دیگر یک جوجه ساده محسوب نمی شوند و بسته به هدفی که آنها به دنیا آورده شده اند، جوجه های امروزی تخمگذار و یا گوشتی هستند. گونه هایی که برای تخمگذاری بدست آمده اند، چنان تغییر یافته اند تا بتوانند در سال بیش از ۲۵۰ تخم مرغ تولید کنند در حالی که اجداد آنها در جنگل ها حداکثر دو جین تخم مرغ در سال تولید می نمودند. سرعت رشد آنها چنان سریع نبود که برای گوشتشان مورد مصرف انسان قرار گیرند و به هر روی تمامی نرهای نژاد تخمگذار سریعاً پس از هچ شدن از تخم کشته می شدند و این درست همان جایی بود که نژاد گوشتی پدیدار شد.

جوجه های دستکاری ژنتیک شده

از سال ۱۹۵۰ تا کنون جوجه های گوشتی بصورت انتخابی برای تولید گوشت مخصوصا گوشت سینه پرورش یافته اند، آن هم برای تولید سریع. جوجه های گوشتی امروز تا حدود سه کیلوگرم وزن می گیرند، وزنی در حدود دو برابر جوجه هایی که 60 سال پیش داشتیم و سینه آنها ۸۰ درصد بزرگتر از اجداد آن زمان خودشان می باشد. همچنین آنها طوری مدیریت شده اند که در عرض شش هفته به این اندازه برسند، در حالی که اجداد آنها حداقل پانزده هفته نیاز داشتند تا به رشد کامل برسند و پس از رشد کامل نیز هیچ گاه به سایز جوجه های رشد یافته امروز نمی رسیدند. جای تعجب نیست که این رشد سریع منجر به ایجاد مشکلات سلامتی و درد و رنج برای حیوانات گردیده است.

نرخ رشد سریع جوجه های گوشتی امر ساده حرکت از نقطه ای به نقطه دیگر را برای آنها به امری مشکل و دردناک نموده است. مطالعه ای در سال ۲۰۰۸ نشان داد که ۲۷ درصد از جوجه هایی که به سن ۴۰ روزگی می رسند، ناتوانی های حرکتی داشته و حتی ۳.۳ درصد از آنها توانایی راه رفتن را نداشته اند. این درصد بالای جوجه های علیل زمانی آزار دهنده تر می شود که بدانیم این درصد عظیم توسط مرغداران از گله حذف می شوند.

این ناتوانی عمدتاً ناشی از عدم توازن بدنی جوجه ها می باشد، زیرا سینه های بزرگ آنها باعث سنگینی قسمت جلویی بدن آنها شده و صدماتی را به پاهای آنها وارد می نماید. صدمات دیگری همچون ترک های استخوانی کوچک و بیماری های دژنراتیو استخوانی که به علت نرخ بالای رشد رخ می دهد، از دیگر عوامل دخیل در ایجاد این لنگش ها هستند.

مطالعه دیگری نشان داده است که اگر این مرغ ها و جوجه ها داروهای ضد درد دریافت نمایند، تمایل بیشتری برای حرکت خواهند داشت و این بدین معنی است که این جوجه ها غذاهای حاوی مواد ضد درد را ترجیح خواهند داد، در حالی که جوجه هایی که لنگش نداشته باشند، این ترجیح برایشان بی معنی خواهد بود و این امر بدین معناست که درصد بزرگی از جوجه های گوشتی حداقل در قسمتی از طول عمر خود در رنج حاصل از بیماری می باشند.

رنج هایی برای سود بیشتر

لنگش تنها بیماری نیست که جوجه های گوشتی با آن درگیر خواهند بود؛ بیماری های دیگری همچون بیماری های قلبی تنفسی- سندرم مرگ ناگهانی دائماً آنها را تهدید می کند، حتی آنهایی را که برای تولید نسل نگهداری می شوند که به نظر خوشبخت تر به نظر می رسند. زمانی که جوجه های مولد Breeder اجازه یابند تا به رشد کامل برسند، این جوجه ها مشکلات نازایی می یابند و به همین دلیل بصورت روتین جیره آنها محدود می شود تا زیر سایز نرمال باشند و به رشد کامل نرسند؛ به عبارت دیگر آنها نصف جیره مورد نیاز را دریافت می دارند و آنها طول عمر خود را در گرسنگی به سر می برند.

شاید جوجه های گوشتی بسیار بیشتر از سایر حیوانات قربانی اشتهای سیری ناپذیر ما برای تولید گوشت ارزان شده باشند. میلیون ها مرغی که سالیانه برای مصرف جمعیت کشور ایران پرورش می یابند، نمونه ای از حساب و کتاب بی رحمانه ما برای بهره وری و سود از موجودات زنده است و همانند داستان کلاسیک که همه با آن آشنایی داریم؛ "هیولای واقعی خود فرانکشتاین است!"

شناسایی کامل ژنوم مرغ

در اوایل قرن ۲۱ یعنی طی سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۴ دانشمندان توانستند تا رمز تمامی کدهای ژنتیکی مرغ را شکسته و به این ترتیب نقشه ژنوم مرغ را تهیه کنند. به گفته آنها این دستاورد نه تنها به پرورش مرغ های لذیذتری که تخم مرغ های بزرگتری تولید می کنند کمک می کند، بلکه درک بهتری از نحوه انتقال آنفلوآنزای مرغی به انسان نیز فراهم خواهد کرد تا بتوان مرغ هایی را پرورش داد که در مقابل این ویروس مقاوم باشند. تمامی اینها سوالاتی را در ذهن ایجاد میکند که آیا مرغ هایی که ما مصرف می کنیم، دستکاری ژنتیکی شده اند و یا اصطلاحاً تراریخته محسوب میشوند یا خیر؟

چگونه است که میان این همه موجود زنده که از نظر ژنومی بسیار بسیار ساده تر از مرغ می باشند و یا هزارن هزار گونه دیگری که پیچیده تر از آن می باشد، این موجود زنده برای استخراج کامل ژنها انتخاب شده؟ جواب این سوال تنها و تنها به تامین کنندگان هزینه های تحقیقاتی آن که همان شرکت های اصلاح نژاد مرغ می باشند، بر می گردد، بنابراین شک اینکه گونه های گوشتی و تخمگذار عصر حاضر فقط و فقط حاصل از ترکیب گونه ای باشد، اساساً عقیده مضحکی به نظر خواهد رسید.