حکیم مهر - دکتر ربابه شیخ الاسلام مدیر سابق وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اخیراً با انتقاد از عدم وجود نظارت در ایستگاههای تجمیع شیر مدعی شده است : در ایستگاههای خرید، زمانی که شیرهای آلوده به باکتری تب مالت یا میکروبهای دیگر برگردانده میشود، همین شیرهای آلوده دوباره در مغازهها به صورت فلهای، ماست و یا دیگر فراوردهها به مردم عرضه میشود. (متن کامل اظهارات ایشان : اینجا)
نشریه حکیم مهر این موضوع را با دکتر سید محسن دستور و دکتر محسن مشکوة به ترتیب رئیس و معاون سازمان دامپزشکی در میان گذاشت که پاسخ آنان به این شرح است :
حکیم مهر : یکی از مدیران سابق وزارت بهداشت (خانم دکتر شیخالاسلام) اخیراً مدعی شدهاند به دلیل ضعف نظارت، شیر آلوده در ایستگاه خرید وقتی برگشت میخورد بصورت ماست یا به شکل فله دوباره به مصرف میرسد و عامل شیوع تب مالت میگردد! نظرتان در این خصوص چیست؟
دکتر دستور (رئیس سازمان دامپزشکی) :
شیر همیشه تابع یکسری مسائل حاشیهای مثل قیمت یا روی دست دامدار ماندن هست و با برخی مسائل جانبی عجین است. در مراکز جمعآوری شیر یکسری آزمایشات اولیه انجام میشود ولی در این مراکز بار میکروبی اندازهگیری نمیشود و لذا این ادعا که در مرکز جمعآوری شیر بار میکروبی مشخص میشود درست نیست. بنابراین بار میکروبی در کارخانه مشخص میشود و اگر هم قرار باشد مشکلی پیش آید و شیر آلوده خارج شود از آنجا است نه از ایستگاه تجمیع شیر! ضمن اینکه در شیرهای خرده جمعشده در مراکز جمعآوری شیر قاعدتاً بار میکروبی بالاتری نسبت به شیری که مستقیم از دامداری به کارخانه میرود مورد انتظار است. این موضوع را آقای دکتر مشکوة بهتر میتوانند جواب بدهند. حالا توضیحات بیشتر را از آقای دکتر مشکوة بشنوید :
دکتر مشکوة (معاون تشخیص و درمان سازمان دامپزشکی) :
من میخواهم بگویم بنا بر این نیست شیر با عامل تب مالت حذف بشود. این شیر به کارخانه میرود و با عملیات حرارتی عامل میکروبی عقیم میشود. پاستوریزاسیون که ترکیبی از زمان و دما است برای از بین بردن عوامل بیماریزای مشترک بین حیوان و انسان مثل بروسلا (عامل تب مالت) و عامل سل و حتی برای از بین بردن میکروبهایی که عامل بیماریزای مشترک نیستند اما با تولید آنزیم روی کیفیت شیر اثر میکنند انجام میشود. لذا در این خصوص نگرانی وجود ندارد. در مورد ماست هم حرارتی که به شیر داده میشود عامل تب مالت را عقیم میکند و بعد حدوداً این حرارت نصف میشود و به شیر مایه زده میشود تا ماست تولید گردد. ضمناً ماست به دلیل اسیدیتهای که دارد نمیتواند بستر خوبی برای عامل تب مالت باشد و برای بقا یا تکثیر این عامل محیط مساعدی نیست. اما مشکل مربوط به مراکز جمعآوری شیر که ایشان گفتهاند مربوط نمیشود بلکه مشکل به کارخانه برمیگردد. کارخانه وقتی میخواهد شیر را تحویل بگیرد از آن نمونهبرداری میکند و در آزمایشگاه خود تستهایی برای اطمینان از تازه بودن شیر ، مجاز بودن میزان آب شیر و عدم تقلب و یا از نظر ارگانولپتیکی و میکروبی انجام میشود و در صورت وجود مشکل شیر را تحویل نمیگیرد. حالا اینجا چه بر سر این شیری که کارخانه تحویل نگرفته میآید مسئله است!
حکیم مهر : همین جا مسئول رسیدگی کیست؟!
دکتر مشکوة : توافقی که از گذشته بین سازمان دامپزشکی و وزارت بهداشت وجود داشته این است که مسئولیت نظارت بر شیر خام با سازمان دامپزشکی است اما از آنجایی که فرآوری مثل پاستوریزاسیون یا استریلیزاسیون یا تخمیر روی آن صورت میگیرد مسئولیت نظارت با وزارت بهداشت است.
حکیم مهر : پس مسئولیت نظارت بر شیری که در کارخانه تست بشود و تحویل گرفته نشود با سازمان دامپزشکی است؟
دکتر مشکوة : بله ... سازمان دامپزشکی است اما به دلیل اینکه وزارت بهداشت در کارخانجات پاستوریزاسیون حضور داشته ، سازمان دامپزشکی با توجه به مجموعه فعالیتهای دیگری که داشته و به حساب اینکه وزارت بهداشت در آنجا حضور دارد در بحث کارخانجات شیر ورود جدی پیدا نکرده است! اما مثلاً در کشتارگاه که وزارت بهداشت حضور ندارد ماحصل خوراکی که گوشت یا آلایش خوراکی دام هست و از کشتارگاه بدون انجام فرآوری بیرون میآید به خوبی تحت نظارت سازمان دامپزشکی است.
حکیم مهر : ان شاء الله در برنامه سازمان دامپزشکی هست که در بحث شیر بطور جدی وارد شود؟
دکتر مشکوة : برنامه سازمان این است که باید دامپزشکی به این عرصه وارد شود.