بر اساس شنیده ها پس از مدتها مخالفت و ایستادگی سازمان حفاظت محیط زیست در دولت قبل در مقابل پروش ماهی تیلاپیا در کشور، مدیران جدید این سازمان در صدد صدور مجوز برای پرورش این گونه مهاجم و خطرناک در کشور هستند.
به گزارش حکیم مهر به نقل از همشهری، دو روز پس از همایشی که سازمان شیلات با حضور ۲ نفر خارجی متخصص در زمینه تکثیر و پرورش ماهی تیلاپیا برگزار کرد، زمزمه صدور مجوز پرورش ماهی تیلاپیا و موافقت سازمان حفاظت محیط زیست با پرورش این‌گونه مهاجم باعث نگرانی کارشناسان محیط‌زیست شد.
«دکتر اصغر عبدلی» متخصص اکولوژی ماهی با هشدار نسبت به صدور مجوز برای پرورش این‌گونه مهاجم گفت: تجارب جهانی نشان می‌دهد پرورش ماهی تیلاپیا و ورود آن به بخش‌های مختلف کشور باعث بروز مشکلات اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی جبران‌ناپذیر می‌شود.
عضو هیأت علمی گروه تنوع‌زیستی و مدیریت اکوسیستم‌های پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی در توضیح این مطلب افزود: ورود ماهی تیلاپیا از نوع، «زیلی» و «اورئوس» در تالاب شادگان خوزستان به آفتی بزرگ تبدیل شد و علاوه بر آنکه معیشت صیادان را مختل کرد، پیامدهای منفی اقتصادی و اجتماعی متعددی را رقم زد تا آنجا که استان خوزستان و پدافند غیرعامل این‌گونه مهاجم را به‌عنوان یک تهدید زیستی معرفی کرد.
بر اساس این تجربه و تجارب دیگری که وجود دارد چرا باید دوباره با صدور مجوز پرورش تیلاپیا این تجربه تلخ را تکرار کنیم؟ عبدلی با اشاره به جلسات متعددی که در این زمینه برگزار شده است، گفت: پرورش تیلاپیا ۲جنبه دارد، یک جنبه آن، پرروش ماهی است که باید شیلات نظر بدهد که آیا این‌گونه ارزش اقتصادی دارد یا مقرون‌به‌صرفه نیست. اما جنبه دیگر آن، بحث اثرات محیط زیستی و جنبه‌های اکولوژیکی پرورش این ماهی است که باید بررسی شود آیا با توجه به شرایط تنوع زیستی و مشکلاتی که رودخانه‌ها و تالاب‌های کشور با آن درگیرند، ورود یک گونه غیربومی مثل تیلاپیا مشکل‌ساز نیست؟ یا پرورش آن مغایر با مصالح محیط زیست است و به بروز فاجعه منجر می‌شود؟
به‌عبارت دیگر، از نظر اداری، کارشناسان سازمان حفاظت محیط زیست باید ارزیابی ریسک یک گونه مهاجم را انجام داده و در این باره اظهارنظر کنند. به گفته وی، نمی‌توان بی‌توجه به اثرات زیست‌محیطی و براساس نظرات یک یا دو متخصص خارجی که فقط متخصص پرورش ماهی هستند، این‌گونه را وارد کشور کرد.
تیلاپیا منابع آبی کشور را تهدید می کند
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: به‌طور قطع باید این موضوع به کارشناسانی محول شود که در زمینه محیط زیست تخصص دارند و بنا بر ارزیابی ریسک یک گونه به کشور در این‌باره تصمیم‌گیری شود.
این درست نیست که بگوییم در یزد می‌خواهیم ماهی تیلاپیا پرورش بدهیم و این ارزیابی مربوط به یزد است. آنچه مسلم است این خطر وجود دارد که با صدور مجوز برای پرورش در یزد، این‌گونه از آب‌های شمال و جنوب کشور هم سر در بیاورد.
عبدلی با اشاره به اینکه ممکن است گفته شود تیلاپیای آبی و زیلی که در شادگان تبدیل به‌گونه مهاجم شد، با گونه‌نیل متفاوت است، تأکید کرد: هر ۳گونه مذکور در فهرست گونه‌های مهاجم ثبت شده‌اند و اثرات منفی آنها بر محیط زیست اثبات شده است.
وی اولویت سازمان حفاظت محیط‌زیست برای حفاظت از منابع آبی کشور را یادآورشد و گفت: بر اساس این اولویت، نباید به این سادگی یک گونه مهاجم را وارد محیط آبی کرد. گونه‌ای که سدها، رودخانه‌ها و تالاب‌ها را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و سلامت آنها را به خطر می‌اندازد آن هم در شرایطی که کشور با بحران آب مواجه است. ضمن آنکه وقتی که ما به خلیج‌فارس و دریای خزر و ماهیان ارزشمند این دو دریا دسترسی داریم، هیچ توجیهی برای پرورش یک گونه مهاجم پذیرفته نیست.
عبدلی گفت: اگر برای نظرات کارشناسان دلسوز کشور و برای محیط زیست ارزش قائلیم، باید به این نظرات احترام بگذاریم و همانطور که ابتکار، رئیس سابق سازمان حفاظت محیط‌زیست، مخالفت کارشناسانه این سازمان را با اجرای طرح پرورش ماهی تیلاپیا در چند نامه اعلام کرد، بر این نظرات صحه بگذاریم. در غیر این صورت با توجه به پیامدهای جبران‌ناپذیر اجرای این طرح از نمایندگان مجلس به‌ویژه فراکسیون محیط زیست و کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی انتظار می‌رود برای جلوگیری از این فاجعه زیست‌محیطی ورود کرده و چاره‌ای بیندیشند.
نگرانی از صدور مجوز
سازمان محیط زیست همواره نسبت به خطراتی که این‌گونه مهاجم می‌تواند برای آب‌های ایران داشته باشد، هشدار داده و اعلام کرده است که تنها برای پرورش این ماهی به شکل آزمایشی و با اهداف پژوهشی در بافق یزد مجوز صادر کرده است.
اکنون این نگرانی وجود دارد که با تغییر مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست، این سازمان بی‌توجه به مخالفت‌های پی در پی کارشناسان با درخواست شیلات موافقت کند. این درحالی است که کارشناسان حوزه مربوطه با اشاره به گونه‌های مهاجم مثل شانه‌دار مهاجم در خزر و ماهی غیربومی آمور در هامون می‌گویند پرورش ماهی تیلاپیا به‌مراتب زیانبارتر از ۲ گونه مهاجم یادشده است.
ماهی آمور که در دهه ۶۰ با نیت خیرخواهانه در هامون رهاسازی شد معیشت حاشیه‌نشینان هامون را تا آستانه نابودی پیش برد.
کارشناسان محیط زیست می‌گویند برای پرورش ماهی باید سراغ گونه‌های بومی کشور از جمله ماهیان خاویاری و سایر گونه‌های بومی رفت که هم اقتصادی است و هم از ماهی تیلاپیا که یک گونه مهاجم است بهتر است.
سیاست محیط زیست کمافی السابق جلوگیری از تکثیر و ورود تیلاپیا به اکوسیستم های طبیعی است
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی محیط زیست، معاونت محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست با رد برخی اخبار مبنی بر موافقت کلی سازمان حفاظت محیط زیست با پرورش و تکثیر ماهی تیلاپیا در کشور، گفت: بر اساس تفاهم نامه ای که سال ۱۳۹۴ بین سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان شیلات ایران صورت گرفت مقرر شد پرورش ماهی تیلاپیا به صورت پایلوت در محدوده مرکز تحقیقات بافق یزد آغاز شود و پس از مشخص شدن نتایج در خصوص پرورش آن در کل کشور تصمیم گیری شود.
حمید ظهرابی گفت: اخیرا در جلسه ای که بین مقامات دو سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان شیلات برگزار شد، درباره نحوه اجرای این تفاهم نامه و مشکلات و موانع طرح های مربوط به تکثیر و پرورش تیلاپیا در بافق یزد، بحث و بررسی شد.
ظهرابی توضیح داد: با توجه به اینکه مرکز تحقیقات بافق یزد به هیچ یک از اکوسیستم های طبیعی کشور دسترسی ندارد بر اساس تفاهم نامه مذکور با موافقت محیط زیست قرار شده است به شیوه بسته و سرپوشیده تکثیر و پرورش تیلاپیا آنهم ماهی هایی که قابلیت تکثیر و باروری ندارند صوت بگیرد.
ظهرابی تاکید کرد: در این جلسه تصمیم جدیدی درباره تکثیر و پرورش ماهی تیلاپیا در کشور اتخاذ نشد و در مورد ماهی تیلاپیا بحث جدیدی در سازمان نداریم و آخرین تصمیمات همچنان به قوت خود باقی است و هم‌اکنون مجوز تکثیر و پرورش تیلاپیا جهت انجام بصورت پایلوت، صرفا در محدوده شهرستان بافق یزد به سازمان شیلات داده شده است.
سرپرست معاونت محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست خاطر نشان کرد: صدور مجوزهای جدید در مورد پرورش و تولید ماهی تیلاپیلا منوط بر انجام ارزیابی اثرات ریسک این گونه ماهی است و در صورتی که این ارزیابی‌ها انجام شود، در نهایت می‌توانیم راجع به صدور مجوز تصمیمات نهایی را بگیریم.
گفتنی است، تیلاپیا Tilapia نوعی ماهی یوری هالین است که قابلیت زندگی در همه نوع آب اعم از آب دریا، آب لب شور و حتی رودخانه ها را دارد.
ماهی یوری هالین تحمل بالایی نسبت به تغییرات شوری آب دارد. زیستگاه اصلی این ماهی شرق آفریقا به ویژه کنیا است. ژاپنی ها به عنوان ماهی خوراکی تیلاپیا را از مالزی به کشور خود بردند و به عنوان گونه پرورشی معرفی کردند. امروزه تیلاپیا در ژاپن، روسیه، هند و بخش هایی از آمریکا و اروپا پرورش داده می شود.
