حکیم مهر: برنامه سازمان دامپزشکی کشور برای استفاده هدفمند از واکسن آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در کشور، موافقین و مخالفینی دارد. در پی مصاحبه اخیر حکیم مهر با «دکتر آرش قلیانچی لنگرودی» متخصص بیماریهای طیور و دانشیار دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران درخصوص ابهامات موجود در زمینه استفاده از واکسن آنفلوانزای فوق حاد پرندگان، «دکتر علیصفر ماکنعلی» معاون بهداشتی و پیشگیری سازمان دامپزشکی کشور طی یادداشتی در حکیم مهر، به ارائه توضیحاتی تفصیلی و فنی در این خصوص پرداخت (اینجا).
متعاقب انتشار این جوابیه، «دکتر آرش قلیانچی لنگرودی» نیز در پاسخ به این اظهارات با ارسال یادداشتی به حکیم مهر، به ارائه توضیحاتی در این رابطه پرداخت.
متن یادداشت ارسالی دکتر قلیانچی، به شرح زیر می باشد:
جناب آقای دکتر ماکنعلی
با سلام و احترام،
ضمن تشکر از ارائه توضیحاتتان، لازم دیدم موارد ذیل را متذکر شوم:
1. معتقدم چنین بحث هایی که برای کنترل بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان می زنیم، بدترین نوع برخورد با این بیماری است؛ چنین بحث هایی به منزله ضعف سازمان دامپزشکی و ما است. اینکه واکسن بزنیم یا نزنیم، در واقع یعنی کل مبارزه زیر سؤال است. هیچ جای دنیا اینطور سؤال نمی پرسند و بحث در خصوص واکسیناسیون در آخرین مرحله مبارزه با بیماری قرار دارد؛ یعنی کلی از دنیا عقب هستیم.
2. لازم دیدم متذکر شوم که اینجانب متخصص بیماریهای طیور هستم و حداقل 7 سال بر روی ویروس های طیور مطالعه دارم؛ انگل شناس نیستم و اگر لازم بدانید، امکان تدریس آزمون دیوا بصورت تئوری و عملی را دارم. بنده حاضر به انتشار مدرک خود هستم و حضرتعالی نیز در صورت تمایل مدرک خود را منتشر نمایید. بنده که از همه اسم بردم، ولی شما بصورت مبهم صحبت نموده و می فرمایید متخصص انگل شناسی و...؛ اجازه دهید صراحتاً عرض کنم که اگر منطور حضرتعالی آقای دکتر خلج است، باید احترام ایشان به عنوان شخصی که برای این سیستم زحمت کشیدند رعایت شود؛ اگر قدردان ایشان نیستیم، حداقل توهین نکنیم.
3. تا جایی که حافظه ام یاری می کند، اینجانب همه اظهار نظرها را در سازمان دامپزشکی، صنف و دانشکده بصورت علنی بیان کردم. متاسفانه این حضرتعالی و مجموعه شما است که متخصصان دلسوز و کارشناسانی که سالها تجربه دارند از جمله دکتر طهرانی، دکتر غفوری، دکتر شوشتری، دکتر فلاح و... را از سیستم تصمیم گیری حذف نموده و افرادی که نظر مخالف دارند را به جلسات کارشناسی دعوت ننموده و یا حذف می کنید.
چون بحث لزوم داشتن شهامت را مطرح فرمودید، خدمتتان عرض می کنم که یکی از موارد داشتن شهامت، توانایی شنیدن نظرات مخالف است. شهامت این نیست که اسامی کارشناسانی که مخالف برنامه واکسیناسیون هستند و در همان سازمان، صورتجلسه مخالفت با واکسیناسیون را 48 ساعت پیش امضا کرده اند، در جلسه مدیران سازمان به عنوان موافق مطرح نماییم.
4. پیشنهاد می کنم حداقل جلسه مشترکی با موافقان و مخالفین برنامه واکسیناسیون برگزار نموده و ریاست سازمان و دوستان غیر فنی خارج از سازمان که از شما حمایت می کنند نیز در این جلسه حضور یابند. ایکاش این افراد یا جاهایی که نام بردید، برای یک بار هم شده به دانشگاه می آمدند و حرف ما را نیز می شنیدند؛ اگر اینطور بود، وضعیت کشور نیز این نبود. بنده تا کنون یک کلمه به جاهایی که می گویید نامه نگاری نکرده ام؛ اگر مدرکی دال بر نامه نگاری بنده دارید، لطفا منتشر نمایید. شاید صنف و مراجع مختلف نامه نگاری کرده باشند، ولی بنده خیر. با یک سرچ علمی می توانید به عمق فاجعه ای که ممکن است ایجاد شود، پی ببرید.
از حکیم مهر تقاضا می کنم متن نامه فنی دفتر طیور سازمان دامپزشکی که با نظر کارشناسی متخصصین مربوطه تدوین نموده است و به پیوست این نامه ارسال نموده ام را منتشر کند که دوستان بخوانند تا بدانند نظر کارشناسی چیست. امیدوارم برای ابهامات دفتر سازمان خود پاسخ داشته باشید. بنده که نظر خود را عرض کردم و از لحن پاسخ شما متعجب شدم؛ شایسته است شما به عنوان معاون سازمان دامپزشکی کشور، شنونده نظرات کارشناسی سایرین باشید و همه نظرات را بشنوید؛ البته متذکر می گردم که اینجانب نیز در تدوین نامه فنی مذکور نقش کوچکی داشته ام. از وزرای محترم جهاد کشاورزی و بهداشت، جناب آقای دکتر رفیعی پور و دوستان آقای دکتر ماکنعلی تقاضا دارم که یکبار هم شده، صدای مخالفین در سطح کارشناسان، مرغداران، بخش خصوصی و... را بدون واسطه بشنوند.
5. در زمینه بند شماره 3 پاسختان، عرض شود که سیستم دامپزشکی قدرت این کار را ندارد و اگر ادامه دهد فقط 3 ماه با این امکاتات قادر خواهد بود. همین الان بسیاری از فارم های تخمگذار با مصرف داروهای مختلف دارند عفونت فعال را در تهران مخفی می کنند و سازمان دامپزشکی توانایی شناسایی آنها را ندارد. امکانات ما در این حد دقیق پایش نیست. همین الان ما ساب تایپ N2 داریم؛ یا اگر به فرض شما نداشته باشیم، چگونه می توانیم انجام دهیم؟ هنوز مرکز ملی تشخیص امکان انجام این آزمون ها را ندارد. روی کاغذ بلی ولی از نظر فنی بسیار دشوار است. سازمان دامپزشکی هنوز پایش دقیقی روی نیوکاسل 50 ساله و آنفلوانزای H9 چند ساله ندارد. اگر زحمات دفتر طیور در سال های گذشته نبود، حتی این اطلاعات اندک نیز وجود نداشت. همچنین قفس در سیستم مرغ مادر گوشتی مطرح نیست.
6. در خصوص تجربه های کشورهایی که فرمودید، چرا صراحتاً اشاره نمی کنید که این کشورها در کنار این اقدامات، میلیاردها دلار نیز صرف هزینه امنیت زیستی و کنترل طیور روستایی، Game Birds، آموزش (آمریکا چندین میلیون دلار برای آموزش مرغدار هزینه کرد) می نمایند؟ چرا بصورت شفاف بقیه پازل های مبارزاتی این کشورها را نمی گویید و فقط به واکسیناسیون اشاره می کنید؟ واکسن فقط یک قسمت از پازل 1000 قطعه ای این طاعون است و سایر کشورها روی 999 قطعه دیگرش نیز کار کرده اند. کشور آمریکا در سال های گذشته 50 میلیون قطعه پرنده را معدوم سازی نموده و حتی یک دز واکسن مصرف نکرد؛ فقط با آموزش، بیماری را حذف کرد. حتی تا جایی که اطلاع دارم، USDA مصرف واکسن آنفلوانزای فوق حاد پرندگان را ممنوع اعلام نموده است.
7. در صورت مصرف واکسن، باز هم باید به بهترین پروتکل واکسن برای تولید دقت نمود. آیا تنها یک واکسن کشته می تواند پاسخگو باشد یا باید از واکسن های نوترکیب برای Long life ها استفاده کرد؟ اگر شما با مفهوم واکسن های نسل جدید آشنا باشید، می دانید ردیابی عفونت با کیت های مخصوص برای این نوع گله ها بسیار آسانتر از N Typing خواهد بود.
8. واکسن کشته طبق مطالعات دیگران و حتی اینجانب، قادر به کنترل تکثیر ورود ویروس در گله نمی باشد و فقط میزان دفع را کاهش داده و نقش پیشگیرانه کمی دارد؛ مستندات مطالعه ما موجود است. نوع ایمنی مهم در مبارزه با بیماری آنفلوانزا، ایمنی مخاطی و سلولی است که هیچ یک از این واکسن ها آن را تحریک نمی کنند و واکسن های نسل جدید کمک بهتری می کنند. توصیه می کنم در مورد مکانیسم های ایمنی در این بیماری بیشتر مطالعه فرمایید.
9. یکی از علل واکسیناسیون در کشورهای دیگر با توجه به طغیان های فوق حاد، کنترل بیماری برای کاهش شدت برای جوامع انسانی بوده است. برای سویه H5N8 که این خطر گزارش نشده است، اهمیت مصرف واکسن کاهش می یابد.
10. منظور از «بزرگان دنیا» همان دانشمندان آمریکایی و اروپایی است که این سیستمی که شما از آن نام می برید، بر اساس نظر اینها برنامه تنظیم می کنند. حتی کارشناسان کمپانی ها نیز با تردید در خصوص واکسیناسیون صحبت می کنند. اگر قرار بود بر اساس بخشنامه واکسن مصرف شود و یک سوال موتلیپل چویس بود، شما این اطلاعات را به هر شخص غیر کارشناس می دادید، به راحتی قادر به پاسخ به آن بود. این بزرگان حداقل هر کدام 300 تا 400 مقاله تخصصی در این زمینه کار کرده اند و خط دهنده علمی در دنیا هستند.
11. در حال حاضر، ما برای بیماری های نیوکاسل، آنفلوانزا و برونشیت برنامه واکسن داریم و سازمان دامپزشکی و دنیا یک دستور استاندارد اجرا دارند، ولی برای همین بیماری های معمولی نیز با توجه به شرایط فارم، گله و اقتصادی و 10 عامل دیگر، به اندازه تعداد دامپزشکان برنامه متنوع واکسیناسیون وجود دارد. این را در مقیاس بزرگتر در نظر بگیرید و روی دنیا فکر کنید. شرایط هر کشور مانند فارم با هم فرق دارد و نمی شود بصورت یکسان نسخه پیچی کرد.
12. اگر سویه H5N2 که الان در روسیه و همسایگی ما است وارد کشور شود، چگونه می توانیم از دیوا استفاده کنیم؟ آیا می توانیم با واکسن هر ساله جلوی ورود این همه ویروس را بگیریم؟ اصلاً کلاستر این ویروس با کلاستر واکسن ویروس متفاوت است.
13. در مورد بقیه بندهای جوابیه هم قانع نشدم و مشکلات زیادی وجود دارد.
14. امیدوارم همه این بحث ها کمک در راستای کنترل این بیماری، کمک به کشور و صنعت طیور باشد. بنده شخصاً از شنیدن نظرات کارشناسان و متخصصان موافق واکسیناسیون و کمپانی ها استقبال می نمایم.
جوابیه علمی اینگونه استدلال هایی را طلب میکند ............... ما شاهد تلاش بی وقفه جناب دکتر تهرانی مدیر کل دفتر طیور سازمان وهمکارانشون بودیم که چگونه شب و روز جهت کنترل بیماری زحمت میکشیدند ...............