حکیم مهر - شبکیه از مهمترین قسمتهای چشم و بافتی عصبی است. در حقیقت بینایی بدون شبکیه امکانپذیر نیست؛ بهاین معنی که باید شبکیهای سالم داشته باشیم تا بتوانیم محیط پیرامون خود را ببینیم. اگر چشم را مانند دوربین عکاسی تصور کنیم، شبکیه فیلم آن است. بنابراین مشخص است که حفظ سلامت این قسمت از چشم همواره از جمله مهمترین اقداماتی است که باید صورت پذیرد.
یکی از مشکلات و بیماریهایی که ممکن است چشمها را درگیر کنند، توکسوپلاسمای چشمی است. بیماریای که شیوه درمانش مشکلات و گرفتاریهایی را برای بیماران ایجاد میکرد، اما امروزه روشی نوین جایگزین روش قبلی شده و با استفاده از شیوهای جدید این بیماری درمان میشوند.
دکتر مسعود سهیلیان، فوقتخصص جراحی شبکیه و بیماریهای التهابی چشم، درباره روش جدید درمان توکسوپلاسمای چشمی میگوید: «یک نوع از بیماریهای التهابی چشم در اثر نوعی عفونت انگلی ایجاد میشود که به آن توکسوپلاسما میگویند و عامل آن یک انگل داخل سلولی است. بیماری توکسوپلاسمای چشمی شایعترین علت بیماری التهابی قسمت خلفی چشم است. البته مردم عامه به این مشکل عفونت انگل گربه میگویند و آن را با این نام میشناسند.»
این استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با تاکید بر این نکته که میزبان این انگل گربه است، میافزاید: «انسان و سایر حیوانات نیز از دیگر میزبانهای حد واسط این انگل به حساب میآیند. اگرچه این انگل بیشتر از طریق آب منتقل میشود ولی گربه هم میتواند در انتقال آن موثر باشد. این انگل از طریق مدفوع گربه و تماس آن با تخم سبزیجات یا هرچه از زمین میروید، میتواند وارد بدن انسان شود.»
عضو هیات علمی بیستمین کنگره چشم پزشکی ایران توضیح میدهد: «این انگل وارد بدن انسان و دستگاه گوارش وی شده و از طریق گردش خون به چشم و قسمت شبکیه راه مییابد و در لایههای عصبی بافت شبکیه قرار میگیرد. این انگل همچنین میتواند به داخل سیستم اعصاب مرکزی و مغز نیز راه پیدا کند که در این شرایط باعث التهاب شدیدی میشود، اما وقتی در چشم و در قسمت شبکیه التهاب ایجاد کند، به آن توکسوپلاسمای چشمی میگویند. اگر این اتفاق نزدیک عصب بینایی یا مرکز لکه زرد روی دهد، دید انسان را بشدت کاهش خواهد داد.»
دکتر سهیلیان خاطرنشان میکند: «این بیماری میان نوزادان نیز شایع است و حتی میتواند در زمان حاملگی اتفاق بیفتد. در چنین شرایطی مادر گرفتار این بیماری شده و ممکن است بیماری به کودک نیز منتقل شود. به همین دلیل است که درمان این بیماری اهمیت زیادی دارد. گاهی نیز ممکن است جنین در دوران بارداری این بیماری را از مادر بگیرد ولی عفونت به صورت غیرفعال در چشم باقی بماند و پس از چند سال فعال شود. البته این خطر نیز وجود دارد که بیماری چند بار عود کرده و قسمتهای مختلف را درگیر کند یا در همان نقطه باعث تخریب جدیتر شبکیه شود.»
درمان قدیمی بیماری
این پزشک متخصص در مورد شیوه قدیمی درمان بیماری میگوید: «روشهایی که قبلاً برای مقابله با این بیماری استفاده میشدند، درمانهایی بر پایه داروهای خوراکی بودند. به این معنا که به بیماران قرصهای خوراکی ضدانگل میدادند. مسالهای که در این روش درمانی وجود داشت آن بود که این داروها برای بدن سمی بوده و مشکلاتی را برای بیماران به وجود میآوردند؛ با این حال فرد بیمار مجبور بود تا روزی ده عدد از این قرصها مصرف کند. علاوه بر اینکه خوردن این تعداد قرص در روز سخت است، بیمار برای بررسی اثرات این قرصها باید آزمایشهایی نیز انجام میداد. برخی بیماران نیز تحمل خوردن این داروها را نداشته و تهوع و استفراغ آنها را آزار میداد.»
روش درمانی جدید
دکتر سهیلیان در مورد روش جدید درمان این بیماری میگوید: «بهتر است روشی برای درمان وجود داشته باشد که بیمار مجبور به خوردن دارو نباشد. بههمین دلیل آنتیبیوتیکی انتخاب شده که اثر آن دقیقاً مانند همان قرصهای خوراکی است. این آنتیبیوتیک مستقیم به داخل فضای زجاجیه تزریق میشود. با این روش، آنتیبیوتیک همراه با مقدار کمی کورتون داخل چشم تزریق شده و اگر لازم باشد هر هفته یا هر دو هفته، تزریق تکرار میشود.»
وی یادآور میشود: «این روش تزریق با روش قبلی مقایسه شده و مشخص شد اثر درمان و کوچک شدن ضایعه دقیقاً به یک اندازه است. البته روش جدید عوارضی مانند روش قبل نداشته و اثرش نیز کمتر از درمان خوراکی نیست. به علاوه ممکن است سرعت بهبود بیماری نیز بیشتر باشد. همچنین این روش در مورد بچهها که ممکن است نتوانند قرص بخورند یا خانمهای باردار که اثرات روش قبلی برایشان خطرناک بود، کار را بسیار راحت کرده است.»
علائم بیماری
دکتر سهیلیان در مورد علائم بیماری میگوید: «اینبیماری ممکن است در ابتدا هیچ علامتی نداشته باشد. در مواردی نیز میتواند با تاری دید مختصر و مگس پران (این احساس که چیزی جلوی چشم میپرد) شروع شود. دراین شرایط باید سریع به پزشک متخصص مراجعه شده و معاینات لازم صورت گیرد. با تشخیص بیماری، درمان نیز باید بدون فوت وقت شروع شود.»
در بیستمین کنگره سراسری چشم پزشکی ایران که از 8 تا 11 آذر ماه در مرکز همایشهای بینالمللی ابوریحان دانشگاه شهید بهشتی برگزار میشود، آخرین شیوههای درمان بیماریهای چشمی مورد بررسی قرار میگیرد.