کالایی گرانبها در زباله‌ها/ پوست دام‌های ذبح شده در سیستان و بلوچستان راهی سطل زباله می‌شوند

استفاده از فرآورده های دامی چون گوشت و لبنیات همواره مورد توجه مردم بوده و از منابع غذایی موثر در حوزه تغذیه و سلامت است اما کم توجهی به برخی محصولات دامی از جمله پوست و پشم با وجود نقش مهم و ارزشمند این محصول در حوزه چرم، باعث دور ریز آنها در زباله ها شده است.

به گزارش حکیم مهر به نقل از ایرنا، از دوران بسیار دور چرم و مصنوعات چرمی در ایران رواج بسیار داشته و ایرانیان حدود 1500 سال قبل از چرم برای تهیه پوشاک و مایحتاج خود استفاده می‌کرده اند به سبب زیست بوم ایران و گذرگاه جاده ابریشم، ایران منطقه ویژه اقتصادی آن دوره محسوب می شده که محصولاتی چون چرم و ابریشم نقش بسزایی در صنعت و تجارت ایران و کشورهای منطقه و جهان داشته است.
پوست دام با توجه به مزیت‌های فراوان در صنعت چرم، متاسفانه مورد بی مهری قرار گرفته و غالبا بعد از ذبح دام در حاشیه خیابان ها و سطل های زباله رها می شود و این کالای ارزشمند به علت نبود کارخانه تولیدی و فرآوری مناسب، ازبین می رود.

قیمت اندک پوست دام و نبود تقاضا برای خرید آن سبب شده تا بسیاری از مردم شهرها بعد از ذبح و قربانی کردن دام، پوست و احشام آن را در کنار خیابان و سطل های زباله رها کنند که این مساله علاوه بر ایجاد بوی نامطبوع و جلوه زشت شهری باعث انتقال بسیاری از بیماری ها از جمله تب مالت می شود این بیماری به عنوان یک بیماری ناتوان کننده شناخته شده و حداقل دوره درمانی آن نیز 2 تا 6 ماه بوده که عوارض متعدد و هزینه های سنگینی به دنبال دارد. تب کریمه کنگو، و انواع بیماری های عفونی، انگلی، قارچی و پوستی از دیگر بیماری های شایع انتقالی از دام به انسان در حوزه بهداشت است.

در استانی چون سیستان و بلوچستان که مردم آن در ایام مختلف سال بویژه اعیاد اسلامی قربان و فطر شمار زیادی دام قربانی می کنند هدر رفت محصول ارزشمند پوست دام بیش از سایر استانها است بطوریکه در برخی روزها صدها و بلکه هزاران عدد پوست در گوشه خیابانها و سطل های زباله رها و در نهایت به محل دپو زباله ها انتقال و در زیر خاک دفن و یا در بیابان رها می شوند.

نبود زیر ساخت مناسب و کارخانه فرآوری محصولات دامی در سیستان و بلوچستان برای بازیافت، باعث شده تا این محصول ارزشمند مورد بی توجهی قرار گیرد.

استان سیستان و بلوچستان با ذبح سالانه 100 هزار راس گاو و 30 هزار نفر شتر و هزاران راس دام سبک یکی از قطب های اصلی تولید محصولات دامی در کشور محسوب می شود، که نبود زیر ساخت مناسب و عدم سرمایه گذاری در این بخش باعث هدر رفت میلیاردی این محصول ارزشمند شده است.

«محمد شیبک» یکی از شهروندان زاهدان گفت: تا چند سال پیش افراد زیادی با مراجعه به درب منازل شهروندان به ویژه در اعیاد قربان و فطر پوست دام های ذبح شده را با قیمت مناسب خریداری می کردند اما اکنون خبری از این افراد نیست.

وی افزود: در آن زمان گفته می شد پوست دام ها برای فرآوری به پاکستان منتقل می شود اما از چند سال پیش از انتقال این محصول جلوگیری شده و به همین علت خریداری ندارد.وی ادامه داد: با توجه به اینکه کسی خریدار این محصول نیست مردم به اجبار این محصول را درون سطل های زباله می اندازند.

این شهروند زاهدانی خاطر نشان کرد: مردم این استان در گذشته های دور از پشم احشام نخ و لباس می بافتند و از پوست آن نیز لباس چرمی و سایر اقلام را تولید می کردند.وی تصریح کرد: اگر پوست حیوانات توسط شرکت‌ها یا کارخانجاتی در این استان خریداری شود به یقین سود زیادی در آن خواهد بود. شیبک خاطرنشان کرد: وجود صنعت چرم در این استان با توجه به ذبح بالای دام می تواند نقش موثری در ایجاد اشتغال داشته باشد.

پشم گوسفند 
استفاده از پشم گوسفند از دوران قدیم برای تهیه البسه، تولید نخ برای بافت فرش و سایر ملزومات زندگی استفاده می شده و زنان هنرمند ایرانی با تبدیل این محصول دامی به نخ اقلام مورد نیاز خود را بدست می آوردند. با گذر زمان و رغبت نداشتن نسل جوان برای تعلیم این هنر و بسیاری از ناملایمتی های دیگر آن شوق دیرینه در زنان دیده نمی شود.

با توجه به اینکه پشم گوسفند در طول سال چند مرتبه چیده می شود ایجاد کارگاه هایی با هدف اشتغال به ویژه در مناطق روستایی می تواند علاوه بر برطرف کردن نیاز ملی، مازاد آن را به کشورهای دیگر صادر کرد.

با توجه به بیانات رهبر معظم انقلاب مبنی بر حمایت از کالا و تولید کننده ایرانی، ضروریست همه برای تحقق این امر تلاش کرده و در استانی که بیشترین ظرفیت نیروی جوان در کشور را دارد زمینه ایجاد اشتغال پایدار را فراهم کرد.

معاون سلامت اداره کل دامپزشکی استان سیستان و بلوچستان گفت: با توجه به اینکه در سایر استان‌ها کار کشتار و فرآوری دام در کشتارگاه های صنعتی و مجوز دار انجام می شود، پوست دام نیز برای فرآوری و نمک سود کردن به کارگاه های فعال این حوزه ارسال و مورد استفاده قرار می گیرد.

 «دکتر حسین فروزنده» ادامه داد: برنامه ای در استان سیستان و بلوچستان با این عنوان وجود ندارد و کشتار دام به ویژه دام های سبک تماما به صورت غیر مجاز انجام می شود.

وی بیان کرد: در اعیاد چون قربان بالغ بر 300 هزار راس دام در شهر زاهدان کشتار می شود اما با توجه به اینکه کشتار در مراکز کشتارگاهی صورت نمی گیرد مدیریتی نیز در حوزه فرآوری آن ها وجود ندارد.

 معاون سلامت دامپزشکی استان با اشاره به مجهز بودن کشتارگاه های استان در حوزه فرآوری پوست دام اظهار داشت: اگر کشتار دام در کشتارگاه صورت پذیرد و پروانه ها و مجوزهای بهداشتی لازم را داشته باشد، پوست دام نیز فرآوری، قرنطینه و مورد استفاده قرار می گیرد.

وی با بیان اینکه مرکزی برای استفاده از پوست دام در استان وجود ندارد گفت: با توجه به منویات مقام معظم رهبری در بحث اقتصاد مقاومتی و دارا بودن حدود 15 واحد کشتارگاهی در سطح استان فرآوری پوست دام می‌تواند در زمینه اقتصاد و اشتغال مردم استان بسیار مهم باشد.

فروزنده بیان کرد: پوست دام یک حوزه بسیار مناسب در استان محسوب می شود و در صورت مشارکت و توجه بخش دولتی و خصوصی زمینه مناسبی برای اقتصاد منطقه به وجود می آورد.

وی ادامه داد: در این رابطه برنامه هایی برای برگزاری جلسات با مسئولان استانی در دستور کار داریم که به زودی انجام می گیرد.

معاون سلامت دامپزشکی استان اهمیت ساماندهی کشتار در سطح استان را مهم ارزیابی کرد وافزود: ارسال و جهت دهی کشتار به سمت اماکن مورد کنترل و مجوز دار با توجه به دام وارداتی در استان مهم است و باید مورد توجه قرار گیرد. 

بی رغبتی سرمایه‌گذاران 
مدیر صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان اظهار داشت: در زمینه فرآوری پوست دام در استان چندین مساله قابل توجه است که یکی از آن ها رغبت نداشتن سرمایه گذار در این بخش است.

«محمد راحتی» افزود: در منطقه سیستان چندی قبل سرمایه گذاری خارجی در حوزه فرآوری سالامبور قصد فعالیت داشت که برخی مسایل از جمله خشکسالی منطقه او را از این کار منصرف کرد.

وی افزود: عدم سیاست های مناسب در حوزه واردات دام و بازدهی نداشتن برای سرمایه گذار و همچنین واردات بی رویه چرم از کشور چین از جمله مشکلاتی است که بخش خصوصی تمایلی به سرمایه گذاری در این حوزه ندارد.

مدیر صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان تصریح کرد: نوسانات و مشکلات بازار و بی تدبیری در برخی سیاست ها سبب شده که سرمایه گذاری جرات ورود در این حوزه را نداشته باشد.

وی در بحث صادرات پوست دام بیان کرد: یک برهه ای صادرات پوست دام به کشور های همسایه صرفه اقتصادی داشت و افراد با خرید پوست و فروش آن در مرزهای کشورهای همسایه بازار مناسبی را داشتند حال به دلیل عدم رغبت خرید پوست از سوی این کشورها این موضوع دیگر صورت نمی گیرد.

راحتی اظهار داشت: مراکز بسیاری در حوزه سالامبور در استان مجوز دارند اما بسیاری از آنها دیگر فعالیت نمی کنند و هیچکدام از آن ها نیز به مراکز جهاد برای بیان علت و دریافت راه حل مراجعه نکرده اند.

وی اضافه کرد: بخش خصوصی اگر بداند در جایی بازدهی مالی وجود دارد حتما در آن حوزه فعالیت می کند اما شاهد این فعالیت نیستیم که جای بررسی در حلقه های دیگر این قضیه دارد.

مدیر صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان گفت: حوزه فعالیت مراکز فرآوری پوست در استان در قسمت سالمبور بوده و در حوزه چرم که بازار سود بیشتری دارد مرکزی وجود ندارد.

 استان سیستان وبلوچستان دارای 215 واحد پرواربندی گوساله صنعتی، هزار و 426 واحد کوچک پرواربندی گوساله روستایی و 715 واحد کوچک پرواربندی گوسفند و بز روستایی، پنج واحد پرواربندی شتر صنعتی، 16 واحد گاوداری شیری صنعتی، هزار و 707 واحد کوچک گاوداری شیری روستایی،53 واحد کوچک پرورش شتر شیری روستایی و 13 واحد کوچک پرواربندی شتر روستایی و 2 ایستگاه حفظ و حراست ژنتیکی گاو سیستانی و گاو دشتیاری است.

هم‌اینک 11 باب کشتارگاه صنعتی و بهداشتی دام با ظرفیت ذبح روزانه بیش از 6 هزار و 900 راس دام سبک و سنگین، 41 واحد بسته بندی گوشت، 13 واحد کارخانه خوراک دام، 6 کارخانه تولید شیر و فرآورده لبنی و 30 مرکز جمع آوری شیر در این استان وجود دارد و سالیانه بیش از 42 هزار تن گوشت قرمز و 106 هزار تن شیر در استان تولید می شود.

 عشایر سیستان و بلوچستان با 900 هزار واحد دامی 25 درصد تولیدات دامی استان را به خود اختصاص داده اند.