مروری بر وضعیت بیماری بروسلوز انسانی کشور/ مهم‌ترین علل افزایش بروز این بیماری در برخی مقاطع زمانی چه بوده است؟

 

حکیم مهر: رئیس اداره بیماری‌های زئونوز وزارت بهداشت معتقد است که تلاش در افزایش پوشش واکسیناسیون دامی در بخش دامپزشکی و استقرار وسیع کارخانه‌های پاستوریزاسیون و تولید فراورده‌های پاستوریزه و شیر، از مهمترین عوامل کاهش بروز این بیماری طی سالهای اخیر بوده است.

 «دکتر بهزاد امیری» توضیحاتی را در خصوص وضعیت بروسلوز انسانی در کشور به حکیم مهر می‌دهد.

حکیم مهر:‌ آقای دکتر، ارزیابی شما از وضعیت بیماری بروسلوز انسانی در کشور چیست؟

با بررسی بیماری طی ۳ دهه اخیر یعنی از سال 67 تا سال 96، مشاهده می شود که موارد بیماری در سال 68 از 170 مورد در ۱۰۰ هزار نفر به 19 مورد در ۱۰۰ هزار نفر در سال 96 جمعیت رسیده است که مطابق با برنامه های مبارزه با بروسلوز (تب مالت) در کشور، علاوه‌بر ایجاد و تقویت هماهنگی بین بخشی، به‌عنوان مهمترین راهکار در پیشگیری و کنترل بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان، آموزش جامعه و گروه های در معرض خطر، آموزش کارکنان، پزشکان و دامپزشکان به‌عنوان راهکارهای دیگر برنامه طی سالیان گذشته به‌طور جدی مدنظر بوده است.

حکیم مهر:‌ مهمترین عوامل موثر در کاهش بروز این بیماری طی این سالها چه بوده است؟

تلاش در افزایش پوشش واکسیناسیون دامی در بخش دامپزشکی و استقرار وسیع کارخانه‌های پاستوریزاسیون و تولید فراورده های پاستوریزه و شیر از مهمترین عوامل بودند. همچنین شناسایی کانون های آلوده دامی، آموزش گروه‌های در معرض خطر از جمله کشاورزان، دامداران، چوپانان، کارگران کشتارگاه، قصابان، خانم های خانه دار در مناطق روستائی و کارکنان آزمایشگاه از عوامل دیگر در کاهش بروسلوز خواهند بود.

حکیم مهر:‌ اگرچه به طور کلی در ۳ دهه اخیر شاهد کاهش میزان بروز بروسلوز بودیم، اما نگاهی به نمودارها حاکی از آن است که بین سال‌های 1380 تا 1384 میزان بروز بیماری با رشد مواجه بوده است. چرا؟

بله. طی این ۴ سال، بروز بیماری از 25 درصد هزار نفر به 39 درصد هزار نفر جمعیت افزایش یافته است. عمده دلیل این افزایش علاوه‌بر ارتقاء سیستم مراقبت و گزارش‌دهی بیماری، تغییر سیاست های اجرایی واکسیناسیون دامی در طی این سالها برای افزایش پوشش واکسن در جمعیت دام های بالغ و نابالغ (گاو، گوساله، گوسفند، بز، بره و بزغاله) بوده است.

به دنبال آن از سال 1384 لغایت سال 1388 میزان بروز بیماری از 39 در صدهزار نفر به 5/17 در صدهزار نفر كاهش یافت و از سال 1389  لغایت سال 1396 میزان بروز بیماری از 4/16 در صدهزار نفر به 19 در صد هزار نفر افزایش یافته است.

حکیم مهر: توزیع بیماری به لحاظ جغرافیایی و سنی چگونه است؟

استان های لرستان، کردستان، زنجان، همدان، کرمانشاه و خراسان شمالی بیشترین آلودگی را داشته اند. به نحوی که میزان بروز در این استان‌ها از 40 در ۱۰۰ هزار نفر به بالا بوده است.

بیشترین تعداد مبتلایان در گروه سنی 30 – 20 سال بوده‌اند، بالاترین تعداد موارد در ماههای فصل بهار و تابستان همزمان با فصل زایش و شیردهی دام‌ها دیده می شود و در مناطق روستایی با رقم 77 درصد بیشتر از مناطق شهری با رقم 23 درصد و در هر دو جنس مذکر 58 درصد و مؤنث 42 درصد دارد.

حکیم مهر:‌ نقش استان‌ها در مبارزه با بیماری بروسلوز چه بوده است؟

آگاهی از وضعیت تعداد موارد و میزان بروز بیماری در انسان و دام در استان ها، خصوصیات اپیدمیولوژیک مناطق آلوده در دو بخش بهداشت و دامپزشکی، از طریق تبادل اطلاعات، طی چندسال اخیر از عمده فعالیت های استانی در مبارزه با این بیماری بوده است.

 در این حوزه موفقیت ها و دستاوردهای زیادی به دست آمده است که از جمله آنها می‌توان به تقویت نظام مراقبت و دستیابی به اطلاعات دقیق تر موارد انسانی، افزایش آگاهی و دانش كاركنان بهداشتی، افزایش نسبی سطح آگاهی جامعه در مورد راههای انتقال و پیشگیری از ابتلا به بیماری تب مالت، افزایش آگاهی پزشكان بخش خصوصی از طریق برگزاری سمینارهای مدون بازآموزی، ثبت آنلاین داده های آماری از طریق سیستم پورتال در كشور و برقراری و ارتقای ارتباطات بین بخشی از طریق برگزاری كارگاه های آموزشی مشترك مراكز بهداشتی درمانی و دامپزشكی اشاره کرد.

حکیم مهر:‌ از نظر شما مهمترین علل افزایش بروز این بیماری در برخی مقاطع زمانی چه بوده است؟

به موارد زیادی می‌توان اشاره کرد، از جمله توسعه صنایع دامپروری بدون استفاده از روش‌های علمی و مدرن، تداوم روشهای دامپروری سنتی در مناطق روستایی و عشایری، عادات غذایی سنتی، ناکافی بودن آگاهی در بهداشت فردی و محیط، استانداردنبودن روش های جمع آوری و آماده‌سازی شیر، جابه‌جایی و حمل و نقل حیوانات، ناکافی بودن پوشش کامل واکسیناسیون بر علیه بیماری در دام، تمایل استفاده جامعه از شیرخام به‌صورت فله به‌دلیل وجود باورهای غلط در مورد فرآورده های پاستوریزه، عدم تمایل دامداران در كشتار دام آلوده به‌دلیل ناكافی بودن پرداخت غرامت به صاحبان دام های آلوده.