سه نکتۀ کلیدی برای حفظ بیوسکیوریتی در فارم‌های گوشتی

کنترل عوامل بیماریزا در مرحلۀ شروع، تکثیر و شیوع بیماری در کاهشِ ریسک احتمال ابتلا به بیماری ها بسیار ضروریست.

به گزارش حکیم مهر به نقل از ITPNews، بیوسکیوریتی بخش مهمی از یک مرغداری مدرن تلقی می شود، اما لازمۀ آن تعهد داشتن به یک برنامۀ مدیریتی است. خانوم دکتر Jenny Nicholds استادیار علوم طیور در مرکز تحقیقات و تشخیص بیماری های طیور دانشکدۀ علوم دامپزشکی دانشگاه جورجیا در سمیناری که در رابطه با تولید ، بیوسکیوریتی و رفاه مرغ و تخم مرغ در ایالت تنسی برگزار شده بود دربارۀ اهمیت بیوسکیوریتی کاربردی و قابل اجرا صحبت کرد. وی اینگونه عنوان کرد که بیوسکیوریتی در مرغداری شامل 3 مرحله می شود : پیشگیری از ورود عوامل بیماریزا به مرغداری، کاستن میزان تکثیر و شیوع بیماری، و از بین بردن آن به منظور پیشگیری از شیوع بیشتر در میان دستۀ طیور.

لزوم استمرار بیوسکیوریتی

بیوسکیوریتی به منظور حفظ جان طیور و سلامت فارم لازم و ضروریست. لازمۀ کنترل عوامل بیماریزای انسانی و یا ناشی از خوراک دائمی و همیشگیست و با افزایش تعداد طیوری که بدون آنتی بیوتیک رشد و پرورش می یابند، پیشگیری از شیوع بیماری ها از اهمیت بیشتری برخوردار می گردد. همچنین خساراتی که به دنبال بیماری ها به وجود می آید نیز اهمیت وجود بیوسکیوریتی در فارم را پُررنگ تر می سازد.

اساساً بیوسکیوریتی دربارۀ مدیریت خطر است. کاستن خطر در فارم هم به معنی پیشگیری از ورود عوامل بیماریزا به فارم و مهار بیماری می باشد. بیوسکیوریتی، آسان و راحت به دست نمی آید بلکه در نتیجۀ استمرار مدیریت است.

بیوسکیوریتی در فارم 

تجارب دکتر  Nicholds در زمینۀ بیوسکیوریتی در مزرعه است. او اظهار داشت شرایط بسته به نوع پولت ، مرغ مادر ، تخمگذار یا گوشتی بودن فارم فرق می کند  اما به هرحال شباهت هایی هم هست. مرغداران می بایست از ورود عوامل بیماریزا نظیر باکتری، ویروس ها ، قارچ ها و یا انگل ها جلوگیری کرده و عوامل بیماریزا را از بین برده و مانع تکثیر آنها شوند.

ممانعت از ورود عوامل بیماریزا 

جلوگیری از ورود عوامل بیماریزایی نظیر سالمونلا مستلزم تمرکز بر روی انواع ناقل های انسانی ، غیر انسانی و جاندار و بی جان است. مرغداران بایستی کنترلی بر روی بازدیدکنندگان داشته باشند و مطمئن باشند که هر کسی که در محیط فارم است قوانین مربوط به بیوسکیوریتی را رعایت کرده است.

نکات ساده ای همچون شستن دست ها قبل و بعد از تماس با طیور، و تعویض لباس به هنگام ورود و خروج از سایت طیور از اهمیت ویژه ای برخوردار است. دکتر Nicholds اذعان داشت یک ورودی همانند ورودی دانمارکی (Danish entry) به نظر بسیار پیچیده می رسد اما همین ورودی را با قرار دادن مانعی فیزیکی بین فضای باز و فضای بیوسکیور شده می توان ساده تر کرد و به حفظ ایمنی در محیط کمک کرد. تعداد بازدیدکنندگان بایستی حداقل ممکن باشد، و چنانچه درون فارم هستند با تجهیزات محافظتی پاکیزه باشند. کامیون ها و ماشین های حامل که درون فارم در حرکت هستند بایستی تمیز و ضدعفونی شده باشند. علاوه بر این، مرغدارها بایستی متوجه برخی حیوانات موذی مثل جوندگان و حشرات باشند که عامل سرایت بیماری ها هستند. 

کاهش میزان تکثیر و شیوع بیماری

مرغداران همچنین می بایست با بیماریزاهایی مانند E.coli و  Coccidia که از عوامل بیماریزای جدانشدنی فارم ها محسوب می گردند نیز مقابله کنند و دقیقاً همینجاست که بحث کاهش میزان تکثیر و شیوع بیماری مطرح می شود. 

قاعدتاً کاستن میزان گسترش بیماری، نیازمند مدیریت صحیح طیور و شرایط زندگی آنهاست. به عقیدۀ دکتر Nicholds هنگامیکه مدیریت و رفاه طیور به نحو صحیحی اجرا شود، عوامل بیماریزا نیز متعاقباً کاهش می یابد. 
در واقع، عفونت هنگامی رخ می دهد که عوامل بیماریزا به اندام های حفاظتی پرنده مثل پوست ، دستگاه تنفسی و دستگاه گوارش رخنه کند.

محافظت از دستگاه تنفسی

دستگاه تنفسی پرنده بسیاری از ریزه های موجود در هوا را جذب می کند. اولین خطوط دفاعی مهم پرنده در مقابل بیماری ها، دستگاه تنفسی فوقانی است. دستگاه مخاطی – اندام پُرزداری که گرد و ریزه های حامل بیماری را از دستگاه تنفسی خارج می سازد – بین حفرۀ بینی پرنده و شش ها قرار دارد. این دستگاه نقش مهمی در محافظت از پرنده در مقابل بیماری ها دارد.

عواملی نظیر میزان رطوبت هوا و آمونیاک موجود در فضولات طیور، ذرات گرد و غبار و حتی تهویه می توانند بر روی دستگاه تنفسی طیور تأثیر بگذارند. دکتر Nicholds اذعان دارد میزان رطوبت مرغداری نقش بسزایی در سلامت دستگاه تنفسی دارد. معمولاً طیور به ازای هر نیم کیلوگرم خوراکی که مصرف می کنند 1 لیتر آب می آشامند و %80 درصد این رطوبت به مرغداری برمی گردد. به همین دلیل، مرغداران بایستی بر روی سیستم تهویه و بستر کاهی زیر طیور نظارت داشته باشند تا سطح رطوبت موجود در مرغداری را کنترل کنند. درحالیکه وجود رطوبت بیش از اندازه، منجربه رشد عوامل بیماریزا و ازدیاد آمونیاک موجود در مرغداری می شود، سطح پایین رطوبت نیز میکروارگانیسم ها و گرد وغبار هوا را برمی انگیزد. 

تأثیر واکسن ها 

افزایش عوامل ویروسی ، باکتریایی ، و قارچی می تواند تأثیرات مخربی بر روی دستگاه تنفسی داشته باشد. تدابیر سلامتی و بیوسکیوریتی مانع از ورود این عوامل می شوند اما گاهاً مرغداران نیز عمداً باعث به وجود آمدن عوامل بیماریزایی می شوند که درصورتیکه به خوبی مدیریت نشوند باعث بروز بیماری های بیشتر می شوند.

واکسیناسیون در جلوگیری از تکثیر بیماری ها نقش مهمی ایفا می کند اما مرغدار گاهی فراموش می کند که مدیریت صحیح در رابطه با طیور واکسینه شده است که کلید موفقیت در برنامه های واکسیناسیون را ایفا می کند. در رابطه با برخی ویروس ها، طیور واکسینه شده می تواند عامل بیماریزایی را که علیه آن واکسینه شده به طیوری که واکسینه نشده اند انتقال دهد.

 از بین بردن عامل بیماریزا

آخرین بُعد از ابعاد بیوسکیوریتی در مزرعه، از بین بردن عامل بیماریزا به منظور جلوگیری از گسترش بیشتر بیماری در میان گلۀ طیور است. این کار با ضدعفونی کردن دقیق فارم از طریق پاکسازی لوله های آب و جایگزینی بسترهای کاهی طیور محقق می شود. علاوه بر این، مرغداران بایستی عوامل بیماریزای دیگر مثل حشرات و جوندگان را نیز در نظر داشته باشند و با استفاده از حشره کش ها و سموم آنها را از بین ببرند و محل ورود آنها به فارم را پیدا و کنترل کنند. نظافت و تمیزکاری های روزانه مثل چک و کنترل محل جوندگان ، پُر نگه داشتن مایع شویندۀ دست و ظرف های نگهدارندۀ آنها ، تمیز کردن و برداشتن بقایای خوراک به جا مانده از دستۀ طیور قبلی و این قبیل کارها به کاهش شیوع عوامل بیماریزا در میان دستۀ طیور بسیار کمک خواهد کرد.