تجربه الحاق ناموفق دامپزشکی به حوزه معاونت علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی؛ تشریح مشکلات، ارائه راهکارها - دکتر سیدحامد شیرازی بهشتی‌ها

تجربه الحاق ناموفق دامپزشکی به حوزه معاونت علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی – تشریح مشکلات، ارائه راهکارها

دکتر سیدحامد شیرازی بهشتی‌ها

رئیس دانشکده دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج

سال‌های سال است که مسئله انتقال دامپزشکی به مجموعه وزارت بهداشت مطرح است و بسیاری از همکاران دامپزشک تصور می‌نمایند که با این انتقال، به کعبه آمال و آرزوهای خود دست پیدا می‌کنند. به علاوه، عده‌ای از دامپزشکان نیز با اشاره به اینکه در بسیاری از کشور های پیشرفته دنیا، دامپزشکی زیرمجموعه وزارت بهداشت آن کشور است، داعیه‌دار این انتقال در کشور عزیزمان ایران گشته و هر از چند گاهی در کوس آن می‌دمند که باید از این عزیزان درخواست نمود تا تحقیقات بیشتری در خصوص جایگاه دامپزشکی در کشورهای پیشرفته دنیا بنمایند. در این بین شوربختانه عده‌ای از همکاران نیز هستند که فکر می‌کنند با الحاق دامپزشکی به مجموعه وزارت بهداشت، هویت شخصیتی و صنفی آنها ارتقا پیدا می‌کند.

بنده همین‌جا به عنوان فردی که دو سالی‌ست توفیق خدمت‌رسانی در جایگاه ریاست دانشکده دامپزشکی مجموعه پر افتخار دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج را دارم، تصمیم گرفتم پس از مدت‌ها سکوت، به تحلیل این مسئله مهم بپردازم.

اواسط سال 1398 مقارن شد با یک اتفاق مهم و البته نامبارک که عبارت بود از «الحاق رشته دامپزشکی به حوزه معاونت علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی» که حقیقتاً تا کنون، تجربه موفقی نبوده است چرا که این اتفاق نه تنها موجب ارتقا و بهبود فرآیندهای آموزشی، پژوهشی و بیمارستانی رشته دامپزشکی نگردیده، بلکه مشکلات عدیده‌ای را برای دانشجویان، اساتید و مسئولین اجرایی این رشته ایجاد نموده است. بنده تاکید می‌نمایم ریشه بروز این مشکلات و سردرگمی‌ها، عدم شناخت مسئولین محترم حوزه معاونت علوم پزشکی نسبت به ساختار آموزشی، پژوهشی و بیمارستانی این رشته مهم و استراتژیک است. البته تبحر و تخصص مسئولین محترم حوزه معاونت علوم پزشکی در رشته تخصصی خود و فرآیندهای آموزشی و اجرایی مرتبط با آن، امری غیرقابل انکار است.

عده‌ای از این عزیزان تصور می‌نمایند همین‌که در عبارت «دامپزشکی» پسوند «پزشکی» وجود دارد، فلذا کلیه تصمیماتی که در خصوص رشته‌های پزشکی، دندان‌پزشکی و داروسازی گرفته می‌شود، در خصوص دامپزشکی نیز قابلیت اجرایی دارد که باید به عرض برسانم که این تصور، تصور درستی نیست. ساختار آموزشی، پژوهشی و بیمارستانی رشته دامپزشکی با رشته‌های پزشکی، دندان‌پزشکی و داروسازی کاملاً متفاوت است.

علت دیگر بروز این مشکلات و سردرگمی‌ها را باید در این حقیقت جست که حوزه معاونت علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی تابع دستورالعمل‌ها و آئین‌نامه‌های وزارت متبوع، یعنی وزارت بهداشت است و این در حالی‌ست که بخش آموزش و پژوهش رشته دامپزشکی زیر نظر وزارت علوم و بخش خدمات این رشته زیر نظر وزارت جهاد کشاورزی است. عدم آگاهی مسئولین محترم حوزه معاونت علوم پزشکی نسبت به آئین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های وزارت‌خانه‌های متبوع رشته دامپزشکی، دانشکده‌های دامپزشکی را با مشکلات جدی مواجه ساخته است (این در حالی‌ست که پیش از این، رشته دامپزشکی با چنین معضلاتی مواجه نبوده است).

به عنوان نمونه و برای روشن‌تر شدن موضوع باید به عرض برسانم که همین مسئله عدم شناخت کافی مسئولین محترم حوزه معاونت علوم پزشکی نسبت به ساختار آموزشی دامپزشکی باعث شده تا پاسخ مکاتبات دانشکده دامپزشکی با این حوزه، با تاخیر و گاهاً داده نشود. مثلا مدت‌هاست از حوزه معاونت علوم پزشکی دانشگاه درخواست نموده‌ایم که آئین‌نامه و دستورالعمل آموزشی رشته‌های دستیاری دامپزشکی را تدوین و به دانشکده‌ها ابلاغ نمایند که همچنان این مسئله مهم بی‌پاسخ مانده و همین امر، دانشجویان رشته‌های دستیاری دانشکده دامپزشکی دانشگاه آزاد کرج را با مشکلات معناداری مواجه ساخته است و یا به عنوان نمونه بارها دانشکده‌های دامپزشکی در خصوص موارد ابهام خود در آئین‌نامه‌های آموزشی دامپزشکی و یا مواردی که در آئین‌نامه مسکوت است از حوزه معاونت علوم پزشکی سوال و استعلام نموده‌اند و در پاسخ با جملات گنگ و مبهمی از قبیل «طبق آئین‌نامه آموزشی عمل گردد» مواجه شدند. این درحالی‌ست که اگر دانشکده‌های دامپزشکی نسبت به موارد طرح شده ابهام نداشتند، از آن حوزه محترم استعلام نمی‌نمودند. اینجاست که مشخص می‌گردد اگر دامپزشکی متولی مناسب و آگاه نسبت به ساختار آموزشی خود داشت، می‌توانست راهنمایی‌ها و ارشادات درست و مناسبی از مسئولین ذی‌ربط بالادستی دریافت نمایند.

به علاوه لازم است که برخی نگاه‌های از بالا به پائین که در حوزه معاونت علوم پزشکی نسبت به رشته دامپزشکی وجود دارد نیز اصلاح گردد، چراکه اهمیت و جایگاه دامپزشکی اگر بیشتر از رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی نباشد (که به نظر بنده، هست) کمتر نیست. رشته دامپزشکی در طبقه‌بندی‌های بین‌المللی جزء رشته‌های استراتژیک و یکی از مهم‌ترین ارکان پدافند غیرعامل است و شعار سازمان جهانی بهداشت با محتوای «دام سالم، غذای سالم، انسان سالم و جامعه سالم» خود گویای این حقیقت مهم است، چراکه مهم‌ترین وظیفه دامپزشکان در کنار سایر وظایف مهمی که بر عهده دارند، برقراری امنیت غذایی و کنترل بیماری‌های قابل انتقال از حیوان به انسان است که بیش از نیمی از بیماری‌های عفونی انسان را به خود اختصاص می‌دهد و حتی در برخی کشورهای پیشرفته، ورود به رشته‌های دامپزشکی با فیلترهای سخت‌تری روبرو است؛ به عنوان نمونه در جلسات کمیسیون موارد خاص علوم پزشکی، در ابتدای جلسه موارد مرتبط با رشته‌های پزشکی، دندان‌پزشکی و داروسازی با حضور برخی مسئولین دانشکده‌های مربوطه مطرح می‌شود که در این زمان از دامپزشکان دعوت به عمل نمی‌آید؛ در بخش دوم جلسه که قرار است پرونده‌های مرتبط با دامپزشکی مطرح شود از دامپزشکان دعوت به حضور در جلسه می‌شود و این در حالی‌ست که مسئولین دانشکده‌های پزشکی و دندانپزشکی و داروسازی همچنان در جلسه حضور دارند. حال سؤال اینجاست که در بخش دوم جلسه که نیاز به حضور سایرین نیست، چرا در جلسه حضور دارند و اگر اصرار به حضور این عزیزان است، چرا دامپزشکان در بخش اول جلسه دعوت به حضور نمی‌شوند؟ به علاوه دامپزشکانی که در این جلسه مهم حضور دارند، هیچ حکمی از حوزه معاونت علوم پزشکی مبنی بر عضویت در کمیسیون موارد خاص علوم پزشکی دریافت ننموده‌اند که این قبیل اتفاقات این مهم را در اذهان القا می‌کند که گویی به دامپزشکان با دیدی متفاوت نگریسته می‌شود.

در ادامه پس از ذکر مصیبت، لازم می‌دانم راهکارهای برون‌رفت از این مشکلات را ارائه نمایم تا در آینده نزدیک شاهد افول و پس‌رفت رشته دامپزشکی در مجموعه عظیم و با برکت دانشگاه آزاد اسلامی نباشیم:

1- با توجه به اهمیت بسیار بالای رشته دامپزشکی که پیش از این اشاره گردید، ضروری به نظر می‌رسد تا در کنار سایر معاونت‌ها، ساختار معاونت دامپزشکی در سازمان مرکزی شکل بگیرد.

 2- در صورتی که اجرائی کردن پیشنهاد اول به هر دلیلی امکان‌پذیر نیست، لازم است در حوزه معاونت علوم پزشکی، اداره کل توسعه آموزش و امور دانشجویان دامپزشکی و اداره کل توسعه پژوهش، فناوری و نوآوری دامپزشکی و اداره کل توسعه سلامت و امور بیمارستان‌های دامپزشکی شکل گیرد.

 3- تشکیل یک کمیته مشورتی متشکل از اساتید سرآمد و آگاه نسبت به ساختار آموزشی، پژوهشی و بیمارستانی رشته دامپزشکی در حوزه معاونت علوم پزشکی

 4- در صورتی که مسئولین محترم هیچ یک از پیشنهادات مربوطه را به عرصه اجرا در نیاوردند، مرحمت فرموده و رشته دامپزشکی را به جایگاه قبلی خود در سازمان مرکزی برگردانند.

به قول شاعر:

از طلا گشتن پشیمان گشته‌ایم

مرحمت فرموده ما را مس کنید

در پایان لازم می‌دانم با توجه به تجریباتی که درخصوص انتقال دامپزشکی به حوزه معاونت علوم پزشکی دانشگاه ازاد اسلامی وجود دارد، به داعیه‌داران پیوستن دامپزشکی به مجموعه وزارت بهداشت عرض نمایم که قطعا و یقینا بهترین متولی برای این رشته مهم و استراتژیک خود دامپزشکان هستند. به حمدالله ما در کشورمان دامپزشکان کارکشته و متبحر در عرصه‌های مختلف دامپزشکی کم نداریم. اگر خدای نکرده یک‌روزی دامپزشکی به وزارت بهداشت ملحق شود، از آنجایی که این وزارت‌خانه کوچک‌ترین شناخت و درکی نسبت به ساختارهای این رشته ندارد، تا مدت‌ها درگیر آزمون و خطاهای تصمیم‌گیری‌های غیرکارشناسی این وزارت‌خانه در خصوص دامپزشکی خواهیم بود و تا زمانی که دامپزشکان ورود نکنند، این معضلات حل نخواهند شد. به علاوه چه بخواهیم و چه نخواهیم این نگاه بالا به پایین نسبت به دامپزشکان در وزارت بهداشت وجود خواهد داشت و یقینا در بین رشته‌های مربوط به این وزارت‌خانه، در اولویت آخر خواهیم بود. فلذا باز هم تاکید می‌کنم تنها متولی مناسب برای دامپزشکی، خود دامپزشکان خواهند بود و نیازی نیست که متخصصین سایر رشته‌ها بخواهند تولیت دامپزشکی را به عهده بگیرند. چرا باید چنین تفکری حاکم باشد که دامپزشکی به مانند بچه یتیمی است که لازم است گروهی یا ارگانی حضانت آن را به عهده بگیرند؟

بنابراین در سطح کلان پیشنهاد می‌شود با توجه به اهمیت بسیار بالای دامپزشکی در عرصه بهداشت و سلامت مواد غذایی، بهداشت و سلامت جامعه، کنترل بیماری‌های قابل انتقال از حیوان به انسان، پدافند غیرعامل و جنگ‌های بیولوژیک، وزارت دامپزشکی تشکیل گردد و یا دامپزشکی در سطح و جایگاه یکی از معاونت‌های ریاست جمهوری قرار بگیرد.

به امید روزی که رشته دامپزشکی به جایگاه واقعی خود در کشور دست یابد.