بخش دوم گفت‌وگوی تفصیلی حکیم مهر با مدیرکل دفتر نظارت بر بهداشت عمومی و مواد غذایی سازمان دامپزشکی کشور: واقع‌گرایی، از برنامه تا عمل

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: مدیرکل دفتر نظارت بر بهداشت عمومی و مواد غذایی سازمان دامپزشکی کشور معتقد است یکی از ارکان مهم موفقیت هر گونه ضوابط و برنامه‌های اجرایی، واقع‌بینانه بودن آن است تا قابلیت اجرا در جامعه داشته باشد.

 «دکتر سامد برومندفر» توضیح می‌دهد: «سیستم خط ۲ در کیفیت بهداشتی و سلامت مرغ و محصول نهایی و عمر ماندگاری آن بسیار تاثیرگذار است، اما متاسفانه به خاطر نبود یک برنامه جامع، عدم انگیزه‌ و تاسیسات گران‌قیمت، کشتارگاه‌ها بلاتکلیف مانده بودند و عملا از آن استفاده نمی‌کردند.»

حکیم مهر:‌ آقای دکتر، مهمترین وظایف دفتر نظارت بر بهداشت عمومی و مواد غذایی سازمان دامپزشکی کشور چیست؟

حوزه بهداشت عمومی یکی از دفاتر کلیدی و مهم سازمان دامپزشکی کشور و به مثابه ویترینی است که هم در داخل مجموعه سازمان با دفاتر مختلف ارتباط کاری تنگاتنگ داشته و هم در سطح جامعه، اقدامات آن نمود دارد. این دفتر با وزارتخانه‌ها و سازمان‌های مختلف نظیر وزارت بهداشت، محیط زیست و سایر ارگان‌های سلامت‌محوری که در زمینه‌ی سلامت و بهداشت عمومی و مواد غذایی تاثیرگذار هستند، در ارتباط است.

حکیم مهر:‌ مهمترین اقدامات این دفتر در سال ۹۸ چه بوده است؟

در سال ۹۸ در تداوم سیاست‌های کلان سازمان و سیاست‌های دفتر، یکی از برنامه‌ها و اقدامات مهم این بود که دستورالعمل‌ها و ضوابط بهداشتی فنی و اجرایی را با آخرین روش‌ها و ضوابط بهداشتی بین‌المللی و واقعیت‌های جامعه بازنگری و به روز رسانی کنیم. کمااینکه معتقد هستیم یکی از ارکان مهم موفقیت هر گونه ضوابط و برنامه‌های اجرایی، واقع‌بینانه بودن آن است تا قابلیت اجرا در جامعه داشته باشد. در نتیجه جلسات بسیار مفید و موثری با حضور تشکل‌ها و صنوف مرتبط برای این هدف داشتیم تا بتوانیم واقعیت‌های جامعه را بگیریم. لذا این تدوین بازنگری و به روزرسانی دستورالعمل‌ها در کمیته‌ها و کارگروه‌های تخصصی شش گانه‌ای که در دفتر ایجاد شده، با حضور اساتید دانشگاهی، محققین و کارشناسان مجرب داخل و خارج سازمان و نمایندگان خود تشکل‌ها صورت گرفت.

در سال ۹۸ با حضور اساتید و نمایندگان تشکل‌ها ۱۵ دستورالعمل را تدوین یا به روزرسانی کردیم که اکثریت آنها تدوین جدید بود. از جمله اقدامات بسیار مهمی که در سال ۹۸ کلید خورد و ادامه‌دار خواهد بود، بحث برنامه‌محوری این دفتر و تدوین برنامه‌های ملی و جامع که حکم سند ملی داشته باشند در زمینه فراورده‌های خام دامی ازجمله گوشت قرمز، گوشت مرغ، فرآورده‌های آبزیان، عسل یا خوراک دام و طیور بود.

این برنامه‌ها به صورت ادامه‌‌دار طراحی شده تا هر مسئول و کارشناسی که در دفتر نظارت قرار گرفت، این سیستم را ادامه دهد و در طول زمان هم هر جا که به اقتضائات زمانی و شرایط خاص، مشکلاتی در حین اجرا مشاهده شد، بتوانند آن را بازنگری کنند، اما در چهارچوب یک برنامه حرکت کنند.

خوشبختانه از تیرماه سال ۹۸ اولین برنامه ملی ما تحت عنوان «برنامه ملی ارتقای کیفیت بهداشتی گوشت مرغ» کلید خورد و ابلاغ شد و از ۱۴ مهر ۹۸ عملیات اجرایی آن رسماً شروع شد. خوشبختانه در این برنامه ملی از حدود ۲۹۰ کشتارگاه صنعتی طیور در کشور حدود ۲۲۰ کشتارگاه کاملا فعال بودند و مابقی آنها پروانه بهداشتی دریافت کرده و در شرف راه‌اندازی بودند یا هنوز فعال نبودند. از این تعداد در سنوات گذشته حدود ۵۷ کشتارگاه طبق ابلاغیه‌های بهداشتی سازمان مجهز به تجهیزات اتوماتیک تخلیه اندام‌های داخلی مرغ که معروف به خط ۲ است، شده بودند.

سیستم خط ۲ در کیفیت بهداشتی و سلامت مرغ و محصول نهایی و عمر ماندگاری آن بسیار تاثیرگذار است، اما متاسفانه به خاطر نبود یک برنامه جامع، عدم انگیزه‌ و تاسیسات گران‌قیمت، کشتارگاه‌ها بلاتکلیف مانده بودند و عملا از آن استفاده نمی‌کردند. در این برنامه ملی جامع در چند فاز و با احکام و محورهای مهم، بحث فعال کردن تجهیزات خط ۲ و همچنین توسعه کشتارگاه به سمت تجهیز شدن به این تجهیزات و همچنین شرایط و آیتم‌های بهداشتی که در پروسه تولید موثر بودند را در قالب برنامه ملی آوردیم.

حکیم مهر: کشتارگاه‌ها را چطور مجاب کردید که خط ۲ را راه‌اندازی کنند؟ آیا الزامی ایجاد کردید؟

به طور کلی اعتقاد ما بر این است و برنامه‌ها را نیز به همین شکل طراحی کردیم که در فازهای اولیه برنامه ملی، هیچ‌گونه اجبار یا الزامی به صورت قطعی برای تولیدکننده یا حتی عرضه‌کننده ایجاد نمی‌کنیم. طرح‌ها و برنامه‌های ملی ما به صورت ایجابی و تشویقی و تدریجی هستند.

راه‌اندازی خط ۲ در مجموع باری را از نظر مالی به تولید کننده تحمیل می‌کند و طبیعی است وقتی چیزی با کیفیت بالاتر برای مردم تولید می‌شود، طبیعتا هزینه‌هایی دارد که هم تولید کننده و هم مصرف کننده نهایی باید این هزینه را بپردازند. از آنجا که این هزینه باید معقول باشد، ما از تشکل‌ها و صنوف هم استفاده کردیم تا شرایط افزایش هزینه را با یک شیب خاص و تدریجی فراهم کنیم. برای این کار از اطلاع‌رسانی، آموزش و ترویج عمومی در سطح رسانه‌ها استفاده کردیم تا مردم هم مطالبه‌گر شوند و بدانند که کیفیت گوشت مرغ افزایش پیدا کرده و رتبه‌بندی شده است.

حکیم مهر: رتبه‌بندی به چه صورت انجام شد؟

کف رتبه‌بندی B  است که در واقع همان مرغ‌هایی بود که سالیان سال عرضه می‌شد و مورد تایید بهداشتی سازمان بود؛ بعد از آن رتبه A  و بعد از آن A +. از نظر سلامت هر ۳ گرید سالم هستند. اما فرق آنها در این است که هرچه سطح کیفیت بهداشتی بالاتر می‌رود، تاریخ مصرف یا عمر ماندگاری گوشت نیز افزایش می‌یابد.

حکیم مهر:‌ کدام گرید از طریق خط ۲ تولید می‌شود؟

گرید B  بدون خط ۲ و شامل کشتارگاه‌هایی است که یا خط ۲ ندارند، یا دارند و آن را فعال نکردند. فقط هم بحث خط ۲ مطرح نیست؛ شرایط بهداشتی دیگری هم داریم که در برنامه وجود دارد.

حکیم مهر: چه شرایطی؟

 تمام دستورالعمل‌های آن در پورتال سازمان وجود دارد و اگر کسی خواست می‌تواند آن را مطالعه کند.

حکیم مهر: چند کشتارگاه مجهز به خط ۲ هستند؟

از قبل ۵۷ کشتارگاه داشتیم که مجهز بودند اما استفاده نمی‌کردند. برنامه‌ ما به صورت فازبندی و مرحله‌ای است. چنین برنامه‌هایی به شکل ایده‌آلیستی انجام‌شدنی نیست و با شکست مواجه می‌شود. در حال حاضر در ۱۵ استان کشور کشتارگاه‌های A  و A + داریم که از اینها ۳۰ کشتارگاه A  و ۱۱ کشتارگاه A + هستند. در طول این مدت کشتارگاهی را داشتیم که واجد شرایط A + بوده و گواهی آن را از اداره کل استان گرفته اما بعد از چند ماه چون شرایط را رعایت نکرده در گروه A  قرار گرفته است.

حکیم مهر:‌ آیا مردم از مرغ A + استقبال کردند؟

بله. خوشخبتانه به مرحله‌ای رسیدیم که مردم از ما سؤال می‌کنند که رتبه‌بندی A  و A + را از کجا تهیه کنند؟ قطعا همواره عده‌ای در برابر برنامه‌های جدید ایستادگی می‌کنند که این مقاومت یا دلیل فرهنگی یا منافع اقتصادی دارد. پیش از این کشتارگاه‌ها در شرایطی تولید می‌کردند که برای آنها خیلی آسان بود و بحث رقابت در بازار مطرح نبود. در واقع فرقی بین خوب و بد نبود.

حکیم مهر: الان محصول بد هم داریم؟

ما الان می‌گوییم که بد نداریم، خوب، خوب‌تر و خوب‌ترین داریم. B  مورد تایید است، A  مطلوب است و A + ممتاز. برای اینکه مردم راحت‌تر بتوانند تشخیص دهند و انتخاب کنند، یک لوگو به صورت نوار در بسته‌بندی‌ها طراحی کردیم که کاملا مشخص است. A + نوار سبزرنگ در انتهای پاکت، A  آبی رنگ و B  نارنجی رنگ هستند. البته در این زمینه مقاومت‌هایی هم داشتیم. مثلا تعدادی از کشتارگاه‌ها پاکت‌های بسته‌بندی را از قبل چاپ کرده بودند و ما در شرایط بحران کرونا و تحریم‌ها و هزینه‌ها شرایطی را ایجاد کردیم که از پاکت‌های قبل استفاده کنند. اما الان اکثریت مطلق کشتارگاه‌ها مرغ‌ها را با این ۳ بسته‌بندی بیرون می‌دهند.

حکیم مهر: این ۲ دسته‌بندی از لحاظ قیمت چه تفاوت‌هایی دارند؟

در حال حاضر حجم مرغ A + موجود در بازار نسبت به A  و حجم A  نسبت به B کمتر است و این دلیل دارد. تولیدکننده باید انگیزه داشته باشد که خط ۲ را که برای او هزینه از جمله استهلاک دستگاه و سرمایه‌گذاری میلیاردی دارد، فعال کند. راه‌اندازی این خط در شرایط اقتصادی نرمال بین ۳ تا ۵ میلیارد تومان هزینه دارد و این سرمایه‌ای است که به شکل ثابت خوابیده است.

کشتارگاه‌های A + در تخلیه اندام‌های داخلی به صورت اتوماتیک و بدون دخالت دست وارد عمل شده و مری، نای، ریه، ته‌روده و... را تخلیه و شست‌وشوی کامل می‌‌کنند. این ضایعات قبلا در داخل بسته و داخل بدن مرغ در حفره سینه‌ای و شکمی عرضه می‌شد و لذا وزن آن را بالاتر می‌برد. لذا این در کشتارگاه‌های دارای خط ۲ یک افت قیمت دارد که اگر جبران نشود، کشتارگاه ضرر می‌کند. حداقل باید همسان شود تا انگیزه را در تولیدکننده پایین نیاورد. از همان موقع که این طرح را شروع کردیم، تعداد کمی از کشتارگاه‌های بسیار خوب ما در سطح کشور بودند و هستند که بدون توجه به این شکل ضرر و افت وزن و قیمت، به خاطر اینکه برای برند خود ارزش قائل بودند، تقبل کردند که مرغ A + و A  را وارد بازار کنند.

حکیم مهر: تکلیف این ضایعات چه می‌شود؟

یکی از مزایا و توجیهات مهم این برنامه این است که این ضایعات در کشتارگاه تخلیه شده یا در مراکز قطعه‌بندی مجاز دارای دستورالعمل و برنامه است که تبدیل به ضایعات می‌شود. اما زمانی که در بدن لاشه مرغ به قصابی می‌رود، در پاکت‌هایی تخلیه می‌شود که سرنوشت آنها خیلی مشخص نیست. در نتیجه یکی از مزایای مهم طرح، مسائل بهداشتی در رابطه با ضایعات مرغ است.

حکیم مهر: تفاوت قیمت را نفرمودید.

قیمت هیچ ارتباطی با سازمان دامپزشکی نداشته و ندارد. کمااینکه سازمان دامپزشکی یک سازمان بهداشتی سلامت‌محور بوده و موظف است که برنامه‌های بهداشتی خود را پیاده کند تا بتواند خط قرمز خود را که سلامت مردم است، حفظ کند. ما نمی‌خواهیم برنامه‌هایمان شعاری و غیرقابل اجرا باشد، لذا تا به حال ۲ مرتبه طی نامه‌هایی رسمی از سوی ۲ رئیس سازمان به وزارت صمت و وزارت جهاد کشاورزی اعلام شده که این اختلاف قیمت‌ها برای همسان‌سازی رقابت است. ۵ درصد اختلاف قیمت A  با B  و ۵ درصد اختلاف A + با A . این حداقل چیزی است که می‌تواند افت وزن را جبران کند و آن موقع است که رقابت معنی پیدا می‌کند.

حکیم مهر:‌ مشابه همین برنامه را درمورد تخم‌مرغ هم اجرا کردید. سرنوشت این طرح به کجا رسید؟

بله، برنامه دوم ما بحث تخم‌مرغ بود که اواخر سال ۹۸ تحت عنوان «برنامه ارتقای کیفیت بهداشتی و تضمین سلامت تخم‌مرغ» آماده و ابلاغ شد. سازمان دامپزشکی برای هریک از این برنامه‌ها بین ۴ تا ۶ ماه کار کارشناسی با تمام عوامل داخل و بیرون سازمانی انجام داد. این برنامه نیز با حضور خوب تشکل‌ها صورت گرفت و نمایندگان وزارت بهداشت علی‌الخصوص مرکز سلامت محیط و کار که بحث نظارت بر مراکز عرضه از نظر قانونی را عهده‌دار هستند، در آن شرکت داشتند. در مراکز عرضه وظیفه ما فقط اعمال نظارت بهداشتی روی فراورده است. یکی از آیتم‌هایی که در پیشبرد این برنامه‌ها مهم بود این بود که با وزارت بهداشت هم‌سویی و هم‌افزایی داشته باشیم. در واقع قبل از اینکه این ۲ برنامه را شروع کنیم، پایه کار را با انعقاد یک تفاهم‌نامه با معاونت بهداشتی وزارت بهداشت گذاشتیم.

حکیم مهر:‌ اما هنوز نگهداری تخم‌مرغ‌ها در سوپرمارکت‌ها در خارج از یخچال دیده می‌شود و هنوز در بعضی جاها تخم‌مرغ به شکل فله‌ای به فروش می‌رسد. چرا؟

سؤال خوبی است. مانند برنامه ملی کیفیت بهداشتی گوشت مرغ، برنامه ملی تخم‌مرغ نیز فازبندی شده و تدریجی است. مراحل اولیه ما اجباری نیست. در گوشت مرغ نیز تا ۶ ماه اول اجباری نبود اما بعد از ۶ ماه گفتیم بسته‌بندی با این شرایط اجباری است.

متاسفانه برنامه تخم‌مرغ با بحث کرونا مقارن شد و کرونا همه چیز را در سطح بین‌المللی تحت‌الشعاع قرار داد. حدود ۱۳ استان کشور قطب تولید تخم‌مرغ هستند و در نتیجه واحدهای بسته‌بندی هم در آنجا متمرکز هستند. مصوب کردیم استان‌هایی که شرایط خاصی دارند در فاز اجرایی و بنا به تشخیص اداره کل و دانشگاه علوم پزشکی تا سقف ۶ ماه تولرانس در اختیار داشته باشند که جبران عقب ماندن در فاز اجرایی ما باشد. از ابتدا هم در برنامه اجرایی تضمین سلامت تخم‌مرغ، اولین فاز را از هایپرمارکت‌ها، فروشگاه‌های زنجیره‌ای، سوپرمارکت‌های بزرگ و آنها که زمینه داشتند، شروع کردیم. این بحث در فروشگاه‌های بزرگ تا حدود زیادی جا افتاده بود.

کرونا تهدیدی بود که یک فرصت بهداشتی برای سازمان‌های بهداشتی ایجاد و اهمیت موضوع بهداشت و سلامت را برای همگان روشن کرد. مردم هم در این مدت بیشتر به سمت فراورده‌های بسته‌بندی شده و شناسنامه‌دار از جمله تخم‌مرغ گرایش پیدا کردند. اگر در یک بقالی و مغازه کوچک هنوز تخم‌مرغ خارج از یخچال نگهداری می‌شود، به تدریج برچیده خواهد شد. سر همین موضوع طبق مفاد این برنامه ما، معاون وزیر بهداشت رسما به دانشگاه‌های علوم پزشکی استان‌ها ابلاغ کرد که از تیرماه به بعد، طبق این برنامه عرضه تخم‌مرغ به صورت بسته‌بندی، شناسنامه‌دار و داخل یخچال‌ها الزامی است. وزارت بهداشت هم ابلاغ کرد اما به خاطر بحث کرونا به صورت تدریجی انجام خواهد شد.

حکیم مهر:‌ تخم‌مرغ بسته‌بندی نسبت به تخم‌مرغ فله چند درصد هزینه تولید را افزایش می‌دهد؟

طبیعتا هرگونه کیفی‌سازی و ارتقای کیفیت بهداشت یک هزینه دارد که در تمام دنیا بخشی از این هزینه را تولیدکننده و بخشی را مصرف‌کننده پرداخت می‌کند. اما بحث این است که وقتی تاریخ مصرف ماندگاری ۳۰ روزه به تخم‌مرغ داده شده، به این معناست که این زنجیره سرد در تمام مراحل تولید تا عرضه رعایت می‌شود. میزان تولید، عرضه و فروش هرچه بالاتر برود این هزینه‌ها سرشکن می‌شود. آنچه که انجمن بسته‌بندی و عمده‌فروش‌ها از نظر اقتصادی برای ما تجزیه و تحلیل کردند، کاملا مشخص است که هزینه‌ها با یک روند افزایشی عرضه و فروش بسته‌بندی خود به خود پوشش داده می‌شود. مردم هم می‌دانند وقتی تخم‌مرغ را در شانه و بدون بسته‌بندی خریداری می‌کنند، ممکن است در مسیر تعدادی از آنها شکسته شود. در بحث تخم‌مرغ نیز مانند مرغ رتبه‌بندی به شکل گرید A  و B  از نظر کیفیت، سایز و شرایط بسته‌بندی از نظر اینکه در کدام واحد بسته‌بندی شده و با چه شرایطی، داریم.

حکیم مهر:‌ گذشته از این مباحث، سازمان دامپزشکی چه نظارت‌هایی روی کیفیت محصولات تولیدی (نه وضعیت بهداشتی آنها) انجام می‌دهد؟ مثلا عرضه مرغ با خونابه به بازار یا تخم‌مرغ‌های کوچک‌تر از حد استاندارد و ...؟

بحث کیفیت محض فرآورده خام دامی با کیفیت یا شرایط بهداشتی ۲ مقوله مختلف هستند که با یکدیگر هم‌پوشانی دارند. مثلا خونابه جزء شرایط بهداشتی ما هست. مطابق ضوابط مرغ باید در بسته‌بندی با کمترین میزان خونابه باشد و بیشتر از یک حد مشخص، تخلف است. ادارات کل دامپزشکی استان‌ها و بازرسین دامپزشکی ما که نیروهای صف محسوب می‌شوند، مجری این ضوابط هستند. هرجا چنین موردی در بازرسی‌ها ببینند، به‌عنوان عدم انطباق بهداشتی محسوب شده و طبق ضوابط با آنها برخورد می‌شود. خونابه علاوه‌بر اینکه از نظر مشتری‌پسندی یک شاخص منفی و حاکی از عدم کیفیت است، یک وزن اضافه نیز به اندازه خود به شمار می‌رود و می‌تواند یک محیط کشت باکتریایی باشد. چون گوشت مرغ استریل نیست و برخی میکروارگانیسم‌ها دارد و این خونابه می‌تواند باعث تکثیر آنها شود. در نتیجه وجود خونابه بیش از معیاری که در ضوابط بهداشتی ماست، به‌عنوان یک عدم انطباق و مخاطره بهداشتی است که ما با آن برخورد می‌کنیم.

در مورد بحث سایز، هم در برنامه مرغ و هم تخم‌مرغ، سایز را به‌عنوان یک رتبه‌بندی کیفی مدنظر داریم. یک سایز مناسب مرغ تعریف کردیم که در شرایط حاضر روی یک کیلو و ۶۰۰ گرم است. در بازنگری اول برنامه مرغ ما در رتبه‌بندی مرغ‌ها ۲ کیلو را برای A + و ۲ کیلو و ۲۰۰ گرم را برای A  و B  در نظر گرفته بودیم و فعلاً هم همین است و بیشتر از این باید قطعه‌بندی شود. در بازنگری دوم که به زودی ابلاغ خواهد شد، می‌خواهیم آن را به یک کیلو و ۸۰۰ برسانیم که بالاتر از آن باید برای قطعه‌بندی برود. اینجا یک بعد بهداشتی پیدا می‌کند.

تعیین سایز و مدت زمان پرورش در حوزه سیاست‌گذاری‌های تولید کشور است. از نظر سازمان دامپزشکی بهترین مدت زمان پرورش مرغ بین ۳۷ تا ۴۲ روز است که در بازنگری دوم، آن را پایین‌تر می‌آوریم. هر چه مرغ در این سایز باشد، میزان احتمال ابتلای آن در شکل صنعتی به بیماری‌های عفونی پایین می‌آید. در نتیجه مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها کاهش یافته و همه اینها باعث کاهش احتمالات مخاطرات بهداشتی می‌شود.

حکیم مهر:‌ علی‌رغم تاکید سازمان دامپزشکی مبنی بر ممنوعیت قطعه‌بندی مرغ و ماهی در اماکن عرضه، به کرات با این موضوع مواجه هستیم. مثلا تقریباً همه فروشندگان ماهی عمل فلس‌گیری، خالی کردن شکم ماهی و قطعه‌بندی آن را برای مشتری انجام می‌دهند. آیا بهتر نیست سازمان دامپزشکی با قبول نمودن نیاز مصرف‌کننده، به جای ممنوع کردن این کار، دستورالعمل‌های بهداشتی برای چنین مواردی را تدوین کرده و به اماکن عرضه ابلاغ کند؟ چون عملاً در حال حاضر در بازار اجرا نمی‌شود.

سالیان سال است که سازمان دامپزشکی کشور قطعه‌بندی و خرد کردن گوشت، مرغ و ماهی را در فروشگاه‌ها و مراکز عرضه ممنوع کرده است؛ مگر جاهایی که خودشان پروانه بهداشتی مرکز قطعه‌بندی و بسته‌بندی داشته باشند. غیر از این در همه جا ممنوع بوده و الان هم هست.

ما در بحث کرونا هم یک جلسه و کارگروه اضطراری با وزارت بهداشت و تشکل‌ها تشکیل دادیم و به خاطر اینکه مدیریت مخاطرات احتمالی از طریق فراورده‌های خام دامی را در جامعه داشته باشیم، همین بحث ممنوعیت قطعه‌بندی و خرد کردن در مراکز عرضه را به شکل جدی دنبال کردیم. این طرح را مجددا ابلاغ و برجسته کردیم و ممنوعیت آن را به صورت کار مشترک با وزارت بهداشت تعریف کردیم. شرایط کروناویروس ایجاب می‌کرد که مردم از فراورده‌ها یا مواد غذایی بسته‌بندی شده تهیه و استفاده کنند. این شرایط ایجاد شد و انتظار داشتیم که به همین شکل ادامه‌دار شود و حتی خیلی از فروشگاه‌ها و مراکز عرضه هم همکاری کردند.

البته همیشه عده‌ای هستند که به خاطر منافع ایستادگی می‌کنند که با آنها هم برخورد قهرآمیز شد. البته خود ما هم خیلی به برخوردهای قهرآمیز اعتقاد نداریم بلکه معتقدیم در زمینه مسائل بهداشتی باید الگوسازی شود. شرایط اینطور ایجاب می‌کرد و در چند ماه اول هم خوب پیش رفت. خود من به‌عنوان مشتری می‌رفتم و به شکل میدانی بازدید می‌کردم و به این نتیجه رسیدم که خود مردم راغب هستند که مرغ‌فروش و قصابی و فروشگاه، مرغ را برای آنها خرد کند و در خانه این کار را نکنند.

جای دو الگوی مصرف در فرآورده‌های خام دامی خالی است که رسانه‌ها باید روی آن کار کنند: یکی الگوی استفاده از مواد غذایی بسته‌بندی شده که خیلی مطمئن و شناسنامه‌دار هستند و مردم بیشتر به این سمت بروند. یکی هم الگوی مصرف فراورده‌های خام دامی منجمد.

اینها تا الان ممنوع بوده اما دیگر بالاتر از این اتفاق نمی‌افتاد که یک بیماری به نام کرونا در دنیا بیاید و همه از آن بترسند و هرچه مسائل بهداشتی به مردم بگوییم رعایت کنند. در این شرایط می‌بینیم که باز هم در فروشگاه‌ها این کار را انجام می‌دهند و مردم هم مطالبه می‌کنند. من معتقد هستم که باید در این تصمیم، بازنگری کنیم. باید الگوسازی کنیم که این مهم را با وزارت بهداشت هم مطرح کردیم. دوم اینکه همسویی ضوابط بهداشتی در محیط کار را با وزارت بهداشت بیشتر کنیم و به سمتی برویم که آنجاها بنا به درخواست مشتری این اتفاقات بیفتد. دستورالعمل‌های ما باید با واقعیات جامعه پیش برود.

حکیم مهر:‌ در صورت امکان آخرین نتایج نمونه‌برداری‌های انجام شده از شیر و گوشت و... در خصوص آلودگی به باقیمانده آنتی‌بیوتیک‌ها را اعلام بفرمایید.

یکی از وظایف ذاتی سازمان دامپزشکی کشور این است که در قالب برنامه‌های ملی، بحث باقی‌مانده‌های دارو، آنتی‌بیوتیک و سموم را در محصولات نهایی که فراورده‌های خام دامی هستند، پایش کند. اینکه میزان آن در چه سطحی است؟ آیا در سطح میزان حداکثر مجاز است؟ به این شکل به تعیین حداکثر میزان مجاز باقیماده‌ها کمک کند و اگر بالاتر هست، هشدار داده و روی فرایند تولید بیایند. توسط برنامه‌های پایش ملی ارزیابی مخاطرات شده و در ادامه مدیریت مخاطرات بهداشتی شود. این کار را سازمان دامپزشکی انجام می‌دهد. ما هر سال برنامه‌های ملی پایش باقیمانده‌های دارو، سموم و آنتی‌بیوتیک را داریم که برای امسال هم ابلاغ شده است. برنامه‌ها را با اولویت‌بندی ابلاغ کردیم و چند برنامه ملی روی آبزیان، گوشت، مرغ، عسل و... پیاده کردیم. نمونه‌ها اخذ و در مرکز تشخیص آزمایش انجام می‌شود. نتایج آن در سال‌های قبل نیز هر ۵ سال یک‌بار روی نمودار می‌آید.

خوشبختانه برنامه ملی پایش باقیمانده‌ها یا همان NRP  به گونه‌ای است که وقتی از ایران به کشورهایی که ضوابط بهداشتی قوی دارند، صادرات انجام می‌شود، یکی از مدارک اسناد اولیه و مهمی که از ما به عنوان صادرکننده لبنیات یا میگو می‌خواهند این است که باید نتایج برنامه هر ساله را به آنها ارائه دهیم. وضعیت ما از نظر آفلاتوکسین از سطح حداکثر میزان باقیمانده که به آن MRL  می‌گوییم، پایین‌تر بوده و خوشبختانه مشکلی نداشتیم. ممکن است موارد موردی مثلا در دام سنتی بوده باشد. اما در بحث شیر، مصرف نان کپک زده و... به حداقل ممکن رسیده است. چون دام آن قدر ارزش اقتصادی دارد که باقیمانده‌ها در خود دام هم بیماری ایجاد می‌کند و دامداران این ریسک را انجام نمی‌دهند.

حکیم مهر:‌ ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.