با پذیرش بالای دانشجوی دامپزشکی در دانشگاه آزاد مخالف نیستم اما شخصی که پذیرش می‌شود باید استحقاق علمی ورود به رشته را داشته باشد

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: «دکتر آرش خاکی» متخصص پاتولوژی و دانشیار دانشکده دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز یکی از پژوهشگران منتخب در لیست ۲ درصد دانشمندان برتر جهان است که مهمترین مشکلات آموزش دامپزشکی را مربوط به محیط آموزش، امکانات آموزش، امکانات پژوهش و برخی مسئولین بعضی دانشگاه‌ها می‌داند‌ که دید و تجربه کافی از پژوهش ندارند.

او مخالفتی با پذیرش دانشجوی دامپزشکی در دانشکده‌های مختلف دانشگاه آزاد ندارد و معتقد است که درهای دانشگاه باید همه جا باز باشد، اما شخصی که پذیرش می‌شود باید استحقاق علمی ورود به رشته را داشته باشد؛ کمااینکه در تمام دنیا دانشگاه‌ها بدون کنکور است و متقاضیان بر واسطه استعداد و توانایی علمی وارد کالج می‌شوند و هر رشته‌ای را که دوست دارند، پس از موفقیت در کالج مربوطه وارد رشته مربوطه می‌شوند.

دکتر خاکی در گفت‌وگو با حکیم مهر با تاکید بر اینکه اگر آموزش دامپزشکی زیر نظر ارگانی باشد که فارغ‌التحصیلان آن در حوزه سلامت و بهداشت عمومی انسان و دام یا بیماری‌های زئونوز کار می‌کنند، اتفاق بدی نیست، تصریح می‌کند: «یکی از مشکلات این است که پایان‌نامه‌ها به مسیر خوبی سوق داده نمی‌شود، موضوعات تکراری دارند، هدفمند نیستند و هر استاد به‌جای تمرکز در موضوع خاص در حوزه‌های مختلف تحقیق می‌کند.»

حکیم مهر: آقای دکتر، لطفا کمی از خودتان برای ما بگویید و اینکه چه شد که به دامپزشکی علاقه‌مند شدید؟

بنده متولد سال ۱۳۵۶ در تبریز هستم و واقعیت این است که دامپزشکی انتخاب اول من نبود. در کنکور نظام فعلی آموزشی، فرد رشته‌هایی را انتخاب می‌کند و در نهایت این سیستم است که رشته نهایی را برمی‌گزیند. من از کودکی به حیوانات علاقه داشتم و الان هم دارم. اما همیشه به پژوهش بیشتر علاقه‌مند بودم و شاید این پژوهش بود که در دوره دکترای حرفه‌ای، مرا به طرف دوره PhD سوق داد.

حکیم مهر: ورودی چه سالی و کدام دانشگاه هستید؟

ورودی مهر ۷۴ در دانشگاه آزاد تبریز.

حکیم مهر: چه سالی فارغ‌التحصیل شدید و بعد از دوره عمومی چه کردید؟

در شهریور ماه سال ۸۰ فارغ‌التحصیل شدم و یک ماه بعد از آن، به صورت همزمان از ۲ محل پذیرش داشتم. یکی برای رشته نوروساینس از دانشکده پزشکی دانشگاه اوتاوا کانادا و دیگری PhD رشته پاتولوژی دانشگاه تهران. در واقع  ورود به دوره PhD در مهر ۱۳۸۰ ادامه موضوعی بود که در دوره دکترای حرفه‌ای در دانشکده پزشکی روی آن تحقیق می‌کردم؛ موضوع آن تکامل قلب، کلیه و کبد موش‌ها تحت تاثیر چند دارو در دوران جنینی بود.

حکیم مهر:‌ چه سالی عضو هیات علمی شدید؟

من از مهرماه سال ۸۰ تا زمان فارغ‌التحصیلی در خرداد ۱۳۸۴به شکل بورسیه درآمدم که از همان زمان با مخالفت‌هایی از سوی بعضی از همکاران با مرتبه مربی مواجه شدم. اما به هر حال در بهمن ماه سال ۸۰ به صورت رسمی بورسیه را اعلام کردند و تحصیل در تهران و تدریس در دانشگاه آزاد تبریز را به صورت همزمان شروع کردم. هفته‌ای یک روز در تبریز تدریس می‌کردم و مابقی را در تهران به مطالعه و تحقیق مشغول بودم.

حکیم مهر: آیا با انتقال آموزش دامپزشکی به وزارت بهداشت موافق هستید؟

ما در خیلی از کشورها چیزی به نام وزارت بهداشت و وزارت علوم به صورت جداگانه نداریم. منظور بنده این است که به طور کلی ارتباط بین علوم نباید قطع شود؛ به این معنا که یک مقوله محض به نام دامپزشکی نداریم و نمی‌توانیم این بینش را داشته باشیم که دامپزشک یک گوشی دارد و چند کیس را معاینه می‌کند. بلکه خیلی از مشترکات بین علوم پزشکی و علوم دامپزشکی در حوزه‌های علوم پایه و پیراپزشکی وجود دارد و باید ادغام‌هایی صورت گیرد. اگر آموزش دامپزشکی زیر نظر ارگانی باشد که فارغ‌التحصیلان آن در حوزه سلامت انسان، بهداشت عمومی، بهداشت انسان و دام یا بیماری‌های زئونوز کار می‌کنند، اتفاق بدی نیست. سیاست کلی باید به‌گونه‌ای باشد که ارتباط بین علوم قطع نشود.

حکیم مهر:‌ چه شد که در زمره ۲ درصد دانشمندان برتر جهان قرار گرفتید؟

ریشه این ماجرا به دوره دکترای عمومی برمی‌گردد. سال چهارم دامپزشکی عمومی که بودم و پایان‌نامه را شروع کردم، به دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز رفتم و آنجا دانشجویان و اساتید مختلفی را دیدم که این اتفاق دید علمی من را باز کرد. دانشجوهای هم‌سطح خودم را دیدم که آنجا کار می‌کنند و به این شکل با مقوله صحیح انجام دادن تحقیق آشنا شدم. نتیجه آن پایان‌نامه‌ای شد که ادامه آن را در رشته پاتولوژی انجام دادم. اولین سالی که بورسیه شدم، در حال تحصیل بودم و فکرهایی در مورد نوع تحقیق داشتم. یعنی چه در دوره دکترای عمومی و چه تخصصی و بورسیه از تحقیق گسسته نشدم و با اساتید بزرگی کار کردم و آموختم. یکی از اساتید بنده در دانشگاه شهید بهشتی تهران، اولین قدم‌ها و الفبای مقاله‌نویسی و پژوهش را به من یاد دادند. به تدریج از مجلات داخلی و کنگره‌های بین‌المللی خارجی و چکیده مقاله شروع کردم و چند قدم جلوتر آمدم و پایان‌نامه دوره دکترای تخصصی را تمام کردم و ماحصل آن تعدادی مقاله شد.

حکیم مهر:‌ چند مقاله؟

 حدود ۲۰۰ مقاله بود که ۱۰۱ مقاله آن امروز در پایگاه اسکوپوس نمایه شده است. در واقع استنادهایی که در سطح بین‌الملل به مقالات می‌کنند، سبب می‌شود که پژوهشگر در فهرست دانشمندان برتر قرار گیرد و صرفا مقاله‌نویسی مهم نیست. شاید کسی بگوید که ۱۰۰۰ مقاله دارم اما ارجاع آن کم است. وقتی یک مقاله ارجاع می‌گیرد، یعنی حرف پژوهشگر در سطح بین‌الملل قابل قبول و مقاله و مجله هم معتبر بوده است. صنایع مختلف کشورها با توجه به رجوع به پایگاه‌های استنادی دنیا مثل Pubmed ، اسکوپوس و... از این مقالات استفاده می‌کنند و همین‌ها باعث می‌شود شما در رنکینیگی قرار بگیرید که انتخاب شوید.

حکیم مهر: اچ-ایندکس شما چند است؟

ما ۲ نوع اچ-ایندکس داریم؛ یک اچ-ایندکس در گوگل‌اسکولار که از لحاظ علمی سندیت ندارد. چون تمام مقالات را در هر جایی که پژوهشگر آن را منتشر می‌کند، به هر زبانی استناد پیدا کند، به آن اچ-ایندکس می‌دهد. اما آنچه امروز در حوزه علوم دنیا سندیت دارد و به‌عنوان اسکوپوس آی‌دی همراه اورکید نامبر (ORCID) شناخته می‌شود و مثل کد ملی هر فرد محقق است، اچ-ایندکس اسکوپوس است که امروز در ژانویه ۲۰۲۱ برای بنده عدد ۱۹ را نشان می‌دهد.

حکیم مهر: شما سال‌ها در حوزه پژوهش فعالیت می‌کنید. از نظر شما مهمترین مشکلات پژوهش دامپزشکی چیست؟

اولا اینکه باید بودجه‌ای وجود داشته باشد و بودجه‌ها به درستی اختصاص داده شود. یکی از مشکلات این است که برخی پایان‌نامه‌ها به مسیر خوبی سوق داده نمی‌شود و هدفمند نیست و اساتید در حوزه‌های مختلف تحقیق می‌کنند. در صورتی که اگر هر فردی در یک حوزه خاص فعالیت کند، سبب می‌شود که هر روز با مطالعه مقالات، بهتر بتواند کار ‌کند و دانشجوی سر کلاس در حوزه آموزش و پژوهش تقویت شود.

همچنین آزمایشگاه‌ها باید تجهیز شود و افرادی که Research man هستند و در سطح بین‌الملل CV دارند، زمام امور را در دانشکده‌ها و دانشگاه‌ها به دست بگیرند تا بتوانند راه را باز کنند. فرایند پژوهش به گونه‌ای است که اگر شما هر روز آن را انجام ‌دهید، فردا بهتر از امروز خواهید بود. در نتیجه امروز کسی که این مسیر را طی کرده، بهتر می‌تواند برای دیگران فتح بابی باشد.

حکیم مهر: به‌عنوان حرف آخر...

باید به علوم پایه رشته دامپزشکی احترام بگذاریم کمااینکه نتایج مطالعات رشته‌های تخصصی دامپزشکی چیزی گسستنی از حوزه علوم پزشکی نیست چون الفبای هر تحقیقی با مطالعه بر روی حیوانات آزمایشگاهی شروع می‌گردد. در مرحله بعد Research را شروع و شکوفا کنیم و سال‌های متعدد در این حوزه کار کنیم. برای باسواد بودن در دانشگاه، سن ملاک نیست بلکه شاخص، تحقیق و ارجاعات بین‌المللی است و اینکه مقاله در کدام مجله منتشر شده و فرد محقق عضو کدام انجمن بین‌المللی است. اینها شاخص‌هایی است که امیدوارم تمام اساتیدی که قلمی در دست دارند و در حوزه‌های مختلف در کمیته‌های پژوهشی، آموزشی و... حضور دارند، به آن واقف باشند که چه عملکردی دارند، چون بالاخره هم از لحاظ علمی و هم شرعی باید روزی پاسخگو باشند.

حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.