غذا ندادن به سگ‌ها و گربه‌ها باعث کاهش جمعیت این حیوانات نمی‌شود/ باید غذارسانی مسئولانه تبلیغ و ترویج شود

حکیم مهر: یک پژوهشگر اخلاق محیط زیست معتقد است غذا ندادن به سگ‌ها و گربه‌ها نمی‌تواند باعث کاهش جمعیت این حیوانات شود و صرفاً جمعیت ضعیف و بیمار قبلی را جایگزین جمعیت ضعیف و بیمار جدید می‌کند به همین دلیل نباید غذا ندادن ترویج شود بلکه به جای آن باید غذارسانی مسئولانه تبلیغ و ترویج شود که قطعا شکل فعلی غذارسانی در ایران با استانداردهای غذارسانی مسئولانه تفاوت زیادی دارد.

به گزارش حکیم مهر به نقل از ایسنا، «مجتبی طباطبایی» گفت: امروزه مدیریت جمعیت حیوانات شهری بخصوص سگ‌ها و گربه‌ها به عنوان دانشی تخصصی در دنیا شناخته می‌شود، با این حال در ایران شاهد نظرات سلیقه‌ای و بدون توجه به نظر متخصصان جهانی و دستورالعمل‌های بین‌المللی هستیم و راهکارهای غیراخلاقی و غیرانسانی مانند جمع‌آوری و کشتار، یا ممنوعیت غذارسانی به عنوان روش‌های منسوخ شده‌ای شناخته می‌شود که نه‌ تنها به کاهش پایدار جمعیت این حیوانات کمکی نمی‌کنند، بلکه مشکلات جدی برای حیات‌وحش، سلامت و بهداشت جامعه و همچنین برنامه‌های کنترل هاری ایجاد می‌کنند.

طباطبایی افزود: سازمان جهانی بهداشت حیوانات (OIE) در فصل ۷.۷ از "دستورالعمل سلامت حیوانات خشکی‌زی” که در مورد کنترل جمعیت سگ‌های بی‌سرپست نوشته، بارها بر حفظ رفاه حیوانات تاکید کرده و در ابتدای فصل توضیح داده است که دستورالعمل کنترل جمعیت سگ‌ها تماماً بر اصول فصل ۷.۱ مربوط به رفاه حیوانات بنا شده است OIE در فصل ۷.۱ رفاه حیوانات را چگونگی شرایط زندگی یک حیوان توصیف می‌کند و توضیح می‌دهد که یک حیوان در وضعیت رفاهی خوب قرار دارد اگر سالم و در آسایش باشد، به خوبی تغذیه شده باشد، ایمن و قادر به ابراز رفتارهای غریزی باشد و دچار وضعیت‌های ناخوشایند نظیر درد، ترس و عذاب نباشد.

وی خاطرنشان کرد: این سازمان همچنین لازم می‌داند که پنج آزادی برای حیوانات به رسمیت شناخته شود که اولین مورد آزادی یا رهایی از گرسنگی، تشنگی و سوءتغزیه است(OIE,۲۰۱۶). تایلر و همکاران در پژوهشی در سال ۲۰۱۷ توضیح دادند که هرچند به لحاظ تجربی امکان کاهش جمعیت سگ‌ها با کاهش دسترسی آنها به منابع غذایی در مقالات علمی تائید نشده، اما اگر برفرض این اتفاق ممکن شود، باید سوءتغذیه شدید رخ داده باشد تا مرگ و میر وسیع ایجاد شده باشد، بنابراین کاهش دسترسی به منابع غذایی به منظور کاهش جمعیت این حیوانات، تخلف آشکار از دستورالعمل لازم‌الاجرای سازمان جهانی بهداشت حیوانات برای کشورهای عضو، از جمله ایران است.

این پژوهشگر اخلاق محیط زیست خاطرنشان کرد: علاوه بر این هیچ مقاله‌ علمی یا نمونه‌ موفقی در دنیا از امکان کاهش جمعیت با کاهش منابع غذایی وجود ندارد، ضمن اینکه ائتلاف جهانی مدیریت جمعیت حیوانات(ICAM) در دستورالعمل سال ۲۰۱۹ توضیح داده است که این کار غیراخلاقی و غیرانسانی بوده و خطری برای امنیت عمومی تلقی می‌شود، چراکه باعث افزایش زباله‌گردی سگ‌ها و انتقال بیشتر بیماری‌ها(Wright et al, ۲۰۲۱) و نیز افزایش رقابت و درگیری سگ‌ها بر سر منابع محدود و بالا رفتن احتمال درگیری با شهروندان می‌شود و در دستورالعمل سال ۲۰۲۱ نیز توضیح داده شده که کاهش دسترسی به منابع غذایی نمی‌تواند باعث کاهش جمعیت کل شود و صرفاً جمعیت ضعیف و بیمار قبلی جایگزین جمعیت ضعیف و بیمار جدید می‌شود و پرسه‌زنی و زباله گردی سگ‌ها و گربه‌ها را افزایش می‌دهد و نباید غذا ندادن ترویج شود، بلکه به جای آن باید غذارسانی مسئولانه تبلیغ و ترویج شود(ICAM,۲۰۱۹ &۲۰۲۱).

وی تأکید کرد: قطعا شکل فعلی غذارسانی در ایران با استانداردهای غذارسانی مسئولانه تفاوت زیادی دارد و فرهنگ‌سازی و ترویج شکل صحیح غذارسانی لازم است. OIE در نشست رفاه حیوانات و اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد که در سال ۲۰۲۱ برگزار شد، برای همراه کردن اهداف توسعه پایدار با مدیریت جمعیت سگ‌ها، دستورالعمل ۲۰۱۹ ICAM را پیشنهاد داد.

وی افزود: در سال ۲۰۱۱ نیز سازمان خواربار و کشاورزی سازمان ملل متحد(FAO) با همکاری سازمان جهانی حفاظت از حیوانات(WAP) و انیستتو سلامت ملی ایتالیا(IZSAM) نشست‌های متعددی با متخصصان جهانی، با شرکت سازمان بهداشت جهانی(WHO)، سازمان جهانی بهداشت حیوانات(OIE)، ائتلاف جهانی مدیریت حیوانات(ICAM) و دیگر سازمان‌های معتبر بین‌المللی عضو این ائتلاف، برگزار کرد که نتیجه‌ی این نشست‌ها در "گزارش مدیریت جمعیت سگ‌های فائو- نشست متخصصین" آمده است؛ در این گزارش صراحتا امکان کنترل جمعیت با حذف فیزیکی و یا ممنوعیت غذارسانی رد و توضیح داده شده که حتی اگر قرار باشد زباله‌های قابل خوردن در دسترس سگ‌ها کاهش پیدا کند(چرا که باعث ابتلا به بیماری می‌شود) لازم است حتماً منابع غذایی جایگزین فراهم شود(FAO, ۲۰۱۴).

طباطبایی خاطرنشان کرد: کشورهای پیشرفته‌ دنیا نه‌تنها نسبت به حفظ رفاه حیوانات بی‌توجه نیستند، بلکه به واسطه "قوانین حمایت از حیوانات" که چندین دهه پیش تصویب کرده‌اند با متخلفین برخورد قانونی می‌کنند.

وی افزود: هرگونه مقایسه بین ایران و کشورهای پیشرفته بدون لحاظ کردن این تفاوت بزرگ، یعنی فقدان قانون حمایت از حیوانات در ایران نامعقول است. بر طبق منابع علمی و اصول مدیریت جمعیت حیوانات شهری، کشورها یا مناطقی مجاز به روش جمع‌آوری و انتقال به پناهگاه هستند که دیگر با جمعیت زیاد حیوانات شهری مواجه نیستند و منابع تولید این حیوانات را کنترل کرده‌اند، در این کشورها دیگر غذارسانی در محل انجام نمی‌شود، چون کلونی‌های این حیوانات کنترل شده‌اند، حال ممکن است در برخی از این کشورهای پیشرفته(و نه تمام آنها و نه حتی اکثر آنها) به دلایل مشخص غذارسانی منع شود، با این حال این کار به رفاه حیوانات صدمه‌ای نمی‌زند، چراکه با توجه به کنترل شده بودن جمعیت، جایگزین‌های مناسب و انسانی وجود دارد، در غیر این صورت ممنوعیت غذارسانی وجود نخواهد داشت.

این پژوهشگر اخلاق محیط زیست ادامه داد: زمانی که منابع مولد جمعیت کنترل نشده است و با جمعیت زیاد مواجه باشیم، هرگونه جمع‌آوری یا حذف فیزیکی(کشتار، یوتاناز و...) هیچ کمکی به کاهش جمعیت نمی‌کند، و در چنین شرایطی جمع‌آوری در پناهگاه‌های مملو از سگ، صرفا ما را با مشکل هزینه‌های سرسام‌آور مواجه می‌کند در عین حال قلمروی خالی شده، خیلی زود از سگ‌های جدید پر می‌شود.

وی افزود: مدیریت جمعیت حیوانات شهری مبانی و اصول مشخصی دارد و عموم کشورهای موفق در این زمینه مسیر مشخصی را طی کرده‌اند؛ هیچ کشوری وجود ندارد که بدون "قانونِ حمایت از حیوانات" موفق به کنترل جمعیت حیوانات بی‌سرپرست شده باشد و همچنین هیچ نمونه موفقی از امکان کاهش جمعیت با جمع‌آوری، کشتار یا کاهش دسترسی به منابع غذایی در دنیا گزارش نشده است(Smith et al,۲۰۱۹). از همه مهمتر، این برنامه‌های غیرانسانی عملاً امکان موفقیت هرگونه برنامه کنترل هاری را از بین می‌برند و جان شهروندان را به خطر می‌اندازند(Taylor et al, ۲۰۱۷).

وی گفت: کشورهایی مانند پاکستان، رومانی، میانمار، عربستان، ایران، جمهوری آذربایجان، صربستان و... از جمله کشورهایی هستند که سال‌ها با تخطی از اصول رفاه حیوانات سازمان جهانی بهداشت حیوانات و بدون داشتن قانون حمایت از حیوانات با روش‌های غیرانسانی و غیراخلاقی هرگز موفق به کنترل جمعیت حیوانات شهری نشده‌اند و اگر بنابر مقایسه باشد، نباید کورکورانه و مقلدانه مرحله‌ پایانی کار کشورهای موفق را ببینیم و اقدامات بسیاری که در قانون‌گذاری، آموزش و فرهنگسازی، واکسیناسیون، عقیم سازی و... را که چندین دهه پیش طی کرده‌اند نادیده بگیریم.

طباطبایی خاطرنشان کرد: برنامه‌ اصولی و انسانی مدیریت جمعیت حیوانات شهری، ضمن کاهش معنادار جمعیت این حیوانات، رفاه آنها و سطح سلامت و بهداشت جامعه را افزایش و خطرات تهدید کننده حیات وحش را کاهش می‌دهد. ایران تاکنون هرگز برنامه‌ی اصولی مدیریت جمعیت سگ‌ها را اجرا نکرده است. در این میان هرگونه بزرگنمایی یا اعلام آمارهای ساختگی در مورد خطر سگ‌ها یا گربه‌ها نمی‌تواند روش‌های غیرانسانی و ناکارآمد آزموده شده و منسوخ شده در دنیا را موجه کند. ارائه‌ راهکارهای غیرعلمی و سلیقه‌ای نه ‌تنها ناموفق و موجب اتلاف وقت و بودجه، بلکه باعث ظلم به حیوانات، افزایش آسیب به حیات وحش و به خطر افتادن سلامتی و جان شهرندان می‌شود.

منابع:

- FAO. ۲۰۱۴. Dog population management. Report of the FAO/WSPA/IZSAM expert meeting - Banna, Italy, ۱۴-۱۹ March ۲۰۱۱. Animal Production and Health Report. No. ۶. Rome

- Smith, L. M., Hartmann, S., Munteanu, A. M., Dalla Villa, P., Quinnell, R. J., & Collins, L. M. (۲۰۱۹). The Effectiveness of Dog Population Management: A Systematic Review. Animals : an open access journal from MDPI, ۹(۱۲), ۱۰۲۰. https://doi.org/۱۰.۳۳۹۰/ani۹۱۲۱۰۲۰

- The International Companion Animal Management coalition (ICAM) (۲۰۱۹), "humane dog population management guidance”.

- Taylor, L. H., Wallace, R. M., Balaram, D., Lindenmayer, J. M., Eckery, D. C., Mutonono-Watkiss, B., ... & Nel, L. H. (۲۰۱۷). The role of dog population management in rabies elimination—a review of current approaches and future opportunities. Frontiers in Veterinary Science, ۴, ۱۰۹.

- The International Companion Animal Management coalition (ICAM) (۲۰۲۱), "ICAM position statement: Dog and cat population management and changing resource availability”.

- World Organisation for Animal Health (OIE) (۲۰۱۶). – Terrestrial Animal Health Code, ۲۴th Ed. OIE, Paris.

- Wright N, Subedi D, Pantha S, Acharya KP, Nel LH. The Role of Waste Management in Control of Rabies: A Neglected Issue. Viruses. ۲۰۲۱ Feb ۱;۱۳(۲):۲۲۵. doi: ۱۰.۳۳۹۰/v۱۳۰۲۰۲۲۵. PMID: ۳۳۵۳۵۷۱۸; PMCID: PMC۷۹۱۲۸۲۵.