حکیم مهر: «مالاشیت‌گرین» نامی
آشنا برای پرورش‌دهندگان ماهی قزل‌آلاست، این ماده در سال‌های دور به عنوان یک
محصول ضدعفونی‌کننده برای از بین بردن قارچ در مزارع پرورش ماهی مورد استفاده قرار
می‌گرفت. با وجود اینکه بیش از 30 سال از ممنوعیت استفاده از این ماده سرطان‌زا می‌گذرد
هنوز هرازگاهی اخباری مبنی بر استفاده از آن توسط معدودی از تولیدکنندگان به گوش
می‌رسد.
به گزارش حکیم مهر به نقل از فارس، «۵ هزار و ۲۰۰ کیلوگرم ماهی قزل‌آلا در
مزرعه پرورش ماهی در ناغان به دلیل مصرف ماده ممنوعه مالاشیت‌گرین معدوم شد»، «۴هزار ۷۰۰ کیلوگرم قزل‌آلا به دلیل مصرف
ماده ممنوعه در شهرستان کیار معدوم شد» این
اخبار برای ما مردم چهارمحال و بختیاری که در یکی از قطب‌های تولید پرورش ماهی قزل‌آلای
رنگین‌کمانی زندگی می‌کنیم خبرهای مهمی است که گاهی ممکن است باعث نگرانی ما هم
بشود؛ این ماده ممنوعه چیست و چرا مصرف انسانی آن مضر است و چه تضمینی وجود دارد
که ماهیان عرضه شده در بازار آلوده به آن نباشند؟
شرایط آب و هوایی مطلوب چهارمحال و بختیاری جهت تکثیر و
پرورش ماهیان سردابی و به خصوص ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمانی، این استان را از نقاط
دیگر کشور متمایز کرده است به گونه‌ای که در بیش از یک دهه اخیر توانسته است خود
را به عنوان یکی از قطب‌های اول تولید ماهیان سردابی کشور معرفی کند.
تولید سالانه ۲۵
هزار تُن ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمانی در استان
به گفته محمد کریمی، مدیر شیلات و آبزیان جهاد کشاورزی،
چهارمحال و بختیاری هم‌اکنون ۴۰۰
مزرعه فعال پرورش ماهی دارد که سالانه ۲۵
هزار تُن ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمانی تولید می‌کنند، همچنین حدود ۴۰ مزرعه تکثیر و تولید بچه ماهی
با تولید بیش از ۳۰
میلیون قطعه ماهی در استان فعال است.
مالاشیت‌گرین ترکیبی سرطان‌زاست
مالاشیت‌گرین نامی آشنا برای پرورش‌دهندگان ماهی قزل‌آلا
است، این ماده به عنوان یک محصول ضدعفونی‌کننده در سال‌های دور برای از بین بردن
قارچ در مزارع پرورش ماهی مورد استفاده قرار می‌گرفت اما از سال ۱۹۹۱ سرطان‌زا بودن آن توسط سازمان
بهداشت جهانی تأیید و به کار بردن این دارو برای ماهیانی که به مصرف انسان می‌رسند،
ممنوع شد.
ماده مالاشیت‌گرین در صنعت نساجی و چرم‌سازی استفاده می‌شود
«صمد بهرامی»، کارشناس حوزه شیلات در این
خصوص به خبرنگار فارس گفت: مالاشیت‌گرین ماده‌ای سبز رنگ است و در سال‌های دور
پرکاربردترین ماده ضدعفونی‌کننده در صنعت آبزی‌پروری بود.
وی ادامه داد: ماده مالاشیت‌گرین در صنعت نساجی و چرم‌سازی
استفاده می‌شود و اینکه چطور وارد صنعت آبزی‌پروری شده است مشخص نیست.
بهرامی افزود: مدت زمان زیادی است که استفاده از این ماده در
مزارع پرورش ماهی ممنوع شده چرا که این ماده در بافت‌های عضلانی ماهیانی که مصرف
انسانی دارند رسوب می‌کند و ماندگاری بالا دارد و یک ترکیب جهش‌زا و سرطان‌زاست.
وجود مواد ضدعفونی‌کننده جایگزین برای مالاشیت‌گرین در بازار
کارشناسی بازرگانی شرکت تولید خوراک آبزیان فرادانه نیز با
بیان اینکه امروز در بازار مواد جایگزین زیادی برای این ماده ممنوعه موجود است،
اضافه کرد: ساده‌ترین نوع این مواد فرمالین است که پروتکل آسانی دارد و ماندگاری
چندانی هم ندارد.
وی اظهار داشت: آب اکسیژنه یکی دیگر از مواد ضدعفونی‌کننده
است که می‌توان از آن به عنوان جایگزین مالاشیت‌گرین استفاده کرد.
بهرامی بیان کرد: از کلرید‌سدیم یا همان نمک نیز می‌توان به
عنوان یک ماده ضدعفونی‌کننده در صنعت آبزی‌پروری استفاده کرد هر چند که دامنه
فعالیت آن پایین است اما اثرات سوء جانبی ندارد.
وی گفت: پرسیلین و برونوپل از دیگر مواد ضدعفونی‌کننده موجود
در بازار است که می‌توان از آن‌ها به جای مالاشیت‌گرین استفاده کرد.
کارشناس بازرگانی شرکت تولید خوراک آبزیان فرادانه با اشاره
به اینکه در سال‌های اخیر دیگر به ندرت از ماده مالاشیت‌گرین در مزارع پرورش ماهی
استفاده می‌شود، افزود: اما گاهی برخی تولیدکنندگان به دلیل آن تجربه قدیمی از این
ماده ممنوعه استفاده می‌کنند و البته اینکه برخی از مواد جایگزین موجود در بازار
قیمت بالاتری نسبت به مالاشیت‌گرین دارند هم بی‌تاثیر نیست.
پروتکل‌های سخت‌گیرانه دامپزشکی استفاده از مالاشیت‌گرین را
به شدت کاهش داده است
وی اضافه کرد: در سال‌های اخیر دامپزشکی پروتکل‌های سخت‌گیرانه‌ای
را اجرا کرده و با نمونه‌گیری‌های مستمر از استخرهای پرورش ماهی از عرضه ماهیان
آلوده به بازار جلوگیری می‌کند و تقریبا عرضه ماهی آلوده خیلی به ندرت صورت می‌گیرد.
بهرامی در پاسخ به این سوال که آیا امکان دارد پساب مزارع
پرورش ماهی آلوده به مالاشیت‌گرین وارد رودخانه‌ها و دریای آزاد شود و ماهیان را
آلوده کند، گفت: هر چند مقدار این ماده ممنوعه در این آب‌‌ها بسیار رقیق می‌شود
اما امکان آلوده شدن وجود دارد.
آگاهی از اقدامات دامپزشکی در حوزه نظارت بر مزارع پرورش
ماهی ما را به اداره‌کل دامپزشکی چهارمحال و بختیاری کشاند.
معدوم‌سازی ماهیان آلوده با حکم قضایی
«ایمان نجفی»، کارشناس مسئول اداره بهداشت و
مدیریت بیماری‌های آبزیان اداره‌کل دامپزشکی چهارمحال و بختیاری در گفت‌وگو با
خبرنگار فارس گفت: دامپزشکی با نمونه‌برداری‌های مستمر از ماهیانی که آماده عرضه
به بازار هستند همواره بر مزارع پرورش ماهی نظارت دارد.
وی ادامه داد: نمونه‌های گرفته شده در آزمایشگاه استان بررسی
می‌شود اگر جواب آزمایشات از لحاظ استفاده از ماده ممنوعه مالاشیت‌گرین منفی باشد
ماهیان وارد بازار می‌شود اما اگر جواب مثبت باشد با حکم قضایی معدوم می‌شود.
نجفی اضافه کرد: در تمامی شهرستان‌های استان کارشناس
اداره آبزیان داریم و همه مزارع پرورش ماهی دارای مسئولان فنی و بهداشتی هستند و
این کارشناسان رابط بخش دولتی و مزارع هستند.
وی اضافه کرد: این کارشناسان به طور مرتب از مزارع پرورش
ماهی بازدید و نمونه‌برداری می‌کنند.
خرید و فروش مالاشیت‌گرین ممنوع است
کارشناس مسئول اداره بهداشت و مدیریت بیماری‌های آبزیان
اداره‌کل دامپزشکی چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه به دلیل صادرات و همچنین سخت‌گیری‌های
دامپزشکی استفاده از ماده مالاشیت‌گرین در استان به شدت کم شده است، گفت: همچنین
خرید و فروش ماده ممنوعه مالاشیت‌گرین در داروخانه‌های دامپزشکی ممنوع است.
وی ادامه داد: هم‌اکنون با برگزاری کلاس‌های آموزشی برای
پرورش‌دهندگان و توجیه آن‌ها و همچنین حضور و سرکشی‌های منظم کارشناسان و مسئولان
فنی، معدوم کردن ماهیان آلوده و حتی زندانی‌کردن افراد متخلف در صورت تکرار موضوع
از جمله عوامل بازدارنده‌ای است که عملا استفاده از ماده ممنوعه مالاشیت‌گرین را
در مزارع پرورش ماهی به شدت کاهش داده است.
می‌توان نتیجه گرفت که هنوز تولیدکنندگانی هستند که از روی
ناآگاهی و یا عدم دسترسی به مواد ضدعفونی‌کننده جایگزین، از مالاشیت‌گرین به عنوان
یک ضدقارچ استفاده می‌کنند و این موضوع نظارت بیشتر و دقیق‌تر و همچنین در دسترس
بودن مواد ضدعفونی‌کننده جایگزین و برگزاری کلاس‌های آموزشی بیشتر را می‌طلبد.
مسئولان دامپزشکی مدعی هستند که نسبت به گذشته استفاده از
ماده ممنوعه مالاشیت‌گرین در مزارع پرورش ماهی به شدت کاهش یافته است اما استفاده
انگشت‌شمار هم از این ماده سرطان‌زا بسیار خطرناک است و باید میزان استفاده از آن
به صفر برسد.
متاسفانه در لوازم آزمایشگاهی ها فراوان هست 
