حکیم مهر - کتاب "بیماری آنفلوآنزای طیور" به تازگی در ردیف تازههای نشر مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران قرار گرفت.
تألیف این کتاب که 14 سال به طول انجامیده بعهده دکتر مهدی وصفی مرندی استاد دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران بوده است.
حکیم مهر برای نخستین بار، متن کامل پیشگفتار و یادداشت مؤلف این کتاب ارزشمند را به شرح ذیل منتشر میکند :
به نام خدای یکتا و بی‌همتا
اول العلم معرفه الجبار و آخر العلم تفویض الامر الیه "رسول اکرم (ص)"
تدوین و تالیف کتاب "بیماری آنفلوانزای طیور" در آذر ماه سال 1376 شروع و ویرایش نهایی آن در 24 آبان ماه سال 1390 هجری شمسی و 18 ذی‌القعدۀ 1432 هجری قمری مصادف با روز "عید سعید غدیر خم" به آخر رسید. این روز فرخنده، آغازی در پایان رسالت نبوی و ولایی حضرت محمد مصطفی (ص) توسط حضرت امیرالمومنین علی (ع) است. امید است این تقارن زیبا، محرک و مشوق در مسیر حیات علمی حقیر بوده باشد.
"آمین یا رب العالمین"
بیماری آنفلوانزای طیور، اولین بار در دوم فوریة سال 1878، توسط پروفسور ادوارد پرونسیتو در شهر تورین ایتالیا مشاهده و به شرح زیر توصیف شد:
"بیماری حاد و کشنده‌ای، طیور پرورشی دشت‌ها و تپه‌های اطراف تورین را، در پاییز و زمستان سال 1878، درگیر کرد. بیماری در تورین، به شکل ملایم شروع و ادامه یافت. ولی، در سایر شهرها، حدت بیماری شدید بود. ابتدا سرعت همه‌گیری کند، اما بعدها سریع شد. در نتیجه بیماری خسارت‌های گسترده‌ای را در طیور ایتالیا، ایجاد کرد."
در سدة گذشته، وقوع بیماری آنفلوانزای طیور اغلب به شکل انفرادی و گاهی به حالت همه‌گیری بود. با وجود پاندمی‌های (همه‌گیری‌های جهانی در جمعیت انسانی) مهم بیماری آنفلوانزای انسانی از جمله پاندمی ویروس آنفلوانزای H1N1 اسپانیایی در سال 1918، که منجر به تلف شدن بیش از 60 میلیون نفر در کرة زمین شد، بیماری آنفلوانزای طیور، به شکل پانزئوسی (همه‌گیری‌های جهانی در جمعیت دامی) گزارش نشده است. بیماری آنفلوانزای طیور در بین دامپزشکان، دارای اهمیت بسیار کمتر و یا حتی فاقد اهمیت بود. تا اینکه در اواخر سدة بیستم (سال1997)، ویروس‌های آنفلوانزای طیور با تحت‌تیپ H5N1 از سد بین گونه‌ای پرندگان، عبور کرده و بیماری حاد و کشنده‌ای در افراد انسانی هنگ‌کنگ ایجاد کرد. با بازپدیدی ویروس‌هایH5N1 در سال 2003، سازمان بهداشت جهانی، زنگ خطر بروز اولین پاندمی آنفلوانزای مرغی در سدة بیست و یکم را، به صدا در آورد. در سال 1999، ویروس‌های آنفلوانزای طیور با تحت‌تیپ H9N2، همانند ویروس‌های H5N1، از سد بین گونه‌ای پرنده عبور کرده و در افراد انسانی، بیماری شبه آنفلوانزای غیرکشنده را، ایجاد کردند. در حقیقت از ابتدای سدة بیست و یکم، ویروس‌های آنفلوانزای طیور با تحت‌تیپ‌های H9N2 و H5N1 در وضعیت پانزئوسی قرار دارند. این دو ویروس، جمعیت طیور بیشتر کشورهای آسیایی و یا اروپایی و آفریقایی را درگیر کرده و خسارت‌های اقتصادی وسیعی را به صنعت طیور جهان، تحمیل کردند.
در اواخر بهار و اوایل تابستان گرم و سوزان سال 1377، بیماری ناشناخته‌ای در صنعت طیور کشور، ظهور یافت. عامل بیماری به وسیلة بخش بیماری‌های طیور دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران جداسازی و شناسایی شد. در کتاب خاطرات دامپزشکان به قلم همکار ارجمند جناب آقای دکتر ودود حاجی زاده چنین آمده است:
"بیماری تنفسی ناشناخته‌ای (بیماری X) به شکل ناگهانی در صنعت طیور استان‌های تهران و قزوین شیوع پیدا کرد. این بیماری، به سرعت در انواع طیور صنعتی اعم از اجداد، مادر، تخمگذار تجاری و گوشتی انتشار و مشاهده شد. به دلیل عدم آشنایی دامپزشکان طیور کشور با بیماری آنفلوانزای طیور، آنها به تمامی بیماری‌های تنفسی از جمله نیوکاسل، لارنگوتراکئیت، برونشیت عفونی، پاستورلوز، کریزا و بعضاً مسمومیت و گرمازدگی مشکوک شدند. تا اینکه ویروس آنفلوانزای طیور تیپ A و تحت‌تیپ H9N2 از طیور گوشتی، تخمگذار و مادر مبتلا و تلف شده، توسط استادان ارجمند دانشکدۀ دامپزشکی دانشگاه تهران، آقایان دکتر مهدی وصفی مرندی و دکتر محمد حسن بزرگمهری فرد، جداسازی و "بیماری مجهول "X، تحت عنوان "بیماری آنفلوانزای طیور" شناسایی گردید. "
بیماری آنفلوانزای طیور یکی از مهمترین بیماری‌های طیور ایران و جهان است. برخی از تحت‌تیپ‌ها و سویه‌های ویروس‌های آنفلوانزا، قابلیت عبور از سد بین گونه‌ای پرنده و انسان را دارند. به همین دلیل، آنها درگروه بیماری‌های مشترک یا زئونوز، طبقه‌بندی شده‌اند. بیماری آنفلوانزا در دهة گذشته، مورد توجه بیشتر سازمان بهداشت جهانی (WHO)، سازمان بهداشت جهانی بیماری‌های دام و یا سازمان بیماری‌های واگیردار (OIE)، سازمان غذا و کشاورزی (FAO) و سازمان تجارت جهانی (WTO) قرار گرفته است. خلأ کتاب "بیماری آنفلوانزای طیور" در متون کتاب‌های مرجع علمی- کاربردی- پایه‌ای کشور، احساس می‌شد. به همین دلیل نگارنده، تصمیم گرفت تا تجربیات پژوهشگران برجستة آنفلوانزای طیور دنیا را، در قالب کتاب "بیماری آنفلوانزای طیور"، تدوین نماید. تجربیات بالینی و تحقیقاتی نگارنده در طول سالیان به نسبت طولانی (14 سال)، بعد از جداسازی اولین ویروس آنفلوانزای طیور (A/Chicken/ZMT-101/Iran/1998 (H9N2)) کشور در خرداد ماه سال 1377، امکان نگارش کتاب حاضر را، با توجه به نیازهای علاقه‌مندان کشور در سطوح مختلف، فراهم کرد.
هدف اصلی نگارنده از تألیف کتاب "بیماری آنفلوانزای طیور"، دسترسی آسان استادان، دانشجویان، متخصصان و کلینیسن‌های طیور و همچنین مدیران صنعت طیور، به آخرین دستاوردهای علمی بیماری آنفلوانزاست. آن دسته از مباحث بیماری آنفلوانزا که نیاز به انجام یا تکمیل تحقیقات در سطح ملی و بین المللی دارد، با تاکید بیشتری نوشته شده است تا مورد توجه محققان، دانشجویان و سایر علاقه‌مندان، قرار گیرد.
در 12 سال گذشته، تحقیقات متعددی توسط محققان دانشکدة دامپزشکی دانشگاه تهران و همچنین سایر دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی کشور، انجام شده است. مطرح شدن خطر بروز پاندمی آنفلوانزا در سدة 21، اهمیت بیماری آنفلوانزای طیور در سطح جهانی را، مضاعف کرده است. در این کتاب، تلاش شده تا بیماری آنفلوانزای طیور از زوایای مختلف از جمله، اتیولوژی، پاتوفیزیولوژی، ایمنولوژی، تشخیص بالینی و آزمایشگاهی و روش‌های کنترل و پیشگیری بیماری با استفاده از واکسن، دارو و ضد عفونی کننده‌ها، در 12 فصل بررسی و مطالعه شود. در حقیقت هر فصل از کتاب، به یکی از مباحث تخصصی بیماری آنفلوانزا اختصاص داده شده است. برخی از فصل‌های کتاب از جمله اتیولوژی، پاتوبیولوژی، ایمنولوژی و درمان که شامل مباحث عمومی بیماری آنفلوانزا اعم از انسانی و دامی است، با نگرش عمومی با توجه به نکات مشترک ویروس‌های آنفلوانزا، نوشته شده است. بعلاوه، هر فصل یک مقدمه، نتیجه‌گیری و چکیده دارد. در نتیجه، خواننده می‌تواند بدون مراجعه به فصل‌های قبلی، فصل دلخواه را انتخاب و مطالعه کند.
دوازده فصل کتاب به شرح زیر می باشد :
1- آناتومی و ایمنوفیزیولوژی دستگاه تنفسی طیور
2- تاریخچة بیماری آنفلوانزای طیور
3- اتیولوژی بیماری آنفلوانزا
4- بیماریزایی ویروس‌های آنفلوانزای طیور
5- تشخیص بالینی بیماری آنفلوانزای طیور
6- تشخیص آزمایشگاهی بیماری آنفلوانزای طیور
7- ایمنولوژی بیماری آنفلوانزا
8- کاربرد واکسن‌ها در پیشگیری و ریشه‌کنی بیماری آنفلوانزای طیور
9- راهبردهای پیشگیری از بیماری آنفلوانزای طیور
10- کاربرد ضد عفونی کنندها در پیشگیری از بیماری آنفلوانزای طیور
11- درمان بیماری آنفلوانزا
12- ویروس‌های آنفلوانزای طیور و عوامل اگروتروریسم و بیوتروریسم
وظیفة خود می‌دانم از کمک و راهنمایی‌های ارزندة استادان محترم و به ویژه همکاران ارجمند بخش بیماری‌های طیور دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران که در تالیف این کتاب، مرا یاری کردند، صمیانه تشکر و قدردرانی کنم. سپاس و تقدیر ویژه از استاد ارجمند جناب آقای دکتر محمد حسن بزرگمهری فرد - که در 12 سال گذشته، همواره مشوق حقیر در خلق این اثر بودند- زینت بخش صفحات این کتاب، است. رهنمودها و کمک‌های ارزنده و بی‌دریغ سرکار خانم دکتر مختاری، مسئول آزمایشگاه مرجع بیماری آنفلوانزای انسانی و استاد دانشکدة بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران در تشخیص اولیة آزمایشگاهی ویروس آنفلوانزای طیور، فراموش نشدنی است.
شایسته است سپاس و قدردانی صمیمانة خود را نیز، از کلیه بزرگواران و افرادی که نگارنده را در طول 14سال گذشته، یاری کردند، ابراز کنم. نقش آن دسته از دانشجویان تخصصی و عمومی دانشکدة دامپزشکی دانشگاه تهران، که پایان نامه‌های تحقیقاتی خود را، در زمینه بیماری آنفلوانزا برگزیده‌اند و یا آنهایی که همکاری مستقیم و مشترک در تحقیقات بیماری آنفلوانزا داشته‌اند، بی‌بدیل بوده و همواره برایم افتخار‌آمیز است. از خدای بزرگ سلامتی و موفقیت در تمامی شئونات برای تمامی همکاران و عزیزان به ویژه کارکنان محترم انتشارات دانشگاه تهران خواهانم.
بدون شک، این کتاب، عاری از خطا و عیب نیست. امید است اربابان فضل و دانش، با ارسال نظرات گران بهای خود، مولف را در رفع کمبودها و بهبود کیفیت چاپ در آینده، یاری کنند. با توجه به اهمیت بسیار زیاد بیماری آنفلوانزا در صنعت طیور کشور و بهداشت انسانی، مطالعة این اثر به متخصصان، کلینیسن‌های طیور، دامپزشکان، پزشکان، داروسازان و دانشجویان و همچنین به مدیران توانمند و اندیشمند صنعت طیور کشور، توصیه می‌شود.
کتاب بیماری آنفلوانزای طیور در 340 صفحه نگارش شده و قیمت پشت جلد آن 80000 ریال می باشد. کتاب قابل تهیه از اننشارات دانشگاه تهران (خیابان امیر آباد شمالی- خیابان 16)، کتاب فروشی های وابسنه به انتشارات دانشگاه تهران، خرید الکترونیکی از وبگاه انتشارات دانشگاه تهران، کتاب فروشی جهاد دانشگاهی دانشکده دامپزشکی داشگاه تهران واقع در دانشکده دامپزشکی و سایر کتاب فروشی های معتبر کشور می باشد.
امیدوارم، این نوشتار که به عنوان اولین کتاب مرجع بیماری آنفلوانزا، در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌گیرد، مورد قبول خدای یکتا و بی‌همتا، قرار گیرد.
همه در گاه تو جویم همه از فضل تو پویم همه توحید تو گویم که به توحید سزایی
"حکیم سنایی غزنوی"
دکتر مهدی وصفی مرندی / استاد دانشگاه تهران / آذر 1390
دکتر مهدی وصفی مرندی (نفر سمت راست )
ضمن تبریک به استاد گرامی جناب دکتر وصفی مرندی، جای چنین کتابی در بین صنف دامپزشکی خالی بود و قطعا هم کتاب پرباری خواهد بود. ضمنا خوب است نسل جدید و جوان دامپزشکی هم بدانند که استاد ارجمند سرکار خانم دکتر طلعت مختاری که مسول آزمایشگاه رفرانس آنفلوانزای کشور در دانشکده بهداشت دانشگاه تهران هستند، دامپزشک می باشند. باشد که رهروان خوبی برای این اساتید ارزشمند باشیم. سلام و عرض ادب و احترام با سلام و عرض ادب و آرزوی موفقیت به استاد ارزشمند و زحمت کش بخش طیور دانشگاه تهران که با هدف ارتقای دانش هموراه کوشش و تلاش دارند آقای دکتر وصفی اگر می دانستند در هر کجای عالم که باشند می توانند به بشریت خدمت کنند ارزش والاتری داشتند تا ............... که همه را فدای سیاست می کنند بهتر بود. به امید انروز که بهداشت و سلامت علم و ادب دین و انسانیت فدای سیاست نشود برادر عزير م از اينكه مي بينم تلاشهايت به بار نشسته بسيار خرسندم اميدوارم كه همواره شاهد موفقيتهاي چشمگير تو وخانوادات باشم سلامتيت را از درگاه خداوند منان آرزو دارم. 
جناب آقای دکتر مهدی وصفی مرندی
