آسیب‌شناسی رکوردشکنی اخیر دامپزشکان اصفهانی در عقیم‌سازی ۱۵۰ قلاده سگ طی ۱۴ ساعت

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: چند هفته پیش با حضور تعدادی دامپزشک به صورت داوطلبانه و افتخاری در پناهگاه حیوانات بلاصاحب اصفهان، ۱۵۰ قلاده سگ عقیم‌سازی شدند. بنا به اظهارات یکی از دامپزشکان مجری این طرح، جراحی عقیم‌سازی این ۱۵۰ قلاده سگ که شامل ۱۰۷ سگ ماده و ۴۳ سگ نر بودند، به صورت پیوسته از ساعت ۱۰ صبح روز ۲۹ شهریور تا ساعت ۰۰:۰۵ بامداد روز ۳۰ شهریور طی ۱۴ ساعت متوالی تنها توسط ۲ دامپزشک و ۳ پرستار انجام شد و بدین ترتیب، یک رکورد در سطح کشور ثبت گردیده است.

اما سوال مهمی که در اینجا مطرح می‌شود، این است که آیا اساسا در شرایط استاندارد، امکان چنین کاری وجود دارد یا خیر؟ و آیا اصولا رکوردشکنی در زمینه‌ای که بهداشت و سلامت این حیوانات ممکن است در معرض خطر قرار گیرد، اقدامی عاقلانه محسوب می‌شود یا نه و چه تبعات و عوارضی ممکن است که به دنبال داشته باشد؟

هر جراحی حداقل ۱۵ تا ۲۰ دقیقه زمان می‌برد

«دکتر حمیدرضا فتاحیان» یکی از جراحان باسابقه دام‌های کوچک کشور معتقد است که یک جراحی عقیم‌سازی سگ ماده به صورت استاندارد، با کامل‌ترین تیم درمانی جراحی و فراهم بودن امکانات لازم و مورد نیاز از لحظه برش در سگ حدود ۳۰ کیلوگرمی یا سگ اصطلاحا بزرگ، برداشت کامل رحم و تخمدان، تقریبا ۱۵ تا ۲۰ دقیقه به طول می‌انجامد.

وی در پاسخ به این سوال که اگر دامپزشکی قصد داشته باشد که زودتر از این زمان، اقدام به عقیم‌سازی کند، چه عوارضی متوجه حیوان می‌شود؟ توضیح میدهد: «می‌توان برش را کوتاه ایجاد نمود یا رحم و تخمدان را کامل برداشت نکرد، مثلا شاهد بودیم که بخشی از رحم و یا شاخ‌های رحم برداشته می‌شود و تخمدان‌ها باقی می‌ماند. در این حالت امکان دسترسی اسپرم به محل مناسب در رحم و امکان دسترسی تخمک به اسپرم در رحم میسر نخواهد بود و اصطلاحا به آن بستن لوله‌ها می‌گویند که این فرایند زمان عمل جراحی کمتری را طلب می‌نماید و کم و بیش ۱۰ دقیقه به طول می‌انجامد. من اطلاعی از مهارت گروه جراحی و همکاران آنها ندارم اما به طور مثال اگر فرض را بگذاریم که یک برش حدود ۵ سانتی‌متر باشد، یک تا یک‌و‌نیم دقیقه فقط بخیه زدن پوست زمان می‌برد، تا جراح بسیار ماهر و باتجربه و با سرعت مطلوب این برش را بخیه کند. به طور مثال اگر برش ۱۰ سانتی‌متر باشد، حدود دو تا دو و نیم دقیقه زمان خواهد برد و این فقط مربوط به بخیه پوست می‌باشد. حال اینکه بخیه‌ی زیرجلد، عضله شکم، لیگاتور نمودن تخمدان‌ها و رحم هر یک زمان‌بر خواهد بود.»

آیا رکوردزنی در این خصوص اخلاقی است؟

سوال مهمی که در اینجا پیش می‌آید این است که اگر گروهی قصد داشته باشند که در این زمینه رکوردزنی کنند، آیا این کار اخلاقی و شدنی هست یا نه؟ دکتر فتاحیان معتقد است که اگر فردی خستگی‌ناپذیر باشد و تمام ابزار و امکانات مورد نیاز جراحی را دارا باشد، همچنین داروهای مورد نیاز برای بیهوشی و امکانات ریکاوری و داروهای مورد نیاز احتمالی در حین عمل و بعد از عمل را فراهم نموده باشد و فضای مناسب برای نگهداری و ریکاوری بعد از آن و مراقبت‌های پرستاری بعد از آن را در اختیار داشته باشد و از اصول مراقبت بیماران و کیس‌های جراحی شده (سگ‌های جراحی شده) به طور کامل اشراف داشته باشد، قاعدتا عوارض پیش، حین و پس از جراحی به حداقل خواهد رسید. با توجه به فراهم بودن شرایط فوق، باید عرض کنم که چنانچه Welfare را رعایت کرده باشند، این گزارش جراحی و زحمات این همکاران بسیار ستودنی است. اما اگر اصول جراحی و مراقبت‌های پس از عمل جراحی به‌گونه‌ای رعایت نشود، مطمئنا جای این شائبه را باز می‌نماید که چرا به منظور ثبت رکورد در ایران، مخاطراتی را متوجه این حیوانات نمودند. اگرچه هیچ جراحی بدون مخاطره نمی‌باشد و منظور، آن دسته از مخاطراتی است که به دلیل نقص در عملکرد گروه جراحی می‌تواند رخ دهد. بنابراین این نحوه عملکرد حتی با ثبت رکورد جدید و غیرقابل دسترس، امری غیراخلاقی و دور از رعایت Welfare است.»

دکتر فتاحیان ادامه می‌دهد: «باید اشاره داشت که ۱۵۰ عمل جراحی نیازمند ۱۵۰ ست جراحی و یا فراهم بودن دستگاه‌های اتوکلاو با فشار بالا و زمان کمتر و با حجم زیاد به منظور استریلیزاسیون ست‌های جراحی جهت انجام این تعداد عمل جراحی است. به نظر بنده برای تنویر افکار مخاطبان و جلوگیری از هرگونه برداشت ناثوابی نسبت به کار بسیار ارزشمندی که صورت پذیرفته است، شایسته بود که مستنداتی برای پاسخ دادن به تمامی سوالات مطروحه و رفع تردیدهای مخاطبان و به منظور صحه گذاشتن به این تلاش و زحمات از سوی گروه جراحی و درمانی این سگ‌ها در اختیار دفتر حکیم مهر گذارده می‌شد.»

وی تصریح می‌کند: «در نهایت ضمن تشکر از زحمات گروه جراحی و قدردانی از انتشار این خبر از سوی حکیم مهر، امیدوارم که شاهد اقدام ملی جهت کنترل و جلوگیری از رشد فزاینده سگ‌های بی‌سرپرست، با همکاری سازمان‌ها و نهادهای مرتبط و داوطلبان خیّر و دامپزشکان گرامی باشیم. همچنین امید است که همه مسئولین و صاحب‌نظران و افراد نیکوکار و خیّر و نهادهای مردم‌نهاد، دست به دست یکدیگر در کنار نهادها و سازمان‌های متولی این امور در سطح ملی اقدامی سازنده و موثر با رعایت همه‌جانبه Welfare  حیوانات در خصوص این نیاز ضروری و بسیار مهم همانند سایر کشورها صورت پذیرد.»